داستانهایی در گذر زمان

بانو نارنجِ قهرمان، در آن زمان که زنی جوان بود و دوبچه را بدنیا آورده بود ، و فرزند سومش را در بطن داشت ، بیوه گردید . وی یک تنه مبادرت به سرپرستی و بزرگ کردن بچه هایش نمود ، و ی گذشته از بزرگ کردن و تربیت فرزندانش بچه های برادرِ شوهرش را نیز بزرگ کرد اینطور زنانِ قهرمان و تلاشگر و درستکار الگوی ایثار و وفا هستند. وی با کشاورزی و دامداری سه کودک خود و دو کودک برادر شوهرش که یک پسر و دختر بودند ، را بزرگ کرد . برادر شوهرش که ازدنیا رفت ، همسرش هم به خانه ی پدرش رفت . بانو نارنج مانند یک پرنده ی مهربان، ویک مادر نمونه، شهپر حمایت و عاطفه و محبت خودرا برسر این پنج کودک کشید ، و با مدیریتی که داشت ، آنها را صاحب خانه و زندگی و همسر نمود . این بانوی قهرمان دختر برادرِ شوهرش را برای فرزندش به زنی گرفت . بانو نارنج بزرگوار، در تحصیل بچه ها کوتاهی نکرد، واکنون برخی از آن بچه هایی که بزرگ کرده است در مشاغل دولتی ، مشغول به کار و فعالیت هستند ، و برخی نیز در روستا به امور کشاورزی و خدماتی و دامداری مشغول فعالیت هستند . این بانو احساس مسئولیت می کند و در ادامه تحصیل عروسش نیز نقش آفرینی می نماید . جامعه ی ما به وجود چنان زنان شایسته و سازنده و قهرمانی باید برخود ببالد که برای حفظ خانواده و تربیت فرزندان چنان ایثارگری کرده است. این بانو با وجود کهولتِ سن ، روح تلاش و توکل و نور امید ، را از وجودش می توان ملاحظه نمود .
احمد لطفی - مدرس دانشگاه

بسمه تعالی
مسئولان محترم شهرستان دره شهر؛
سلام علیکم:
با احترام ما اهالی محله کسرا واقع در ضلع غربی میدان آزادی، انتهای خیابان جمهوری اسلامی از دست دامداران و دامداری که دامش چسبیده به منزلهای همجوار است و از میدان آزادی تشکیلات دامداری برخی از آنها مشهود و نمایان است، به ستوه آمده ایم . از صدای سگها شب و روز خواب نداریم . خرمن کود و پشگل و پهن گوسفندان و گاو و خرشان که بوی آنها عطر محله ما می باشند، در جلوی چشم مسئولان و ناظرانی که از منطقه عبور می کنند، چادر و آلونک بر پا کرده و گویی هیچ مسئولی به فکر بهداشت مردم نیست . دامدار معروف شهر ، در این شهر با سگها و خر و گاو و گوسفندانش جولان می دهد . درحالیکه همه ی عقلای جامعه اذعان دارند شهر جای دامداری سنتی نمی باشد، ولی در اینجا نمی دانم، چرا کسی رسیدگی نمی کند؟
فرماندارمحترم، شهردار بزرگوار، و مسئولان بهداشت، در جریان هستند، ولی تا کنون اقدام عملی ای ملاحظه نشده است. برای اهالی محله سوءال است، که آیا این بزرگواران؛ اصلا" مسئولیت در قبال سلامتی و آرامش شهر وندان دارند یانه؟ مسئولان ذیربط شمارا به خدا، و دین و وجدانتان قسم می دهیم، شورای اسلامی شهرستان دره شهر که این دامها در ۵ متری منزل یکی از اعضای آنهاست، آیا نباید اقدامی قانونی و انسانی انجام دهند ؟ به نظر می آیدحداقل انتظاری که از اعضای شورای اسلامی شهرستان هست، به افرادی که با دامداری خانگی، سلامتی افراد را به خطر می اندازد و در شاءن یک شهر تاریخی نیست، آیا نباییستی واکنشی، ویا امر به معروف و نهی از منکری در قبال شهروندان داشته باشد؟
ما اهالی محله صدای فریاد و استغاثه ی خود را به کجا باید برسانیم . جایی که قانون هست چرا مردم در مقابل هم قرار گیرند ؟
عاجزانه تقاضای رسیدگی و تهیه ی فیلم و گزارش و بازدید مسئولین را داریم .
