دامداری عشایری

دامداری عشایری شکلی از دامداری است که در آن دام ها برای یافتن مراتع تازه برای چرا جابجا می شوند. عشایر واقعی از الگوی حرکتی نامنظّم پیروی می کنند، ولی رمه گردانان مراتع فصلی ثابتی دارند. با این حال، این تمایز اغلب مورد توجّه نیست و اصطلاح «عشایر» برای هر دو مورد استفاده قرار می گیرد – و در بحث های تاریخی نیز، منظم بودن یا نبودن جابجایی ها اغلب قابل شناسایی نیست. دام ها در این شیوه از دامپروری ممکن است شامل گاو، گاومیش، بز، لاما، غژگاو، گوسفند، گوزن شمالی، اسب، خر یا شتر یا مخلوطی از گونه ها باشد. دامداری عشایری معمولاً در مناطقی با زمین قابل کشت کم انجام می شود و معمولاً در کشورهای در حال توسعه، به ویژه در زمین های استپی در شمال منطقه کشاورزی اوراسیا رایج است.
از حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون نفر عشایر دامدار در سراسر جهان، بیشتر آنها در آسیای مرکزی و منطقه ساحل صحرا و غرب آفریقا، مانند فولانی، طوارق و توبو، و برخی نیز در خاورمیانه، مانند بادیه نشینان عرب و در سایر نقاط آفریقا مانند نیجریه و سومالی هستند. افزایش تعداد دام ها ممکن است منجر به چرای بی رویه منطقه و بیابان زایی شود و مهلت کافی بین یک دوره چرا و دورهٔ بعدی به زمین برای بازیابی داده نشود. افزایش محدودسازی و حصارکشی زمین، میزان چراگاه ها برای این عمل را کاهش داده است.
دربارهٔ میزان تأثیر عوامل مختلف تخریب بر چراگاه ها قطعیت وجود ندارد. علل مختلفی شناسایی شده است که شامل چرای بیش از حد، استخراج معادن، افزایش کشاورزی، آفات، نوع خاک، فعالیت های زمین ساختی و تغییرات آب و هوایی می شود. [ ۱] افزون بر آن، گفته می شود که برخی از آنها مانند چرای بی رویه و تعداد بالای دام ممکن است بیش از میزان واقعیشان مورد توجه باشند، در حالی که برخی عوامل دیگر مانند تغییرات آب وهوایی، استخراج معادن و کشاورزی ممکن است کمتر برجسته شوند. در این زمینه، همچنین عدم اطمینان در مورد تأثیر طولانی مدّت رفتار انسان بر چراگاه در مقایسه با عوامل غیر زنده وجود دارد. [ ۲]
اغلب گروه های عشایری سنتی در یک الگوی فصلی منظّم جابجایی، رمه گردانی می کنند. نمونه ای از چرخهٔ عشایری عادّی در نیمکرهٔ شمالی به این شکل است:
• بهار - دورهٔ جابجایی
• تابستان - فلات های مرتفع تر ( ییلاق )
• پاییز - دورهٔ جابجایی
• زمستان - دشت های بیابانی. [ ۳] ( قشلاق )