دبیرالملک فراهانی

دَبیرُالمُلک فراهانی (۱۲۲۵ـ۱۲۹۸ق)
(لقبِ حاجی میرزا محمدحسین فراهانی) از دولتمردان ایرانی عصر ناصری و دبیرالملک، برادرزادۀ میرزا عیسی قائم مقام ، معروف به میرزا بزرگ و پسر عم میرزا ابوالقاسم قائم مقام بود و احتمالاً پیشۀ منشیگری را در خدمت عمّ و پسر عمّش فراگرفت . نثر ساده و بی پیرایه اش نشان می دهد که از پسر عمش متأثر بوده است . میرزا محمدحسین، منشیگری را با خدمت در دستگاه میرزا تقی خان امیرنظام (← امیرکبیر ) آغاز کرد. در ۱۲۵۹ق، که امیرنظام برای حل اختلافات مرزی با عثمانی در اَرْزِروم به سر می برد محمدحسین نیز همراه او بود. در ۱۲۶۴ق، که ناصرالدین شاه امیرنظام را با لقب «امیرکبیر» صدراعظم خود کرد، محمدحسین منشی صدر اعظم شد. با برکناری امیرکبیر و انتصاب میرزا آقاخان نوری به جای او (۱۲۶۸ق) میرزا محمدحسین تا ۱۲۷۵ق، که میرزا آقاخان نیز برکنار شد، همچنان منشی صدراعظم بود. میرزا محمدحسین در ۱۲۷۰ق، لقب «دبیرالملک» گرفت . وی در ۱۲۷۶ق، عضو شورای یازده نفری دولتی شد که به جای صدراعظم ، کشور را اداره می کرد. او در ۱۲۸۳ق، وزیر دارالانشاء همایونی، متصدی امور حکومتی تهران و خالصجات ، ادارۀ حکومتی کرمان ، عراق (عجم )، درگزین و پستخانه های راه آذربایجان شد. در ۱۲۸۴ق، ادارۀ بلوک خوار را نیز به عهده گرفت . وی در ۱۲۸۵ـ۱۲۸۷ق، متولی آستان قدس رضوی بود و در ۱۲۸۸ق، عضو «دارالشورای دولتی » و وزیر رسایل مخصوصه شد. در ۱۲۹۰ق، وزیر داخله (کشور) شد و در همان سال به حکومت اراک رفت . وی در سال هایی که ادارۀ بلوک خوار را داشت خربزه ای عمل آورد که به نام او به خربزۀ دبیری مشهور شد.