با احترام؛ اهالی محله ی کسرا
�
در خواست دوم ؛ اهالی محله کسرا
�
" مطلبی در باره ی شبانهای شهر"
شهر معمولا" جای دامداری سنتی نیست . ولی شهرهای کوچک از این قاعده مستثناء هستند . آنها حق دارند در فضای بین خانه خودشان و همسایه آلونک ببندند . چادر و خیمه برزنتی برپا کنند سگهایی را در همان مسیر استقرار دامهایشان مستقر کنند شب تا صبح سگها پارس کنند، برای آنها فرق نمی کند که همسایه برنجد و ناراحت شود یا نه . آنها فکر منافع خود را دارند. خر و گاو هم به دامهایشان اضافه کرده اند. گاه صدای دلخراش الاغ و حمار آنها از بالای تپه و جایگاه استقرار گله چنان است که هر فردی را به واکنش منفی و غر و لند ونفرین و گاه دشنامی وا می دارد. مالیاتی که بر آنها مترتب نیست دواجات و دکتر دام هم در خدمتشان است ، حالا شورای شهر ، و شهرداری و بهداشت و محیط زیست هرچه می خواهد ناله سر دهند که اینجا شهراست، و باید به شهر رسیدگی کرد. و این بساط دامداری و فضولات آنها و سگها و خر و گاوشان را باید دور ازشهر بگسترانند . تا ریزگرد این فضولات حیوانی مردم شهر و همسایگان شبانها را به امراض مختلف از جمله سرطان آلوده نکند. البته شبانهای این شهر قوی تر و پوست کلفت تر از این حرفها هستند که با توصیه های خیر خواهانه اقدامی انسانی انجام دهند. باید مشکل را پیش فرماندار برد ، شاید وی کاری بکند. شبانها ی شهر را باید مدال داد چون در دق مرگ کردن شهروندان و همسایگان و آلوده نمودن محیط زیست و نابودی همنوعان دست توانایی دارند. با این روش جمعیت را کاهش می دهند و نان خوری را کمتر می نمایند. البته دل می خواهد که حیات خود را در مرگ و مریضی و ناتوانی و خواری دیگران جستجو کرد.
اهالی محله ی کسرا

دونفر با توجه به سواد و سر رشته هایی که داشتند ، در دربار حسن خان والی پشتکوه و اعقابش بودند، و از ارج و قُربی قابل قبول برخوردار بودند.
برخی هم گویند، محاوره و مشاجره ای که پیش آمده، در زمان حسینقلی خان والی بوده است. ( الله اعلم )
مه رحیم ( محمد رحیم ) کرد ، فردی با قامت متوسط به بالا، بدنش دارای موی فراوان بود، و ریش پر پشت و نسبتا" بلندی داشت و هیکلی عضلانی متمایل به چاق داشته است، اما توشمال کاظم خان قیاسوند، هیکلی ضعیف و کوتاه قد و سر و صورت کم مو و لاغر اندام و در دوران پیری یا میانسالی کمی هم زشت بوده است.
یک روز مه رحیم بر علیه کاظم خان نزد والی، سعایت و بد گویی ایشان می کنند، وبه والی می گوید این مرد بدسیما و کم جثه در شاءن شما نیست که در دربارتان باشد، والی می گوید از خودش می پرسم اگر جواب منطقی ای نداشت اخراجش می کنم و او را در تصمیمات شرکت نمی دهم ، والی فوری دستور می دهد کاظم خان را بیاورند، وقتی که اورا به نزد والی آوردند، والی از کاظم خان می پرسد؛ توکه اینقدر علم و کمال داری ، چرا جمال نداری؟
کاظم خان پاسخ می دهد ؛ "قربان، تا رفتم به دنبال کمال ، جمال از دستم در آمد. " بعد ش ادامه داد؛ جناب خان:
اگر مو می خواهی، سابرین ( بز نر پرمو )
اگر گوشت می خواهی، گاومیش
اگر گردن می خواهی ، شتر
اگر سخن می خواهی خروس .
