دایره المعارف های اسلامی

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] دایره المعارف های اسلامی (به زبان اردو). نخستین دایره المعارف اسلامی که در هند با ترتیب الفبایی مدخل ها تألیف گردیده اسلامی انسائیکلوپیدیا (دایره المعارف اسلامی) نگاشته منشی محبوب عالم (1278-1352 ق) است. این اثر در سال 1351 ق، در لاهور به تقلید از <لغات اسلام> تألیف هیوس تألیف شده و برخی مدخل ها از همان کتاب و برخی دیگر از سایر منابع اقتباس و ترجمه گردیده است.
فهرست منابع در ابتدای جلد دوم آمده و در پایان هر مدخل نیز مأخذ آن به اختصار ذکر شده است. مولوی فیض الحسن سهارن پوری (1304 ق)، حکیم محمد نذیر عرشی و مولوی محمد بشیر در گزینش مطالب و تألیف مقالات با مؤلف همکاری داشته اند و مولوی نجم الغنی رامپوری (1351 ق) تمام مطالب را تجدیدنظر و ویرایش کرده است. پس از انتشار ویرایش اوّل <دایره المعارف اسلام> در لیدن، (1908-1938 م) دانشمندان مسلمان شبه قاره نیز مانند فضلای مصر و ترکیه که به ترجمه عربی و ترکی آن همت گماشته بودند به ضرورت ترجمه اردوی آن پی بردند و در این خصوص دو کوشش آغاز شد: یکی کوشش فردی که در همان مرحله ابتدایی متوقف و نافرجام ماند و دیگری کوشش گروهی که به نتیجه و ثمر رسید. کوشش فردی را دانشمند هندی محمد عبدالمقیت نیموی با انتشار "اسلامی انسائیکلوپیدیا" در 6 جزوه و 600 صفحه در پتنا در سال 1359 ق آغاز کرد. مترجم با استفاده از دایره المعارف الاسلامیه، چاپ مصر در برخی مطالب حکّ و اصلاح و اضافات صورت داده است. چاپ ترجمه در ماده حرف الف ناتمام مانده است.
کوشش گروهی با ترجمه <دایره المعارف اسلام> توسط فضلای پاکستانی با حمایت دانشگاه پنجاب لاهور آغاز شد. مولوی محمد شفیع (1383 ق) در 1359 ق. جهت ترجمه دایره المعارف اسلامی به زبان اردو از دانشگاه کمک خواسته بود اما در آن سال ها که شبه قاره تحت حکومت بریتانیا بود نتوانست حمایت دانشگاه را جلب کند. پس از استقلال پاکستان (1366 ق/1947 م)، تلاش ها از سر گرفته شد و در 1370 ق. "اداره اردو دائره معارف اسلامیه" در دانشگاه پنجاب تحت مدیریت مولوی شفیع تأسیس گردید و تحت سرپرستی او و پس از درگذشت وی زیر نظر محمد وحید میرزا، محمد علاءالدین صدیقی، حمید احمدخان، غلام رسول مهر، سیّد عبدالله و امجد الطاف، این اداره موفق به تدوین و نشر اردو دائره معارف اسلامیه (دایره المعارف اسلامی اردو) گردید.
در این دایره المعارف، اساس کار بر ترجمه ویرایش اوّل <دایره المعارف اسلام> چاپ لیدن بوده است، اما این متن ترجمه محض نیست بلکه 31 مدخل ها کاملاً جدید است یا ترجمه ها با اضافات و تکمله های هیأت تحریریه همراه است. در علوم قرآنی، حدیث، فقه، پیامبر صلی الله علیه و آله، ادبیات زبان های شرقی اسلامی و پاکستانی و جغرافیای کشورهای اسلامی و رجال شبه قاره مدخل های جدیدی تألیف شده و برخی ترجمه ها نیز با تعدیل و تکمله ارائه گردیده است. برخی مدخل ها از دایره المعارف الاسلامیه (عربی) و <دایره المعارف اسلام> ترکی اخذ و ترجمه شده است.
