دبیرهٔ جیرفت، کهن ترین خط یا دبیرهٔ جهان است که حتی کهن تر از خط سومری نیز می باشد. این دبیره در سنگ نبشته های مربوط به شهرنشینی جیرفت ایران یافت شده است. بر پایهٔ کاوش هایی که در کاوشگاه باستانی جیرفت انجام شد، برخلاف نگر پیشین که سومریان مخترعان خط دانسته می شدند، ثابت شد که مردمان تمدن جیرفت ایران نخستین پدیدآورندگان خط ( دبیره ) در جهان بوده اند. کارشناسان مختلف این خط را با نام های گوناگونی ( شرقی، جیرفتی، هندسی، نیا ایرانی و… ) نامیده اند.
... [مشاهده متن کامل]
در ظاهر دو نوع یا شاید هم سه نوع نگارش در این محوطه یافت شده است. یکی همانی است که نگارش خطی ایلامی می خوانیم. دیگری حاوی علائمی به ظاهر کهن تر است و حالت سوم هم سه لوح چند سطری با اشکال هندسی یا آمیخته ای از هندسی و ایلامی یا آغاز ایلامی.
به گفته ریچارد سی فولتز، به گمان پژوهشگران، خط ایلامی باستان/نیا ایلامی از جیرفت سرچشمه گرفته است، جایی که سیستم نوشتاری ابتدا توسعه یافت و سپس در سراسر کشور گسترش یافته، و حتی به میان رودان رفت.
فرانسوا دسه، محققی که به تازگی خط ایلامی باستان را رمزگشایی کرده است؛ این خط را نیای خط ایلامی می داند و تاریخ به وجود آمدن این خط و تاریخ مکتوب ایران را به هزاره چهارم پیش از میلاد در ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد می رساند و این خط را یکی از کهن ترین خطوط جهان در کنار خطوط میخی سومری و هیروگلیف مصری می داند.
آژیده مقدم، در مقاله ای که در آن، سعی در رمزگشایی این خطوط داشت، دبیره های نیاایلامی، ایلامی باستان و دبیره های مکشوفه در جیرفت را با یکدیگر مرتبط می داند.
تلاش هایی انجام شده است اما باستان شناسان و رمزنگاران هنوز موفق به خواندن سنگ نبشته ها و خط باستانی این تمدن نشده اند. اما از آنجایی که مشخص شده تمدن اَرَتَ از تمدن های ثروتمند بوده احتمال می رود مضمون کتیبه ها در رابطه با مسائل تجاری یا قوانین حکومتی این تمدن باشد.
در سال های اخیر تلاش هایی برای رمزگشایی این خطوط انجام شده است، مانند مقالاتی از فرانسوا دسه، جی. پی باسلو، متیو کرورن، سورنا فیروزی و مجتبی شهمیری و کتاب ارزشمند دکتر آژیده مقدم.
... [مشاهده متن کامل]
در ظاهر دو نوع یا شاید هم سه نوع نگارش در این محوطه یافت شده است. یکی همانی است که نگارش خطی ایلامی می خوانیم. دیگری حاوی علائمی به ظاهر کهن تر است و حالت سوم هم سه لوح چند سطری با اشکال هندسی یا آمیخته ای از هندسی و ایلامی یا آغاز ایلامی.
به گفته ریچارد سی فولتز، به گمان پژوهشگران، خط ایلامی باستان/نیا ایلامی از جیرفت سرچشمه گرفته است، جایی که سیستم نوشتاری ابتدا توسعه یافت و سپس در سراسر کشور گسترش یافته، و حتی به میان رودان رفت.
فرانسوا دسه، محققی که به تازگی خط ایلامی باستان را رمزگشایی کرده است؛ این خط را نیای خط ایلامی می داند و تاریخ به وجود آمدن این خط و تاریخ مکتوب ایران را به هزاره چهارم پیش از میلاد در ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد می رساند و این خط را یکی از کهن ترین خطوط جهان در کنار خطوط میخی سومری و هیروگلیف مصری می داند.
آژیده مقدم، در مقاله ای که در آن، سعی در رمزگشایی این خطوط داشت، دبیره های نیاایلامی، ایلامی باستان و دبیره های مکشوفه در جیرفت را با یکدیگر مرتبط می داند.
تلاش هایی انجام شده است اما باستان شناسان و رمزنگاران هنوز موفق به خواندن سنگ نبشته ها و خط باستانی این تمدن نشده اند. اما از آنجایی که مشخص شده تمدن اَرَتَ از تمدن های ثروتمند بوده احتمال می رود مضمون کتیبه ها در رابطه با مسائل تجاری یا قوانین حکومتی این تمدن باشد.
در سال های اخیر تلاش هایی برای رمزگشایی این خطوط انجام شده است، مانند مقالاتی از فرانسوا دسه، جی. پی باسلو، متیو کرورن، سورنا فیروزی و مجتبی شهمیری و کتاب ارزشمند دکتر آژیده مقدم.