من خروس سخنورم، بقیه صفات بالا را دیگران دارند ، پس مصداقشان هم در منطقه هست با این سخنان کوبنده، زیبایی و مو داری و گردن فرازی و گوشت آلودی مه رحیم را زیر سوال برد، و به عبارت امروزی کاظم خان با این سخنان رقیب خود توشمال مه رحیم را کوبید، و خفیف نمود . از آن زمان تا امروز این ضرب المثل در منطقه پیشکوه و پشتکوه معروف است.
" تا رفتم دنبال کمال ،
جمال از دستم رفت"

روزی یکی از روءسا که سن و سالی از او گذشته بود، در یک امتحان حساس بسیار خواهش و تمنا می کرد که مرا پهلوی یک زرنگ که خودش اورا می شناخت ، بنشانید تا قبول شوم، اما برنامه و مشورت مدیریت بر آن شد که وی را بین یک دانشجوی تنبل و یک دانشجوی متوسط بظاهر تنبل، به نام شوکت . . . قرار گیرد، تو از استرس ان فرد کاسته شود، از قضا او ( فردی که قصد تقلب داشت ) به هیچ کدام از بغل دستها اعتماد نداشت و فقط التماس می کرد، مرا در کنار صندلی فلان دانشجوی زرنگ بگذارید، نگارنده هم تکرار می کرد، شوکت هم دانشجوی زرنگی است، و گاه دانشجوی بغل دست دیگرش رامعرفی می کرد ، که زرنگ است . اما او به شوکت و آن دانشجوی دیگر اعتماد نکرد. در آخر سر که امتحان کامپیوتری بود، شوکت در امتحان آن درس قبول شد، ولی آن فرد متقلب و بغل دستش از آن درس نمره ی قبولی نگرفتند. از آن زمان تاچند سالی که نگارنده در خدمت آن رئیس جوان بود، برای تنبیه متقلبین اعلام می شد طرح شوکت پیاده گردد. و این طرح و برنامه دانشجویی که شوکت نام داشت، را متوجه داستان نمود. ولی مفیدیت این طرح به قدری اثر داشت که اکثر دانشجویان نمره با فکر و بازوی خود را تجربه کردند و افراد متقلب بعد از ۱۰ تا سیزده ترم بجز ترمهای تابستانه موفق به گرفتن لیسانس می شدند

صفدر که کسی را نداشت اورا سفارش کند تا از مغازه کالایی را قرض بگیرد، فقط می توانست به اندازه ی محصول کمی که برای فرو ش برده بود، کالا و لباس تهیه کند . اما واقعیت این بود ، که این مقدار گندم برای رفع مایحتاج خانواده اش کم بود . بنابراین فکرش مشغول بود که لباس برای خانواده با پول این گندم تهیه می شود یاخیر؟ در هرصورت قافله به راه افتاد هنوز تا اولین روستا نرسیده بودند که صفدر برای دفع حاجت، از راه مالرو به طرف راست عقب تر از قافله رفت وبه اصطلاح امروزی به دستشویی رفت. در آن زمان معمولا" به دره یا در پناه درختچه ای که کسی فرد را نبیند به دستشویی صحرایی می رفتند . صفدر تا نشست دید یک اسکناس بیست تومانی در لابلای چند تا خار گیر کرده است با تعجب و شادمانی نگاهش می کرد . بعداز آن که دفع حاجت نمود، اسکناس را برداشت و از ته دل خدا را شکر کرد که برایش پدری کرده و الان قدرت خرید وی از افرادی که چند بار گندم برای فروش آورده اند بیشتر بود . آن سالها سالهای سختی بود و یتیمی هم سختی را بیشتر کرده بود.
صفدر پول را برداشت و در کیسه ی کوچکی که چند قران پول چرخ در آن بود، پنهان کرد . وی باشادی زاید الوصفی نزد دوستان و فامیلش رسید قافله در روز بعد به پلدختر رسید، گندمها را فروختند و هرشخصی برای رفِع نیازهای خانواده شان خرید لازم را انجام دادند . صفدر یتیم نیز ، گذشته از رفع نیاز خانواده، برای مادر و برادرا ن و خواهرش نیز لباس تهیه کرد .