تنها این دایره المعارف اسلامی به زبان اردو است که مطابق موازین علمی دایره المعارف نویسی امروز تألیف و ترجمه شده و مورد اعتماد مجامع علمی جهان واقع گردیده است، چنان که در دانشنامه جهان اسلام چندین مدخل تألیفی مربوط به شبه قاره از آنجا اخذ و ترجمه شده است. گزیده اردو دائره معارف اسلامیه که با 690 مدخل و 800 صفحه پیش بینی گردیده، در حال تدوین و طبع است و جزوه هایی از آن نیز چاپ شده است.
سیّد قاسم محمود (1352 ق)، نویسنده پاکستانی با تأسیس "بنیاد کتاب شاهکار" در پاکستان به تألیف و نشر دایره المعارف های عمومی تر پرداخته است و شاهکار اسلامی انسائیکلوپیدیا (دایره المعارف اسلامی شاهکار) را در سال 1984 در یک جلد منتشر کرده است. این دایره المعارف برای استفاده عموم و دانشجویان تألیف شده و زبان آن بسیار ساده و بدون ذکر منابع است.
ام.اس.ناز (1364 ق)، نویسنده پاکستانی به نگارش دایره المعارف شخصیت های اسلامی به ترتیب تاریخی و زمانی پرداخته است. اثر او مُسلم شخصیات کا انسائیکلوپیدیا، تاریخ اسلام کی آئینه مِینâ (دایره المعارف شخصیت های مسلمان در آیینه تاریخ اسلام) در 14 جزوه منتشر شده است. هر جزوه به موضوعی اختصاص دارد. در جزوه اول، اوضاع شبه قاره قبل و بعد از اسلام بیان شده است؛ جزوه دوم درباره پیامبران (از حضرت آدم تا حضرت عیسی) است؛ جزوه سوم درباره حضرت محمد صلی الله علیه و آله؛ جزوه چهارم درباره 333 سرباز جنگ بدر؛ جزوه پنجم درباره 24 غزوه و سریه و 55 شخصیت عصر پیامبر اکرم (ص)؛ جزوه ششم درباره ابوبکر صدیق؛ جزوه هفتم درباره عمر بن خطاب؛ جزوه هشتم درباره عثمان بن عفان؛ جزوه نهم درباره علی بن ابی طالب؛ جزوه دهم درباره اصحاب پیامبر اکرم میان سال های 40-60 ق؛ جزوه یازدهم درباره سایر صحابه؛ جزوه دوازدهم درباره یهود و نصاری در عصر پیامبر صلی الله علیه و آله همراه با فهرست اعلام 12 جزوه پیشین؛ جزوه سیزدهم درباره امام حسن علیه السلام و عصر او و جزوه چهاردهم درباره وقایع سال های 40-60 ق. است. در این اثر شیوه های علمی و فنی دایره المعارف نویسی بکار گرفته نشده و کتابی درباره تاریخ اسلام برای دانشجویان است.
در هندوستان نیز تلاش هایی فردی جهت تدوین دایره المعارف های کوتاه اسلامی صورت گرفته است. محمد یامین قریشی سَهارَن پوری دایره المعارف اردویی با ترکیب نام انگلیسی انسائیکلوپیدیا آف اسلام (دایره المعارف اسلام) در دو جلد تألیف کرده است. در جلد اول 786 مدخل درباره اصول و ارکان اسلام: توحید، نبوت، نماز، روزه، زکات و حج به ترتیب موضوعی و در جلد دوم، مدخل ها به ترتیب الفبایی آمده است.

[ویکی اهل البیت] دایره المعارف های اسلامی (به زبان اُردو). نخستین دایره المعارف اسلامی که در هند با ترتیب الفبایی مدخل ها تألیف گردیده اسلامی انسائیکلوپیدیا (دایره المعارف اسلامی) نگاشته منشی محبوب عالم (1278-1352 ق) است. این اثر در سال 1351 ق، در لاهور به تقلید از <لغات اسلام> تألیف هیوس تألیف شده و برخی مدخل ها از همان کتاب و برخی دیگر از سایر منابع اقتباس و ترجمه گردیده است.
