بکردار درفش کاویانی
بنقش وشّی و کوفی سراسر.
دقیقی.
درفش کاویانی بر سر شاه چو لختی ابر کافتد بر سر ماه.
نظامی.
رجوع به درفش کاویان شود.درفش کاویانی
لغت نامه دهخدا
بکردار درفش کاویانی
بنقش وشّی و کوفی سراسر.
چو لختی ابر کافتد بر سر ماه.
فرهنگ فارسی
پیشنهاد کاربران
دِرَفشِ کاویانی پرچم اسطوره ای ایران در دوره های پیشدادی و کیانی و پرچم تاریخیِ ایران تا پایان شاهنشاهی ساسانی بود که بنا به روایت فردوسی در شاهنامه، این درفش با خیزش کاوهٔ آهنگر دربرابر ضحاک و آغاز پادشاهی فریدون پدید آمد. از درفش کاویانی نوارهایی به رنگ های سرخ، زرد، کبود و بنفش آویزان بود و در میانهٔ آن نیز شکل یک ستاره ( اختر ) قرار داشت و به همین دلیل است که در برخی منابع با نام اختر کاویانی نیز شناخته می شود.
... [مشاهده متن کامل]
این پرچم پس از قیام کاوه علیه ضحاک به وجود آمد، هنگامی که کاوه پیش بند چرمی آهنگری اش را بر نیزه ای چوبی استوار کرد و مردم را گرد خود جمع کرد تا دربرابر ضحاک بشورند. پس از پیروزی این قیام، و به پادشاهی رسیدن فریدون، او این درفش را گرامی داشت و جواهراتی به آن افزود. به گفتهٔ منابع، این درفش ابعادی حدود ۵ متر در ۷٫۵ متر داشته و جنس آن از چرم یا پوست پلنگ و یا پوست شیر بوده است.
برخی از پژوهشگران عقیده دارند این پرچم در دوره های تاریخی ایران همچون شاهنشاهی هخامنشی و اشکانی نیز پرچم ملی ایران بوده است. با این حال، منابع پذیرفته شده ای در دسترس است که نشان می دهد این درفش در شاهنشاهی ساسانی پرچم رسمی ساسانیان بوده و از آن در جنگ ها نیز استفاده می شد. در نبرد قادسیه درفش کاویانی به دست اعراب مسلمان افتاد و جواهرهای روی آن به غارت رفت و خود درفش نیز به دستور عمر بن خطاب به آتش کشیده شد. درفش کاویانی در تاریخ ایران بارها نماد آزادی خواهی بوده و از آن در متون تاریخی نام برده شده است. برای نمونه، یعقوب لیث که ادعای «میراث پادشاهان ایران» را کرده بود و در پی «احیای شکوه و جلال آنان» بود، شعری برای خلیفهٔ عباسی فرستاد و در آن گفت: «درفش کاویانی ( عَلَم الکابیان ) همراه من است و امیدوارم که زیر سایهٔ آن بر ملت ها فرمانروایی کنم». در دوران مدرن نیز این درفش نقشی نمادین در جنبش های سیاسی و اجتماعی داشت و در ملی گرایی نوین ایران توأمان دارای نقشی عقیدتی، فرهنگی و روشنفکری بوده و نماد میهن پرستان به شمار رفته است.
به گفتهٔ طبری و مسعودی تاریخ نگاران سدهٔ دهم میلادی، این پرچم از پوست پلنگ ساخته شده بود و ابعاد آن ۸ ×۱۲ ذراع، ( حدود ۵ ×۷٫۵ متر ) بود. خوارزمی به منابعی اشاره کرده که در آن ها جنس درفش کاویانی از پوست خرس یا شیر بوده است.
وصف درفش کاویانی در شاهنامه چنین آمده که درفشی مرصع و دارای نوارهای سرخ، زرد، کبود و بنفش با نشان ستاره ( اختر ) بوده است. این درفش را به دلیل این نشان، اختر کاویان نیز می نامیدند و بدین طریق بر معنای نمادین آن، بخت و اقبال، تأکید می کردند.
