داویت هیلبرت

داویت هیلبرت ( آلمانی: David Hilbert، ۲۳ ژانویه ۱۸۶۲ – ۱۴ فوریه ۱۹۴۳ ) ریاضی دان آلمانی و از مشهورترین ریاضی دانان قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم میلادی بود. او از اثرگذارترین ریاضی دانان در پیدایش و گسترش مکانیک کوانتومی و نظریه نسبیت است. هیلبرت طیف وسیعی از ایده های اساسی را در بسیاری از زمینه ها شامل نظریه ناوردا، حساب تغییرات، جبر جابجایی، نظریه جبری اعداد، بنیان های هندسه، نظریه طیفی عملگرها و کاربردهای آن در معادله انتگرالی، ریاضی فیزیک و نظریه برهان، کشف و توسعه داد.
او در کونیگس بِرگ زاده شد و ۱۸۸۴ از دانشگاه این شهر دکترا گرفت و نزدیک ده سال را به تدریس در آن دانشگاه گذراند. سپس در ۱۸۹۵ به استادی دانشگاه گوتینگن رسید و تا پایان عمر در این شهر زیست.
داویت هیلبرت ۲۳ ژانویهٔ ۱۸۶۲ در کونیگس برگ، شهری در پروس شرقی ( روسیهٔ کنونی ) ، زاده شد و ۱۴ فوریهٔ ۱۹۴۳ در گوتینگن، آلمان درگذشت. او تنها فرزند اتو و ماریا هیلبرت بود و پاییز ۱۸۷۲ وارد دبیرستان فِریدریشس کُولِگ ( Friedrichskolleg ) ، همان مدرسه ای که ایمانوئل کانت ۱۴۰ سال پیش در آن تحصیل کرده بود، شد. اما پس از مدتی، از آنجا ناراضی شد و آنجا را ترک کرد. او پاییز ۱۸۷۹ از دانشگاه هومبولت برلین دانش آموخته شد و پاییز ۱۸۸۰ در دانشگاه کونیگس برگ ثبت نام کرد. از بهار ۱۸۸۲ با دوستان بااستعدادش، هرمان مینکوفسکی و آدولف هورویتس ( دانشیار در گُوتینگِن ) ، که با آن ها تبادل علمی ثمربخشی داشت، آشنا شد.
۱۸۸۵ با پایان نامه «دربارهٔ ویژگی های تغییرناپذیر فرم های دوتایی خاص» زیرنظر فردیناند فون لیندمن دکترا گرفت. او ۱۸۹۵–۱۸۸۶ همان جا استاد بود. ۱۸۹۲ با کِته یِرُش، دختر یک تاجر در همان شهر، ازدواج کرد. آن ها گفتند که می خواهند با استقلال از ثروت پدرش زندگی کنند.
وی ۱۸۸۶ تا ۱۸۹۵ در ریاضیات درس می داد و ۱۸۹۵ تا ۱۹۳۰، دورهٔ کاری پرباری را در دانشگاه گوتینگن سپری کرد.
هیلبرت ۱۸۹۵ به سفارش فلیکس کلاین و به نمایندگی او، استاد ریاضی دانشگاه گوتینگن شد، همان جا که آن زمان بهترین مرکز ریاضیات در جهان بود. هیلبرت کتاب مبانی هندسه را ۱۸۹۹ منتشر کرد که هدف آن مربوط کردن «اصول موضوعهٔ هندسه» به «اصل حساب» بود. وی در این کتاب به شرح نتیجه های بررسی های خود در این زمینه پرداخته است.
یکی از مهم ترین کارهای هیلبرت، صورت بندی اصول هندسهٔ اقلیدسی ( و به طور کلی هندسهٔ اصل موضوعی ) است. هیلبرت بنیان گذار یکی از مکاتب اصلی فلسفهٔ ریاضی به نام «صورت گرایی» در آغاز قرن بیستم بوده است؛ در حقیقت او این مکتب را پس از پایان مطالعاتش در اصول موضوعی هندسه بنیان گذاشت. هیلبرت در کشف و گسترش بسیاری از ایده ها، نظریه ها و اصول در حوزه های گوناگون هندسه نقش داشته است.