فهرست منابع در ابتدای جلد دوم آمده و در پایان هر مدخل نیز مأخذ آن به اختصار ذکر شده است. مولوی فیض الحسن سهارن پوری (1304 ق)، حکیم محمد نذیر عرشی و مولوی محمد بشیر در گزینش مطالب و تألیف مقالات با مؤلف همکاری داشته اند و مولوی نجم الغنی رامپوری (1351 ق) تمام مطالب را تجدیدنظر و ویرایش کرده است. پس از انتشار ویرایش اوّل <دایره المعارف اسلام> در لیدن، (1908-1938 م) دانشمندان مسلمان شبه قاره نیز مانند فضلای مصر و ترکیه که به ترجمه عربی و ترکی آن همت گماشته بودند به ضرورت ترجمه اردوی آن پی بردند و در این خصوص دو کوشش آغاز شد: یکی کوشش فردی که در همان مرحله ابتدایی متوقف و نافرجام ماند و دیگری کوشش گروهی که به نتیجه و ثمر رسید. کوشش فردی را دانشمند هندی محمد عبدالمقیت نیموی با انتشار "اسلامی انسائیکلوپیدیا" در 6 جزوه و 600 صفحه در پتنا در سال 1359 ق آغاز کرد. مترجم با استفاده از دایره المعارف الاسلامیه، چاپ مصر در برخی مطالب حکّ و اصلاح و اضافات صورت داده است. چاپ ترجمه در ماده حرف الف ناتمام مانده است.
کوشش گروهی با ترجمه <دایره المعارف اسلام> توسط فضلای پاکستانی با حمایت دانشگاه پنجاب لاهور آغاز شد. مولوی محمد شفیع (1383 ق) در 1359 ق. جهت ترجمه دایره المعارف اسلامی به زبان اردو از دانشگاه کمک خواسته بود اما در آن سال ها که شبه قاره تحت حکومت بریتانیا بود نتوانست حمایت دانشگاه را جلب کند. پس از استقلال پاکستان (1366 ق/1947 م)، تلاش ها از سر گرفته شد و در 1370 ق. "اداره اردو دائره معارف اسلامیه" در دانشگاه پنجاب تحت مدیریت مولوی شفیع تأسیس گردید و تحت سرپرستی او و پس از درگذشت وی زیر نظر محمد وحید میرزا، محمد علاءالدین صدیقی، حمید احمدخان، غلام رسول مهر، سیّد عبدالله و امجد الطاف، این اداره موفق به تدوین و نشر اردو دائره معارف اسلامیه (دایره المعارف اسلامی اردو) گردید.
در این دایره المعارف، اساس کار بر ترجمه ویرایش اوّل <دایره المعارف اسلام> چاپ لیدن بوده است، اما این متن ترجمه محض نیست بلکه 31 مدخل ها کاملاً جدید است یا ترجمه ها با اضافات و تکمله های هیأت تحریریه همراه است. در علوم قرآنی، حدیث، فقه، پیامبر صلی الله علیه و آله، ادبیات زبان های شرقی اسلامی و پاکستانی و جغرافیای کشورهای اسلامی و رجال شبه قاره مدخل های جدیدی تألیف شده و برخی ترجمه ها نیز با تعدیل و تکمله ارائه گردیده است. برخی مدخل ها از دایره المعارف الاسلامیه (عربی) و <دایره المعارف اسلام> ترکی اخذ و ترجمه شده است.
تنها این دایره المعارف اسلامی به زبان اردو است که مطابق موازین علمی دایره المعارف نویسی امروز تألیف و ترجمه شده و مورد اعتماد مجامع علمی جهان واقع گردیده است، چنان که در دانشنامه جهان اسلام چندین مدخل تألیفی مربوط به شبه قاره از آنجا اخذ و ترجمه شده است. گزیده اردو دائره معارف اسلامیه که با 690 مدخل و 800 صفحه پیش بینی گردیده، در حال تدوین و طبع است و جزوه هایی از آن نیز چاپ شده است.
سیّد قاسم محمود (1352 ق)، نویسنده پاکستانی با تأسیس "بنیاد کتاب شاهکار" در پاکستان به تألیف و نشر دایره المعارف های عمومی تر پرداخته است و شاهکار اسلامی انسائیکلوپیدیا (دایره المعارف اسلامی شاهکار) را در سال 1984 در یک جلد منتشر کرده است. این دایره المعارف برای استفاده عموم و دانشجویان تألیف شده و زبان آن بسیار ساده و بدون ذکر منابع است.

پیشنهاد کاربران

بپرس