دالایی لاما

دالایی لاما (۱۹۳۵)(Dalai Lama)
در زبان تبتی به معنی «معلم اقیانوسی» و به عبارتی«اقیانوس علم»، لقب تِنزین گیاتسو راهب بودایی تبتی که از ۱۹۴۰ فرمانروای تبت بود و در ۱۹۵۹ در اعتراض به ستم چینی ها و اقدام آنان به ضمیمه کردن تبت به خاک چین جلای وطن کرد. او مبارزه برای خودمختاری کشورش را تا امروز ادامه داده است و در ۱۹۸۹ به سبب خدمات خود در مقام رهبر سیاسی و روحانی ملتش برندۀ جایزۀ صلح نوبل شد. بوداییان تبتی هر دالایی لاما را تجسد دالایی لامای قبلی و نیز تجسد آوالوکیتس وارا می دانند. قائم مقام او پانچن لاما نامیده می شود. دالایی لاما لقب دومین کاهن بزرگ فرقۀ رهبانی گِلوگپاست. تنزین گیاتسو در ۱۹۳۷ به عنوان چهاردهمین دالایی لاما انتخاب شد و در ۱۹۴۰ در لهاسا تاج گذاری کرد. در ۱۹۵۰ـ۱۹۵۱ به دنبال حملۀ اشغالگرانۀ چین به تبت مدتی از کشور متواری شد و در مارس ۱۹۵۹ پس از سرکوب قیام مردم تبت به دست چینی ها از لهاسا به هند گریخت و در دارماسالای پنجاب رحل اقامت افکند. چینی ها اعلام کردند که حاضرند ممنوعیت اقامت او در تبت را بردارند به شرط آن که دست از ادعای استقلال بردارد. دالایی لاما خواستۀ خود را به خودمختاری در امور داخلی و توقف چینی سازی اجباری تبت تقلیل داده است. او توجه بسیار به وضع زندگی شمار بزرگی از تبتی ها که از کشور گریخته اند نشان می دهد. در قرن ۱۵م که منصب دالایی لاما برقرار شد، صرفاً عنوانی مذهبی بود. دالایی لامای پنجم (۱۶۱۷ـ۱۶۸۲) وحدت سیاسی تبت را متحقق ساخت و افزون بر شأن روحانی صاحب اختیارات سیاسی نیز شد.