[ویکی نور] دراسات فی الهجاء السیاسی عند شعراء الشیعه (دعبل الخزاعی السید الحمیری دیک الجن). دراسات فی الهجاء السیاسی عند شعراء الشیعة (دعبل الخزاعی، السید الحمیری، دیک الجن) نوشته، عبدالغنی ایروانی زاده و جمال طالبی، کتابی است به زبان عربی و با موضوع هنر اسلامی و شخصیت های آن.
نویسندگان این اثر به بررسی جوانب سیاسی و هجوی شعر سه تن از شاعران بزرگ شیعه در دوره عباسی (132-656ق) یعنی دعبل خزاعی(148-245ق)، سید حمیری(105-173ق) و دیک الجنّ(165-235 یا 236ق) پرداخته اند.
کتاب دارای مقدمه، محتوای مطالب در شش فصل و خاتمه است. نویسنده در نگارش این اثر از آثار فراوان عربی شیعه و سنی بهره برده است. برخی از این منابع از این قرار است؛ قرآن کریم، نهج البلاغه، شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، معالم العلماء ابن شهرآشوب، تاریخ مدینه دمشق ابن عساکر، الخوارج فی میزان الفکر الإسلامی، الفکاهة فی الأدب العربی الی نهایة القرن الثالث الهجری، الإمامة الکبری و الخلافة العظمی، أعیان الشیعة، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، الأدب فی العصر العباسیین محمد زغلول، تاریخ الأدب العربی کارل بروکلمان، موسوعة المصطلح النقدی آرتور بولارد و....
نویسنده در مقدمه متذکر می شود که منظورش از ادب شیعی، ادبیاتی است که از عقیده و روش و اصول دینی و سیاسی شیعه سخن بگوید. او ادبیات شیعی را نیازمند دفاع از اتهاماتی می بیند که دشمنان این فرقه به آن می زنند. این کتاب را نیز گامی در راستای تحقق همین امر می داند. برخی دشمنان شیعه بر آنان طعنه می زنند که ادبیات و شاعرانشان چیزی جز مدح اهل بیت(ع) و رثای شهدای این خاندان در جهاد با دشمنانشان ندارند. نویسنده، نشان می دهد که شاعران شیعه در عصرهای متعدد نگرش های سیاسی داشته اند و در موارد بسیاری به نقد سلطه حاکم و هجو خلفا و امرا و ولات امر و پیروان آنان پرداخته اند. آنان بر ظلم تاخته اند و بر نظم فاسد جائر حمله برده و به اصلاح و مسیر هدایت دعوت کرده اند. نویسندگان این اثر، به عنوان نمونه سه تن از شاعران دوره خلافت عباسی(132-656ق) یعنی دعبل خزاعی(148-245ق)، سید حمیری(105-173ق) و دیک الجنّ(165- 235 یا 236ق) را در این کتاب ذکر کرده و شعر آ نان را بررسی می کنند. مهم ترین کتابی که به تحلیل شعر شیعی پرداخته «اثر التشیع فی الأدب العربی» سید محمد گیلانی است اما این کتاب در عین نشان دادن تأثیر شیعه در ادب عربی، در بسیاری از موارد به دوراز روح تفکر شیعی صحبت و قضاوت کرده و حتی گاهی عقاید شیعه را به سخره گرفته است. در سه کتاب «الأدب فی ظل التشیع» عبدالله نعمت و «أدب الشیعة الی نهایة القرن الثانی» عبدالحسیب طه حمیده و «مرحلة التشیع فی المغرب العربی و أثرها فی الحیاة الأدبیة» طه محمد حاجری، نیز در عین وجود روح شیعی، جنبه مهمی از ادب شیعه یعنی املای سیاسی اش مورد غفلت واقع شده است. با این منطق است که نوشتن کتاب حاضر با محوریت هجو سیاسی در شعر شیعه، توجیه پذیر می شود.
او در شرح کلمات این کتاب از معجم الوسیط کمک گرفته و در برخی موارد از روی اضطرار به لسان العرب ابن منظور رجوع کرده و درعین حال عبارات مورد اشاره در آن را بین پرانتز قرار داده است.
نویسندگان، در فصل اول نگاهی به منشأ دولت عباسی می اندازند و حیات اجتماعی آنان و شخصیت هایی مانند ابومسلم خراسانی (متوفای 137ق) نیز در این فصل معرفی و بیان می شوند؛ دلایلی که عباسیان در مشروعیت خلافت خودشان می آورند به اسطوره شبیه است و دعوت به جلب رضایت اهل بیت(ع) از سوی آن ها تنها به دلیل گمراه کردن عامه مردم بود. در فصل دوم، هجو سیاسی و سیر تطور آن تا دوره اول عباسی بررسی می شود. در این میان رابطه بین ادبیات و سیاست و هجویات امویین نیز بیان می شود. عرب جاهلی تصور درستی از هجو سیاسی به معنی مصطلح آن نداشت و اشعاری که در این زمینه داشتند، به مفاخره و شعر حماسی شبیه بود. اشعار سیاسی، بعد از پیامبر(ص) و در ماجرای اختلاف بر جانشین ایشان مجال بروز پیدا کرد. در کل، در اشعار اسلامی، املای سیاسی هجویات با املای دینی آن ممزوج شده است.
