درب زبیده

درب زبیده، که منسوب به زبیده بنت جعفر، همسر خلیفه عباسی هارون الرشید است، راهی ست که از کوفه آغاز می شود و در مکه به پایان می رسد. این جاده یکی از مهم ترین راه های زیارتی و تجاری در دوران اسلامی به شمار می رود. این جاده پس از فتح عراق و گسترش اسلام در شام به کار برده شد و استفاده از آن تا حد زیادی منظم و مقرون به صرفه شد، زیرا مراکز آبی و محل های چرا و معدن واقع در آن به ایستگاه های اصلی تبدیل شدند. این جاده در عصر عباسیان به عنوان حلقه ارتباطی مهم بین بغداد و سایر نقاط شبه جزیره عربستان تبدیل شد و خلفای عباسی از این جاده مراقبت کردند و فواید و امکانات متعددی از جمله ساختن حوضچه های آب و حفاری برای آن فراهم کردند. همچنین برای تعریض جاده تلاش کردند تا زائران، مسافران و حیوانات از آن استفاده کنند. منابع تاریخی و جغرافیایی و آثار باقیمانده حاکی از آن است که مسیر این جاده به گونه ای عملی و مجزا مهندسی شده است که در کنار ایستگاه ها، خانه ها و استراحتگاه ها ساخته شده و کف آن در مناطق شنی و گل آلود با سنگ فرش شده است. علاوه بر آن که از مزایا و امکانات لازم از قبیل چاه و حوض و سد برخوردار بوده، بر روی آن تابلوها و چراغ ها و مشعل ها و اجاق هایی نصب شده است که مسیر را نشان می دهد تا مسافران را راهنمایی کند. از آغاز خلافت عباسی، خلیفه سفاح در سال ۱۳۴ هجری قمری/۷۵۱ م دستور داد که در کنار جاده کوفه به مکه، فرسنگ ها و پرچم هایی برپا شود. خلیفه منصور دستور ساخت دژها و مخازن آب در چند نقطه از جاده را صادر کرد، در حالی که خلیفه مهدی دستور ساخت کاخ هایی در راه مکه را صادر کرد و خلیفه هارون الرشید نیز دستور ساخت چاه آب را داد. [ ۱] تعداد ایستگاه های اصلی این جاده بیست و هفت ایستگاه و میانگین فاصله هر ایستگاه حدود ۵۰ کیلومتر است.