درباره حقوق جنگ و صلح

دربارۀ حقوق جنگ و صلح (De jure belli ac pacis libri tres)
کتابی دربارۀ حقوق بین الملل، نوشتۀ هوگو گروتیوس، به زبان لاتینی، منتشرشده در ۱۶۲۵. در مقدمۀ این اثر بسیار مهم، که از جامع ترین آثار اولیه درباب حقوق جنگ و صلح و مآلاً حقوق بین الملل به شمار می رود، بحثی درباب حقوق طبیعی، مبتنی بر حاکمیت عقل و متاع بودن نظریات نویسندگان بزرگی چون ارسطو، مطرح شده است. مؤلف بر این نظر است که گذار از حقوق طبیعی به حقوق مدون آن گاه جامۀ عمل می پوشد که ارادۀ جمعی به تحقق دولت بینجامد. گروتیوس نخستین کسی است که در این اثر میان حقوق و اخلاق تفاوت می گذارد. درپی این بحث، مؤلف ضمن تقبیح جنگ، بدین پرسش می پردازد که اگر جنگی درگرفت، آیا حقوقی می توان متصور شد که فقط در دورۀ جنگ معتبر باشد؟ به باور گروتیوس، هرجاکه آدمی باشد حقوق هم هست و در جنگ نیز چنین است. چنین حقوقی، حق آن را که طرفین درگیر جنگ مجاز باشند هر عملی را انجام دهند، منتفی می کند. اگر حقوق بین الملل ضمانتی برای اجرا ندارد، بدین معنی نیست که حقوق بین الملل محلی از اعراب ندارد. این اثر، که بسیاری از مباحث آن هنوز هم پذیرفته است، بر بسیاری کسان و نظریه ها تأثیر گذاشت که از آن شمار تأثیر آن بر نظریات روسو، لاک و ویکو آشکار است.