نویسندگان این اثر به بررسی جوانب سیاسی و هجوی شعر سه تن از شاعران بزرگ شیعه در دوره عباسی (132-656ق) یعنی دعبل خزاعی(148-245ق)، سید حمیری(105-173ق) و دیک الجنّ(165-235 یا 236ق) پرداخته اند.
کتاب دارای مقدمه، محتوای مطالب در شش فصل و خاتمه است. نویسنده در نگارش این اثر از آثار فراوان عربی شیعه و سنی بهره برده است. برخی از این منابع از این قرار است؛ قرآن کریم، نهج البلاغه، شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، معالم العلماء ابن شهرآشوب، تاریخ مدینه دمشق ابن عساکر، الخوارج فی میزان الفکر الإسلامی، الفکاهة فی الأدب العربی الی نهایة القرن الثالث الهجری، الإمامة الکبری و الخلافة العظمی، أعیان الشیعة، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، الأدب فی العصر العباسیین محمد زغلول، تاریخ الأدب العربی کارل بروکلمان، موسوعة المصطلح النقدی آرتور بولارد و....
نویسنده در مقدمه متذکر می شود که منظورش از ادب شیعی، ادبیاتی است که از عقیده و روش و اصول دینی و سیاسی شیعه سخن بگوید. او ادبیات شیعی را نیازمند دفاع از اتهاماتی می بیند که دشمنان این فرقه به آن می زنند. این کتاب را نیز گامی در راستای تحقق همین امر می داند. برخی دشمنان شیعه بر آنان طعنه می زنند که ادبیات و شاعرانشان چیزی جز مدح اهل بیت(ع) و رثای شهدای این خاندان در جهاد با دشمنانشان ندارند. نویسنده، نشان می دهد که شاعران شیعه در عصرهای متعدد نگرش های سیاسی داشته اند و در موارد بسیاری به نقد سلطه حاکم و هجو خلفا و امرا و ولات امر و پیروان آنان پرداخته اند. آنان بر ظلم تاخته اند و بر نظم فاسد جائر حمله برده و به اصلاح و مسیر هدایت دعوت کرده اند. نویسندگان این اثر، به عنوان نمونه سه تن از شاعران دوره خلافت عباسی(132-656ق) یعنی دعبل خزاعی(148-245ق)، سید حمیری(105-173ق) و دیک الجنّ(165- 235 یا 236ق) را در این کتاب ذکر کرده و شعر آ نان را بررسی می کنند. مهم ترین کتابی که به تحلیل شعر شیعی پرداخته «اثر التشیع فی الأدب العربی» سید محمد گیلانی است اما این کتاب در عین نشان دادن تأثیر شیعه در ادب عربی، در بسیاری از موارد به دوراز روح تفکر شیعی صحبت و قضاوت کرده و حتی گاهی عقاید شیعه را به سخره گرفته است. در سه کتاب «الأدب فی ظل التشیع» عبدالله نعمت و «أدب الشیعة الی نهایة القرن الثانی» عبدالحسیب طه حمیده و «مرحلة التشیع فی المغرب العربی و أثرها فی الحیاة الأدبیة» طه محمد حاجری، نیز در عین وجود روح شیعی، جنبه مهمی از ادب شیعه یعنی املای سیاسی اش مورد غفلت واقع شده است. با این منطق است که نوشتن کتاب حاضر با محوریت هجو سیاسی در شعر شیعه، توجیه پذیر می شود.
او در شرح کلمات این کتاب از معجم الوسیط کمک گرفته و در برخی موارد از روی اضطرار به لسان العرب ابن منظور رجوع کرده و درعین حال عبارات مورد اشاره در آن را بین پرانتز قرار داده است.
نویسندگان، در فصل اول نگاهی به منشأ دولت عباسی می اندازند و حیات اجتماعی آنان و شخصیت هایی مانند ابومسلم خراسانی (متوفای 137ق) نیز در این فصل معرفی و بیان می شوند؛ دلایلی که عباسیان در مشروعیت خلافت خودشان می آورند به اسطوره شبیه است و دعوت به جلب رضایت اهل بیت(ع) از سوی آن ها تنها به دلیل گمراه کردن عامه مردم بود. در فصل دوم، هجو سیاسی و سیر تطور آن تا دوره اول عباسی بررسی می شود. در این میان رابطه بین ادبیات و سیاست و هجویات امویین نیز بیان می شود. عرب جاهلی تصور درستی از هجو سیاسی به معنی مصطلح آن نداشت و اشعاری که در این زمینه داشتند، به مفاخره و شعر حماسی شبیه بود. اشعار سیاسی، بعد از پیامبر(ص) و در ماجرای اختلاف بر جانشین ایشان مجال بروز پیدا کرد. در کل، در اشعار اسلامی، املای سیاسی هجویات با املای دینی آن ممزوج شده است.