... [مشاهده متن کامل]
این پرچم پس از قیام کاوه علیه ضحاک به وجود آمد، هنگامی که کاوه پیش بند چرمی آهنگری اش را بر نیزه ای چوبی استوار کرد و مردم را گرد خود جمع کرد تا دربرابر ضحاک بشورند. پس از پیروزی این قیام، و به پادشاهی رسیدن فریدون، او این درفش را گرامی داشت و جواهراتی به آن افزود. به گفتهٔ منابع، این درفش ابعادی حدود ۵ متر در ۷٫۵ متر داشته و جنس آن از چرم یا پوست پلنگ و یا پوست شیر بوده است.
برخی از پژوهشگران عقیده دارند این پرچم در دوره های تاریخی ایران همچون شاهنشاهی هخامنشی و اشکانی نیز پرچم ملی ایران بوده است. با این حال، منابع پذیرفته شده ای در دسترس است که نشان می دهد این درفش در شاهنشاهی ساسانی پرچم رسمی ساسانیان بوده و از آن در جنگ ها نیز استفاده می شد. در نبرد قادسیه درفش کاویانی به دست اعراب مسلمان افتاد و جواهرهای روی آن به غارت رفت و خود درفش نیز به دستور عمر بن خطاب به آتش کشیده شد. درفش کاویانی در تاریخ ایران بارها نماد آزادی خواهی بوده و از آن در متون تاریخی نام برده شده است. برای نمونه، یعقوب لیث که ادعای «میراث پادشاهان ایران» را کرده بود و در پی «احیای شکوه و جلال آنان» بود، شعری برای خلیفهٔ عباسی فرستاد و در آن گفت: «درفش کاویانی ( عَلَم الکابیان ) همراه من است و امیدوارم که زیر سایهٔ آن بر ملت ها فرمانروایی کنم». در دوران مدرن نیز این درفش نقشی نمادین در جنبش های سیاسی و اجتماعی داشت و در ملی گرایی نوین ایران توأمان دارای نقشی عقیدتی، فرهنگی و روشنفکری بوده و نماد میهن پرستان به شمار رفته است.
به گفتهٔ طبری و مسعودی تاریخ نگاران سدهٔ دهم میلادی، این پرچم از پوست پلنگ ساخته شده بود و ابعاد آن ۸ ×۱۲ ذراع، ( حدود ۵ ×۷٫۵ متر ) بود. خوارزمی به منابعی اشاره کرده که در آن ها جنس درفش کاویانی از پوست خرس یا شیر بوده است.
وصف درفش کاویانی در شاهنامه چنین آمده که درفشی مرصع و دارای نوارهای سرخ، زرد، کبود و بنفش با نشان ستاره ( اختر ) بوده است. این درفش را به دلیل این نشان، اختر کاویان نیز می نامیدند و بدین طریق بر معنای نمادین آن، بخت و اقبال، تأکید می کردند.
درفش کاویانی ( نام های دیگر: درفش کاویان، درفش کابیان، درفش کافیان، درفش کاوان، اختر کاویانی، علم فریدون ) ؛ درفش اسطوره ای ایران از عهد قدیم تا پایان امپراتوری ساسانیان که به گفتهٔ مورخین اسلامی هزار هزار ( یک میلیون ) سکهٔ طلا ارزش داشته است. این درفش پس از حمله اعراب به ایران به دست آن ها افتاد و از بین رفت.
... [مشاهده متن کامل]
محتویات [نمایش]
اسطوره [ویرایش]
اشاره به درفش کاویانی در اساطیر ایران، به قیام کاوه آهنگر علیه ظلم و ستم آژی دهاک ( ضحاک ) برمی گردد. ضحاک ماردوش شاهی است که در اثر بی عدالتی و ظلم شیطان شانه هایش را بوسه می زند و از جای بوسه ها مارهایی می رویند. ضحاک برای اینکه زنده بماند باید روزانه مغز دو جوان را به مارها ب دهد و کاوه آهنگر نیز کسی است که هفده فرزندش قربانی مارها شده است. در این هنگام، کاوه برای آن که مردم را علیه ضحاک بشوراند، پیش بند چرمی خود را بر سر چوبی می کند و آن را بالا می گیرد تا مردم گرد او آیند. سپس با کمک مردم، کاخ فرمانروای ضحاک خونخوار را در هم می کوبد و فریدون را بر تخت شاهی می نشاند. فریدون نیز پس از آینکه به شاهی رسید فرمان می دهد تا چرم پیش بند کاوه را با دیباهای زرد و سرخ و بنفش بیارایند و زر و گوهر به آن بیافزایند و آن را درفش شاهی خواند. و بدین شکل کلمه درفش کاویانی پدید آمد.