صفدر مقداری اجناس مورد نیاز مردم برای آغاز معامله گری و شروع یک کاسبی ، آن اجناس را در هور یا جوالش قرار داد. صفدر و افراد قافله، وقتی به محل زندگیشان رسیدند به رسم روز گار همه ی آبادی با خوشحالی برای رسییدن به خیری و خوشآمدگویی و دیدار از سفر برگشتگان به استقبال افراد قافله آمدند . برخی توبره ای که در آن نان شهری یا نان نازک خشک شده را با تعجب نگاه می کردند و بچه ها ریزه های نان را می خوردند . و برخی هم از حال و هوای شهر و وضعیت مغازه ها و آنچه در شهر دیده بودند سوال می کردند، و افراد قافله هم با آب و تاب تمام برای دیگران تعریف می کردند،
صفدر از خوشحالی و رزقی که خدا رسانده بود مادرش را به آرامی در جریان گذاشت و به اصطلاح محلی خبر دار کر د. صفدر برای مادرش پیراهن زنانه و گلونی ( گلبندی ) خریده بود . برادران و خواهر یتیمش از شوق لباسهای نو و یکسری اجناس و کالاها از جمله خرما و رطب و قند و ارده ( حلوا شکری ) ، برای خوردن خود و فروش به آبادی احساس خوشایندی داشتند . صفدر از روز بعد دوره گردی و معامله گری را آغاز کرد. ایشان با تلاشگریش روز به روز وضع مالیشان بهتر می شد، و چند سال بعد صفدر زن گرفت و برای برادرا یتیمش هم پدری نمود و برای آنها نیز زن گرفت . صفدر تا آخر عمر موفقیتها و وضع خوب مالیش را گذشته ازتلاش و پشتکار ، کمک خدا و رزق حلالی بود که خداوند در سال ۱۳۱۹ شمسی به او عنایت کرده بود.

تقسیم قدرت و زمین های سیمره ( دره شهر ) بین کولیوندها و حسنوندها به شرح زیر بود، از ضلع شرقی دره ی بهرام چوبین تا ماژین در شرق سیمره در دست حسنوندها و وابستگان واقمارشان بود، ازغرب دره ی بهرام چوبین تا روستای گله دار و زید و زرانگوش زیر نظر بزرگان طایفه کولیوند و همجریشها و وابستگانشان بوده است.
قدرتهای کوچک، و هرتیره از طایفه ی کولیوندهای آن روزگار نیز ، کدخدا و بزرگی داشته اند، و از نفوذ واقتدار خاصی برخوردار بوده اند . همه ی آنها با خان کولیوند که آن زمان نور محمد خان کولیوند بوده، همکاری می کردند و پیوستگیِ خویشی و عاطفی بخصوصی داشته اند . زیراخان کولیوند اهل زور گویی نبود. وی اهل خرد و سواد بود وبر مبنای رسم ایلیاتی مسئولیت حفاظت از اقوام و هم پیمانهای خودش را نیز داشت. آن دوران رسم حرف شنوی از بزرگترها را یج بود. نورمحمدخان که دخترش عروس والی بوده است ، و نگارنده در مقاله ی معرفی خاندان نور محمدخان کولیوند مفصل به آن اشاره کرده است. بنابراین نورمحمدخان و مردان بزرگ آن روزگار در سیمره ، از جمله حاج مقصودعلی سوره مهری با والی و والی زادگان پشتکوه حشر و نشر داشته اند، وبه عبارت کاملتر باید اذعان نمود، که همه ی آن صاحب منصبان سیمره، در زیر چتر والیان زندگی آبرومند و دامداری و کشاورزی تقریبا" پر رونقی را داشته اند. دو قدرت عمده ی سیمره یعنی خوانین حسنوند خدایی و کولیوندهاوهمراهانشان، به رسم روزگار بین سیمره و الشتر و نهاوند، ییلاق و قشلاق انجام می داده اند .
قدرتهای جزء در سیمره هم عبارت بودند از؛
۱ - کلانترها در چمکلان و حفاظت از تنگه ی سیکان، و اخذ مالیات از دامدارها
۲ - سوره میری هادر شهر باستانی سیمره و پشته ی دره شهر، و ملک دارونه و تپه کل یزید تا سرکوه مشرف بر آبدانان
۳ - اولادها ی کرمعلی هم در چمژاب و حومه اش مانند منطقه جهاد آباد کنونی، و چم نمشت و. . .
