دانته الیگیری

دانته آلیگیری. دانْتِه آلیگیِری (۱۲۶۵ـ۱۳۲۱م)(Dante Alighieri)
دانْتِه آلیگیِری
دانْتِه آلیگیِری
دانْتِه آلیگیِری
شاعر ایتالیایی. شاهکار او کمدی الهی (۱۳۰۷ـ۱۳۲۱)، روایت حماسی سفر دانته در سه بخش به دوزخ، برزخ و بهشت است، که در طی بخشی از آن، ویرژیل، شاعر رومی، او را راهنمایی می کند. این سیر و سیاحت تا حدی استعاری و بخشی از تکامل روحی خود دانته نیز هست. آثار دیگر او عبارت اند از در باب زبان عامیانه (۱۳۰۴ـ۱۳۰۶) که اثر اصیل لاتینی دربارۀ زبان ایتالیایی، گویش ها، و زبان های هم خانواده آن است؛ رساله فلسفی منثور ضیافت (۱۳۰۶ـ ۱۳۰۸) که نخستین اثر در نوع خود از نظر نگارش به ایتالیایی به جای لاتینی است؛ در باب سلطنت (۱۳۱۰ـ۱۳۱۳) در شرح نظریات سیاسی دانته و کتاب ترانه ها. دانته در فلورانس به دنیا آمد و در آن جا برای نخستین بار در ۱۲۷۴ با بئاتریچه پورتیناری برخورد کرد و دل به عشق او بست که این ماجرا را در کتاب زندگی نو (۱۲۸۳ـ۱۲۹۳) شرح داده است. عشق دانته تا ازدواج بئاتریچه با مردی دیگر و حتی پس از مرگ او در ۱۲۹۰ در ۲۴سالگی پایدار ماند. به گفتۀ بوکاتچو، نویسندۀ ایتالیایی، دانته از ۱۲۸۳ تا ۱۲۸۹ سرگرم تحصیل شد و پس از مرگ بئاتریچه دوره ای از مطالعات عمیق فلسفی را آغاز کرد. در ۱۲۸۹ در نبرد کامپالدینو شرکت کرد که در آن فلورانس بر آرتسو پیروز شد و بدین ترتیب، دانته از ۱۲۹۵ در سیاست فلورانس نقشی فعال ایفا کرد. در ۱۳۰۰ یکی از شش پیشوای جمهوری شد که در برابر گیبلینهای افراطی طرفدار پاپ، از جناح میانه رو گوئلف جانبداری کرد. با به قدرت رسیدن گیبلین ها در ۱۳۰۲، دانته به جرم سوءاستفاده از بودجۀ بیت المال غیاباً محاکمه و محکوم به مرگ شد. از فلورانس گریخت و باقی عمر را در ایتالیای مرکزی و شمالی در تبعید سپری کرد. آثار دانته به سه دورۀ متمایز تقسیم می شود. نخست، دورۀ زندگی نو است، و سال های پرستش بئاتریچۀ واقعی، که در آن شاعر جوان همه چیز را از گذر عقل می دید، «چنان که گویی همۀ این ها در رؤیا می گذرد». اشعار کتاب زندگی نو یادگار این دوره است. دوم، دورۀ شور و هیجان، آشفتگی سیاسی، و تحقیقات فلسفی است که از ویژگی های آن پیشرفت او در زمینه های گوناگون است. بیشتر اشعار غنایی اند و دو رسالۀ منثور ناتمام ضیافت و در باب زبان عامیانه و نیز رسالۀ لاتینی در باب سلطنت احتمالاً به این دوره تعلق دارند. سوم، دورۀ کمدی الهی و بازگشت به سوی بئاتریچه است که امروز شخصیتی تمثیلی محسوب می شود. دو گفتگوی شبانی، اشعاری در قالب مصرع های شش رکنی لاتینی، نیز احتمالاً سرودۀ این دوره و سال های پایانی عمر دانته است، اما در مورد سندیت آن ها تردید است. بقیۀ اشعار غنایی او به چهار گروه تقسیم می شود: نخست، اشعار کتاب زندگی نو است؛ دوم، اشعاری است که در آن ها تمثیل به تدریج جانشین بئاتریچۀ واقعی می شود؛ سوم، گروه اشعاری است که عشق شهوانی دانته را به زنان واقعی دیگر بازگو می کنند؛ و گروه چهارم، کانتسونههای او در باب شرافت، نجابت، و شهامت است. دانته درست مثل گردآوری سروده هایش در کتاب زندگی نو، همۀ اشعار غنایی اولیه اش را نیز در شکل روایتی منثور در مجموعۀ ضیافت فراهم آورد. بدین ترتیب چهارده کانتسونۀ بعدی خود را با تفسیری منثور در باب شکوه بانوی پررمز و رازش ـ فلسفه ـ گردآوری کرد، هرچند این اثر نیز ناتمام ماند. در میان آثار لاتینی دانته، در باب سلطنت کوششی است برای پاسخ به پرسش جنجالی و داغ قرون وسطا در زمینۀ مناسبات کلیسا، دولت، و نیز قدرت معنوی و دنیوی. ضیافت در سه کتاب تنظیم شده است و آن را «آرمانی ترین اثر سیاسی نوشته شده تا به امروز» می دانند. در باب زبان عامیانه، که آن نیز ناتمام ماند، به بررسی عالی ترین شکل زبان بومی و نیز استفاده از زبان ایتالیایی در شعر می پردازد.