فردوسی در شاهنامه چنین می گوید :
فرو هشت ازو سرخ و زرد و بنفش همی خواندش کاویانی درفش[۱]
بعدها نیز هر پادشاهی به آن گوهری می افزود تا در شب نیز درفش کاویان بیشتر بدرخشد. درفش کاویان نشان جمشید و نشان فریدون نیز نامیده می شد. [۲] [۳]
تاریخ [ویرایش]
از نظر تاریخی در متون اوستایی و هیچ یک از نوشته های بجا مانده از دوران هخامنشی، سلوکی و اشکانی اشاره مستقیمی به درفش کاویانی نشده است. پژوهشگران امروزی در مورد اینکه آیا درفش کاویانی جدا از روایتهای اسطوره ای یک واقعیت تاریخی بوده است محتاطانه برخورد می کنند. [۳] بیشتر دانش ما در مورد درفش کاویانی به منابع اسلامی بر می گردد. محمد بن جریر طبری در کتاب خود به نام تاریخ الامم و الملوک می نویسد: درفش کاویان از پوست پلنگ درست شده، به درازای دوازده ارش که اگر هر ارش را که فاصله بین نوک انگشتان دست تا بندگاه آرنج است، ۶۰ سانتی متر به حساب آوریم، تقریباً پنج متر عرض و هفت متر طول می شود. ابوالحسن مسعودی نیز به همین موضوع اشاره می کند. ابن خلدون گزارش می کند که درفش کاویانی دارای ستاره ای بود و چنین اعتقادی وجود داشت که تا زمانی که کسی که این درفش را حمل می کند شکست ناپذیر است. گفته می شود که علامت + که بر روی پرچم کاویانی بوده همان چلیپا یا صلیب پارسی است که نماد و آیکون خورشیددر فرهنگ ایرانی و آئین مهری بوده است [۳] کاوه فرخ بیان می کند که بالاترین نشان دوره ساسانی درفش کاویانی می باشد و تصویری بازسازی شده ای از درفش کاویان بر اساس شاهنامه ارایه می دهد. [۴] به هنگام حمله اعراب به ایران، در جنگ قادسیه درفش کاویان به دست آنان افتاد و چون آن را نزد عمر بن خطاب، خلیفه مسلمانان، بردند، وی از بسیاری گوهرها، درها و جواهراتی که به درفش آویخته شده بود، دچار شگفتی شد و به نوشته تاریخ بلعمی عمر خلیفه مسلمین دستور داد تا گوهرهای آنرا بردارند و آنرا بسوزانند. [۳]
درفش کاویانی و ملی گرایی [ویرایش]
روی جلد نشریه ملی گرایانه کاوه که توسط تقی زاده در زمان جنگ جهانی اول چاپ می گردید
درفش کاویانی نقشی نمادین در بین جنبشهای با تفکرات ملی گرایانه ایران از آغاز اسلام تاکنون بازی کرده است. یعقوب لیث صفاری در هنگام قیام خود بر علیه عباسیون در شعری که از طرف او برای خلیفة عباسی ارسال شد، چنین نوشت : «درفش کاویان ( عَلَم الکابیان ) همراه من است و امیدوارم که زیر لوای آن بر ملتها حکومت کنم » [۵]
در دوران مدرن درفش کاویانی نقشی نمادین در جنبشهای ملی گرایانه و سیاسی داشت. این نماد نه تنها در جنبشهای سیاسی پوپولیست جایگاه خاصی داشت. بلکه نمادی بود که در ملی گرایی مدرن ایران تواماً داری نقشی عقیدتی، فرهنگی و روشنفکری بوده است. [۶]
پانویس [ویرایش]
↑ ضحاک [صفحه 9]
↑ حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاهنامه فردوسی [۱]
↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳
KHALEGHI - MOTLAGH, DJALAL. . «DERAFŠ - EKĀVĪĀN, the legendary royal standard of the Sasanian kings. ». در Encyclopedia Iranica. ویرایش 1st Edition. 2007.
↑
Kaveh Farrokh, Angus McBride. . Sassanian Elite Cavalry AD 224 - 642. ویرایش 1st Edition. Osprey Publishing، 2005. ISBN 1 - 84176 - 713 - 1, 9781841767130.
