ریشه شناختی خوبی مطرح کردید که نیاز به بررسی دقیق دارند. بیایید مرحله به مرحله به موضوع بپردازیم و ریشه ی واژه هایی که نام بردید را از منظر زبان شناسی تاریخی و منابع معتبر بررسی کنیم.
- - -
... [مشاهده متن کامل]
🔹 واژه ی �درزی�
✅ ریشه:
واژه ی درزی از فارسی میانه ( پهلوی ) آمده و از ریشه ی darez به معنای دوختن یا بستن گرفته شده است.
در اوستایی: dar�z به معنای �بستن� آمده است. این ریشه با ریشه ی هندواروپایی *der به معنی بستن، دراز کردن ارتباط دارد.
در فارسی میانه شکل هایی مانند darzīdār یا darzgar برای دوزنده آمده است.
به گفتهٔ دکتر حسن انوری و لغت نامه دهخدا، �درزی� یکی از واژه های فارسی اصیل است و به معنی �دوزنده� و �لباس دوز� آمده.
منابع:
لغت نامه دهخدا
فرهنگ بزرگ سخن ( انوری )
واژه نامه دکتر معین
دانشنامه ایرانیکا ( Iranica )
Comparative Indo - European Linguistics – Beekes
✅ پس: برخلاف ادعا، �درزی� نه تنها واژه ای ترکی نیست، بلکه ریشه ی آن به زبان های کهن ایرانی ( اوستایی و پهلوی ) برمی گردد.
- - -
🔹 واژه ی �سوزن�
✅ ریشه:
سوزن واژه ای اصیل فارسی است، و از ریشهٔ اوستایی و فارسی میانه می آید:
اوستایی: sužana = وسیله ای برای سوراخ کردن
فارسی میانه: sūzanak
واژه ی سوزن با فعل �سوزاندن� همریشه نیست، اما با فعل �سُفتن� ( سوراخ کردن ) و �سفتن� ( دوختن ) مرتبط است.
منابع:
لغت نامه دهخدا
واژه نامه دکتر معین
The Etymological Dictionary of Persian – H. Haim
✅ پس: �سوزن� برخلاف گمان رایج، ترکی نیست و ریشه ای کهن و ایرانی دارد.
- - -
🔹 واژه ی �سنجاق�
✅ ریشه:
واژه ی �سنجاق� از زبان ترکی وارد فارسی شده است و وام واژه است.
در ترکی عثمانی و ترکی آذری: sancağ به معنای پین یا گیره
در ترکی مدرن: �engelli iğne = سنجاق قفلی
✅ نتیجه: این واژه ترکی است و بومی فارسی نیست، اما به واسطهٔ وام گیری وارد زبان فارسی شده.
- - -
🔹 واژه ی �جوالدوز�
✅ ریشه:
جوالدوز از دو بخش جوال دوز ساخته شده:
• جُوال:
این واژه از ریشه ی پهلوی گرفته شده و به صورت های guvāl یا guvāl آمده است. در فارسی میانه به صورت هایی چون gōbāl یا gōwāl نیز دیده می شود.
معنای آن �کیسه ی بزرگ� یا �گونی� بوده است که معمولاً از پشم، نخ، یا الیاف دیگر بافته می شده و برای نگهداری یا حمل کالا، آرد، یا غلات به کار می رفته است.
دوز: از فعل فارسی دوختن
به معنای �سوزنی که برای دوختن کیسه یا پارچه ضخیم به کار می رود�
✅ ترکیب عربی - فارسی است، نه ترکی
- - -
🔹 واژه ی �خیاط�
کاملاً عربی است. ریشه از خَیْط = نخ، و خَاطَ = دوختن
در فارسی رسمی و دینی استفاده شده، ولی بومی فارسی نیست
- - -
🔹 جمع بندی
واژه ریشه توضیح کوتاه
درزی فارسی کهن ( اوستایی/پهلوی ) از ریشه ی �بستن/دوختن�
سوزن فارسی اصیل از فارسی میانه و اوستایی
سنجاق ترکی وام واژه از ترکی عثمانی
جوالدوز پهلوی اوستایی جوال ( فارسی ) دوز ( فارسی )
خیاط عربی از ریشه ی �خَیْط�
- - -
✅ پاسخ نهایی به ادعای شما:
اینکه گفته شود واژه ی �درزی� یا �سوزن� ترکی هستند نادرست است و این دو واژه ریشه در زبان های ایرانی کهن ( اوستایی و پهلوی ) دارند.
