درس گفتارهای فلسفه دین

درس گفتارهای فلسفۀ دین (Vorlesungen Uber die Geschichte der Religion)
مجموعۀ گفتارهای گئورگ ویلهلم فریدریش هگل، درباب فلسفۀ دین، به زبان آلمانی، منتشرشده در ۱۸۳۲، چاپ نهایی ویراسته در ۱۸۴۰. هگل بر آن است که در تحلیل فلسفی دین باید از سه مرحلۀ تحقیقی عبور کرد؛ مرحلۀ نخست نگریستن به دین از منظر عموم است، مرحلۀ دوم بررسی دین از منظر درونی آن است، و در مرحلۀ سوم دین به منزلۀ مفهومی است که با حذف تمایزها و تضادها به تحقق بخشیدن کامل خود نایل می شود. در تعریفی کلی، دین قلمروی است که در آن روح خود را از امر حسی و امر متناهی رهایی می بخشد. هگل در تحلیل فلسفی دین، رویکرد ازلی به دین را به نفع رویکرد تاریخی بدان منتفی می داند و معتقد است که دین سلسله ای از صور آیینی تحقق یافته در درون تاریخ است. درپی این استدلال ها، هگل مراحل مختلف تاریخ دین را تحلیل می کند. نظریۀ فلسفی هگل درباب دین بحث های مخالف و موافق بسیاری را برانگیخت. اشتراوس و فویرباخ آن را بسط دادند، و متفکرانی چون شلایرماخر از سویی و کی یرکگور از سوی دیگر در مخالفت با آرای هگل آرایی کاملاً متفاوت عرضه داشتند.