↑ شاپور شهبازی، نوشتار پرچم، در دانشنامهٔ بزرگ اسلامی
↑ Nationalizing Iran: Culture, Power, and the State, 1870 - 1940 By Afshin Marashi Published by University of Washington Press, 2008
منابع [ویرایش]
ایران در زمان ساسانیان نوشته کریستنسن ترجمهٔ یاسمی
[نهفتن]
ن • ب • و
نمادهای ملی ایران
نشان ها
پرچم ایران و رنگ های پان ایرانیسم · نشان شیر و خورشید · درفش کاویانی · نشان رسمی ایران
سرودها
اولین سرود ملی ایران · سرود شاهنشاهی ایران · ای ایران · پاینده بادا ایران · سرود ملی ایران
فرهنگ
نوروز · شاهنامه · فروهر · کوه دماوند · گاه شماری ایران · قالی ایرانی · رقص پهلوانی · هما ( اسطوره ) · چهارشنبه سوری · سیمرغ
گل ملی
لاله · رز · سرو ناز · نیلوفر · گل انار
وابسته
تخت جمشید · پاسارگاد · جشن سده · مهرگان · پرچم های پادشاهی خاندان پهلوی
رده های صفحه: اساطیر ایرانی ساسانیان نمادهای ملی ایران
قس اردو
درفش کاویانی قدیم ایرانی سلطنتاں دا جنگی جھنڈا سی ، جس نوں ایرانی ہر جنگ چ اگے اگے رکھدے سن تے اسنوں فتح دی علامت سمجھدے سن ۔
[لکھو]تریخ
File:Kaveh magazine logo. jpg
پہلی جنگ عظیم دے ویلے دی اک مورت
. . .
... [مشاهده متن کامل]
محتویات [نمایش]
اسطوره [ویرایش]
اشاره به درفش کاویانی در اساطیر ایران، به قیام کاوه آهنگر علیه ظلم و ستم آژی دهاک ( ضحاک ) برمی گردد. ضحاک ماردوش شاهی است که در اثر بی عدالتی و ظلم شیطان شانه هایش را بوسه می زند و از جای بوسه ها مارهایی می رویند. ضحاک برای اینکه زنده بماند باید روزانه مغز دو جوان را به مارها ب دهد و کاوه آهنگر نیز کسی است که هفده فرزندش قربانی مارها شده است. در این هنگام، کاوه برای آن که مردم را علیه ضحاک بشوراند، پیش بند چرمی خود را بر سر چوبی می کند و آن را بالا می گیرد تا مردم گرد او آیند. سپس با کمک مردم، کاخ فرمانروای ضحاک خونخوار را در هم می کوبد و فریدون را بر تخت شاهی می نشاند. فریدون نیز پس از آینکه به شاهی رسید فرمان می دهد تا چرم پیش بند کاوه را با دیباهای زرد و سرخ و بنفش بیارایند و زر و گوهر به آن بیافزایند و آن را درفش شاهی خواند. و بدین شکل کلمه درفش کاویانی پدید آمد.
فردوسی در شاهنامه چنین می گوید :
فرو هشت ازو سرخ و زرد و بنفش همی خواندش کاویانی درفش[۱]
بعدها نیز هر پادشاهی به آن گوهری می افزود تا در شب نیز درفش کاویان بیشتر بدرخشد. درفش کاویان نشان جمشید و نشان فریدون نیز نامیده می شد. [۲] [۳]
تاریخ [ویرایش]
از نظر تاریخی در متون اوستایی و هیچ یک از نوشته های بجا مانده از دوران هخامنشی، سلوکی و اشکانی اشاره مستقیمی به درفش کاویانی نشده است. پژوهشگران امروزی در مورد اینکه آیا درفش کاویانی جدا از روایتهای اسطوره ای یک واقعیت تاریخی بوده است محتاطانه برخورد می کنند. [۳] بیشتر دانش ما در مورد درفش کاویانی به منابع اسلامی بر می گردد. محمد بن جریر طبری در کتاب خود به نام تاریخ الامم و الملوک می نویسد: درفش کاویان از پوست پلنگ درست شده، به درازای دوازده ارش که اگر هر ارش را که فاصله بین نوک انگشتان دست تا بندگاه آرنج است، ۶۰ سانتی متر به حساب آوریم، تقریباً پنج متر عرض و هفت متر طول می شود. ابوالحسن مسعودی نیز به همین موضوع اشاره می