تنها �سنجاق� ترکی است.
�خیاط� عربی است.
�جوالدوز� ترکیب پهلوی و اوستایی است.
ساختار کلمه کاملا مشخصه فارسی نیست، همچنین کلمه در فارسی اصلا وجود نداره، سوما با ی صفت هست یعنی مشخصه در قالب زبان فارسی نیست، چهارما اصلا ریشه نداره
سوزن، سنجاق، جوالدوز و درزی همه ترکی هست
اگر فارسی کلمه درزی داشت دوزنده رو از ترکی نمیگفت کلمه ترکی هست
کلمه ترکی هست اصلا در فارسی این کلمه وجود نداره، اکثرا شاعرای تورک استفاده کردن، روی چه حسابی فارسیه کو ریشه کو معنی، اینهمه کلمه ترکی و عربی در شعرها هست هرچی که بود فارسی نیست،
خیاط، دوزنده
حمید رضا مشایخی - اصفهان
واژه درزی
معادل ابجد 221
تعداد حروف 4
تلفظ darzi
نقش دستوری اسم فامیل
ترکیب ( اسم، صفت نسبی، منسوب به درز ) [پهلوی: darzik] [قدیمی]
مختصات ( دَ رْ ) ( ص نسب . )
آواشناسی darzi
الگوی تکیه WS
... [مشاهده متن کامل]
شمارگان هجا 2
منبع لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی عمید
فرهنگ فارسی معین
فرهنگ فارسی هوشیار
واژگان مترادف و متضاد
منبع عکس. فرهنگ فارسی یا فرهنگ عمید
در تالشی
دارژن _ D�RŽAN , . سوزن می شود
زنده باد زبان های ایرانی
"درزی" در فارسی به معنی خیاط و دوزنده است� که برگرفته از ریشه ءdarz به معنی بستن و دوختن است
در کُردی کلهری ، خراسانی و لکی :
"درزی " همان "سوزن" است� اما در� لَکی با کمی تغییر به سوزن "درزن" می گویند
... [مشاهده متن کامل]
دلیوان = کوچک تر از جوالدوز، همین واژه در لَکی" دلیان" گویند
�به "جوالدوز " در هر سه گویش؛ با اندکی تغییر "گونوژ"� گویند که در کُردی خراسان برخی مناطق برای جوالدوز� واژهء " سوژن "� را بکار می برند.
رضا ضحاکی راحت. مدرس و دبیر تاریخ
دوزنده . . . . . . خیاط . . . .
در کوردی به "سوزن خیاطی، سنجاق" میگوییم "ده رزی"
darzi
همچنین به "آمپول" هم ده رزی میگویند
این واژه پارسی به طور گستردهای در سرزمین هایی که به پارسی سخن می گفتند به مانای خیاط بکار می رفته است . و هم اکنون نیز کاربرد بسیار دارد چنانچه در ترکیه امروزی به شکل ترزی بکار می رود .
خیاط، دوزنده
اگر دُر خوانده شود به ثروت من گویند دُرزی. . . اگر دَرزی خانده شود. . خیاط و در قدیم سایر مردم غیر ایرانی به ایرانی که بافتن و ریسیدن و تافتن میدانستند و دارای لباس بودند گفته می شد. . . .
درزی یعنی سوزن خیاطی . درزی گر یا درزی یعنی خیاط ( خیاط عربی است )
در زبان کوردی درزی همچنان کاربرد دارد و از واژه سوزن استفاده نمی شود.
مشاهده ادامه پیشنهادها (١٠ از ١٦)