۴ - کله مردها در هومان و حاشیه اش در اسد آباد کنونی،
۵ - قیاسوندها در تنگه ی شیخ مکان و حومه اش تا تنگه ی بهرام چوبین
همه این قدرتهای جز زیر مجموعه ی قدرت رسمی خان کولیوند، برمبنای سلسله مراتب آن روزگار و همه قدرتها وبزرگانشان تحت فرمان والی یا والیان وقت در پیشکوه و پشتکوه بوده اند . قبلا" استان ایلام و لرستان کنونی معروف به پیشکوه و پشتکوه و لر کوچک محسوب می شدند.
در شرق سیمره تا ماژین کنونی، حسنوندهای خدایی و تیره ها و طوایف و همجریشهای وابسته شان زندگی ایلیاتی و برطبق سلسله مراتب زیر نطر والیان رهبری ایل و تبار خود را داشتند.
در یکی از سالهای اواسط قرن سیزدهم هجری، به زمینهای تحت نظر قیاسوند ها تجاوز می شود، قیاسوندها که به تنهایی توان مقابله با ایل بزرگ حسنوند را نداشتند ، تجاوز به زمینهای محل زندگیشان را به خان کولیوند یعنی نورمحمدخان گزارش می دهند . نور محمد خان کولیوند نیز تمام اقوام و طوایف وتیره های آن روزگار که وابسته و همجریش با ایل کولیوند بودند ، را در شیخ مکان جمع می کند، و با بزرگان همراهش، طرح حمله و کاشت زمینهایی که حسنوندها تصرف کرده اند را می ریزند، در دل شب جوانها با چهل جفت گاو زمینها را شخم می زنند. افراد جنگجو پیاده و سواره با گرز و اسپر و شمشیر وبه احتمالی تفنگهای معمولی، آماده ی کارزار می شوند. نور محمد خان کولیوند، میمنه و میسره ی سپاه خود را دو جنگجوی نامی به نامهای پیرولی اولاد ( کرمعلی ) و پیرولی سوره میری قرار می دهند. سران حسنوند در آن زمان نیز اسد و نصرت حسنوند خدایی بودند. در این جنگ برادری ( بین حسنوند و کولیوند ) عده ای زخمی و کشته می شوند. سپاه کولیوند سحرگاه حمله را آغاز می کنند، آنها با شاخ گاو شیپور درست کرده بودند و شیپور با طبل در هم نواخته می شد و در این جنگ آنطور که معمرین می گویند ، تعداد کشته ها آنقدر زیاد بوده، که در بین کشته ها هفت نفر نامشان زیتعلی بوده است. آن جنگ ، که با دخالت والی و قرآن به سر گرفتن سادات منطقه، خاتمه می یابد، بعد از مدتی با تمهیدات بزرگان جامعه، مراسم خون بس و خویشاوندی صورت می گیرد. یکسری از افراد طوایف تابعه، حتا منطقه را ترک می کنند از جمله پیرولی سوره میری و. . . را می توان نام برد. خان کولیوند مرز خویش با حسنوند ها را با چاله هایی پر از زغال مشخص می کنند، و برروی آن چاله ها خاک و سنگ قرار می دهند تا کسی به زمینهای قیاسوند ها تجاوز ننماید. این هم خلاصه ای از یک واقعه ی تاریخی بود که بطور خلاصه نگاشته گردید. چنانچه بزرگان اطلاع بیشتری دارند نگارنده را از کم و کیف این حادثه خبر نمایند. کشته شدگان آن حادثه را در قبرستان قنبر بگ ( گلزار شهید فاضلی ) دفن می نمایند. اکنون مردم این دو ایل و وابستگانشان در صلح و آرامش و برادری بسر می برند.