کند. ابن خلدون گزارش می کند که درفش کاویانی دارای ستاره ای بود و چنین اعتقادی وجود داشت که تا زمانی که کسی که این درفش را حمل می کند شکست ناپذیر است. گفته می شود که علامت + که بر روی پرچم کاویانی بوده همان چلیپا یا صلیب پارسی است که نماد و آیکون خورشیددر فرهنگ ایرانی و آئین مهری بوده است [۳] کاوه فرخ بیان می کند که بالاترین نشان دوره ساسانی درفش کاویانی می باشد و تصویری بازسازی شده ای از درفش کاویان بر اساس شاهنامه ارایه می دهد. [۴] به هنگام حمله اعراب به ایران، در جنگ قادسیه درفش کاویان به دست آنان افتاد و چون آن را نزد عمر بن خطاب، خلیفه مسلمانان، بردند، وی از بسیاری گوهرها، درها و جواهراتی که به درفش آویخته شده بود، دچار شگفتی شد و به نوشته تاریخ بلعمی عمر خلیفه مسلمین دستور داد تا گوهرهای آنرا بردارند و آنرا بسوزانند. [۳]
درفش کاویانی و ملی گرایی [ویرایش]
روی جلد نشریه ملی گرایانه کاوه که توسط تقی زاده در زمان جنگ جهانی اول چاپ می گردید
درفش کاویانی نقشی نمادین در بین جنبشهای با تفکرات ملی گرایانه ایران از آغاز اسلام تاکنون بازی کرده است. یعقوب لیث صفاری در هنگام قیام خود بر علیه عباسیون در شعری که از طرف او برای خلیفة عباسی ارسال شد، چنین نوشت : «درفش کاویان ( عَلَم الکابیان ) همراه من است و امیدوارم که زیر لوای آن بر ملتها حکومت کنم » [۵]
در دوران مدرن درفش کاویانی نقشی نمادین در جنبشهای ملی گرایانه و سیاسی داشت. این نماد نه تنها در جنبشهای سیاسی پوپولیست جایگاه خاصی داشت. بلکه نمادی بود که در ملی گرایی مدرن ایران تواماً داری نقشی عقیدتی، فرهنگی و روشنفکری بوده است. [۶]
پانویس [ویرایش]
↑ ضحاک [صفحه 9]
↑ حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاهنامه فردوسی [۱]
↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳
KHALEGHI - MOTLAGH, DJALAL. . «DERAFŠ - EKĀVĪĀN, the legendary royal standard of the Sasanian kings. ». در Encyclopedia Iranica. ویرایش 1st Edition. 2007.
↑
Kaveh Farrokh, Angus McBride. . Sassanian Elite Cavalry AD 224 - 642. ویرایش 1st Edition. Osprey Publishing، 2005. ISBN 1 - 84176 - 713 - 1, 9781841767130.
↑ شاپور شهبازی، نوشتار پرچم، در دانشنامهٔ بزرگ اسلامی
منابع [ویرایش]
ایران در زمان ساسانیان نوشته کریستنسن ترجمهٔ یاسمی
[نهفتن]
ن • ب • و
نمادهای ملی ایران
نشان ها
پرچم ایران و رنگ های پان ایرانیسم · نشان شیر و خورشید · درفش کاویانی · نشان رسمی ایران
سرودها
اولین سرود ملی ایران · سرود شاهنشاهی ایران · ای ایران · پاینده بادا ایران · سرود ملی ایران
فرهنگ
نوروز · شاهنامه · فروهر · کوه دماوند · گاه شماری ایران · قالی ایرانی · رقص پهلوانی · هما ( اسطوره ) · چهارشنبه سوری · سیمرغ
گل ملی
لاله · رز · سرو ناز · نیلوفر · گل انار
وابسته
تخت جمشید · پاسارگاد · جشن سده · مهرگان · پرچم های پادشاهی خاندان پهلوی
رده های صفحه: اساطیر ایرانی ساسانیان نمادهای ملی ایران
قس اردو
درفش کاویانی قدیم ایرانی سلطنتاں دا جنگی جھنڈا سی ، جس نوں ایرانی ہر جنگ چ اگے اگے رکھدے سن تے اسنوں فتح دی علامت سمجھدے سن ۔
[لکھو]تریخ
پہلی جنگ عظیم دے ویلے دی اک مورت
. . .