دایره پنجم ها

دایرهٔ پنجم ها ( به انگلیسی: Circle of fifths ) یا دایرهٔ چهارم ها در موسیقی به نموداری گفته می شود که به بیان رابطه میان ۱۲ نت در گام کروماتیک می پردازد. [ ۱] این توالی از مهم ترین توالی های آکوردی است که در تمامی سبکهای موسیقی وجود دارد. اگر بر روی این دایره به طور ساعت گرد حرکت کنیم هر گام جدید با درجهٔ پنجم گام پیش از خود آغاز می شود که دلیل نام گذاری این دایره با این نام نیز همین بوده است؛ و اگر پادساعت گرد حرکت کنیم گام به دست آمده با درجهٔ چهارم گام قبلی آغاز می شود. اگر از هر دو جهت حرکت کنیم به یک گام واحد با دو نام می رسیم که اصطلاحاً به آن مترادف می گویند. نام این گام با علامت استفاده شده ارتباط دارد، بدین سان که اگر دارای شش دیِز باشد به آن فا دیز ماژور و اگر دارای بِمُل باشد به آن سُل بمل ماژور می گویند. زمانی که ساعت گرد حرکت می کنیم در هر پله یک دیِز اضافه می شود و خلاف آن یک بِمُل افزوده می شود. [ ۲]