دانشمندیه

دانشمندیّه
(یا: دانشمندیان) سلسلۀ امرای ترکمان در کاپادوکیای شمالی (پیش از ۴۹۰ـ۵۷۳ق). به هنگام گسترش قلمرو سلاجقه، امیر دانشمند احمد غازی در منطقۀ کاپادوکیا یعنی در شهرهای سیواس، قَیساریّه (قیصریه)، مَلَطیه، دولت دانشمندیه را تأسیس کرد. پس از مرگ او در ۴۷۷ق فرزندش ملک غازی به جای پدر نشست و تا ۵۲۹ق حکومت کرد. دولت دانشمندیه در دوران کَمِشْتَکین به اشتهار رسید و صلیبیان را در مَلَطیه شکست داد. این درگیری ها سبب شد تا مسترشد خلیفۀ عباسی به امرای دانشمندیه لقب «مَلک» بدهد. در ۵۳۶ق پس از مرگ ملک محمد، میان فرزندان و برادرانش اختلاف افتاد و سه شاخۀ دانشمندیۀ سیواس، مَلَطیه و قَیساریّه به وجود آمد. مدتی امرای این سه شاخۀ دانشمندیه با هم رقابت می کردند. بعد از مرگ یاغی بسان، قلیج ارسلان دوم، سلجوقی، چندین بار در امور شاخۀ سیواس مداخله کرد و ملک ذُوالنّون را در ۵۷۰ق به قتل رساند و سرزمین های او را متصرف شد. در ۵۷۳ق قلیج ارسلان مَلَطیه را نیز تصرف و آن را به قلمرو سلجوقیان ضمیمه کرد و به این ترتیب شعبۀ دانشمندیۀ ملطیه منقرض شد. دیگر امرای دانشمندیّه نیز به سلجوقیان پیوستند.