کدخدا مهره هرچه می گوید آبادی به حرفش گوش نمی دهند . باخجلت چندبار نی می فرستد، و می گوید عمو جوانها حرفم را نمی خوانند یعنی گوش به فرمانم نیستند ، خجالتم که درخواست شما عموی پیرم را درست انجام نداده ام . نور محمد خان کولیوند که شاعری و شاهنامه خوانی درخاندانش موروثی بوده ، قطعه شعر بلندی برعلیه آبادی وابسته به مهره می نویسد، ولی احترام و ادب مهره را می ستاید. اما اشعار هجوی بر رعایا که هم تبار خودش و مهره بوده اند، با ناراحتی تمام می سراید . سرمحصول مهره به اقوام خود می گوید امسال میزان محصول کشاورزی از همه ی سالها رونقش بیشتر است و هر قطعه زمین از معیار قبلی شان بیشتر محصول می دهد . رعایا بهر دلیلی می خواهند که سخن مهره درست از آب در نیاید، به عبارتی اگر کینه ی سال گذشته و آن اشعار هجوی که نور محمدخان کولیوند به آنها بسته بود ( برعلیه آنها سروده بود. ) ، در دل داشتند، ویا این که می خواستند علم و زیرکی و تخمین بزرگتر خود کدخدا مهره را زیر سوال ببرند و بگویند میزان محصولات امسال کمتر از پارسال بوده، در سر محصول زراعی، قبل از آنکه مهره بعنوان مالک یا مباشر بر سر خرمنجا و محصول آماده ی تقسیم بیایند . زارعان چاله ی بزرگی می کَنند ، و آن رابا کاه گل اندود می کنند، و زمینش را طوری طبیعی جلوه می دهند که هیچکس شک نکند. در وسط چاله، حنجره یا به اصطلاح محلی قُرقُره ی گاوی نصب می کنند . وقتی گندمها را غربال می کنند از روزنه ی چاله گندمها پائین می روند بعد از پرشدن بقیه گندمها در خرمنجا جمع می کنند ، وقتی مهره به دیدن "ماییه" یا جمع شده ی گندمها که بصورت دایره و به شکلی خاص آنرا "دِژ" یا بدون خدشه آماده کرده بودند ، با تشریفات خاص آمدند ، ملاحظه کرد محصول خیلی کمتر از سال گذشته است لذا به رعایا اعتراض می کند، آنها همگی به خداوند قسم خوردند که ما یک کیلو هم از این گندمها رانبردیم این کم شدن محصول مگر از گلوی گاو به زیر رفته باشند . مهره خیال می کند، منظور رعایا این است که گاوها زمان خرمن کوبی گندمها را خورده اند. مهره از قسم راست و کلاه شرعی ای که رعایا درست کرده بودند، باور می کند، که میزان واقعی محصول همین اندازه بوده، که آنها گفته اند. کدخدا مهره بعد از مدتی راز کم شدن محصول را می فهمد. وی از غصه ی آن رعایا منطقه را ترک می کند و کار و همراهی با آنها را درست نمی داند. و گویا از منطقه مهاجرت می کند. الان در آبادی همه این داستان را بلدند. مهره نیز با قصیده ای بلند تمام آن آبادی را به باد انتقاد می گیرد، و ظلم کردن بر چنان آبادی ای که فامیلش هم بودند، را صواب و روا می دانستند . این قصیده را فردی از نسل گذشته، آنرا از بر داشته است. وفعلا" نگارنده کسی را نیافته که آن قصیده را بداند. در هر صورت این بود داستان راست، " گندمها مگر از گلو یا حنجره ی گاو پائین رفته باشند. "

دامهایشان مستقر کنند شب تا صبح سگها پارس کنند، برای آنها فرق نمی کند که همسایه برنجد و ناراحت شود یا نه . آنها فکر منافع خود را دارند. خر و گاو هم به دامهایشان اضافه کرده اند. گاه صدای دلخراش الاغ و حمار آنها از بالای تپه و جایگاه استقرار گله چنان است که هر فردی را به واکنش منفی و غر و لند ونفرین و گاه دشنامی وا می دارد. مالیاتی که بر آنها مترتب نیست دواجات و دکتر دام هم در خدمتشان است ، حالا شورای شهر ، و شهرداری و بهداشت و محیط زیست هرچه می خواهد ناله سر دهند که اینجا شهراست، و باید به شهر رسیدگی کرد. و این بساط دامداری و فضولات آنها و سگها و خر و گاوشان را باید دور ازشهر بگسترانند . تا ریزگرد این فضولات حیوانی مردم شهر و همسایگان شبانها را به امراض مختلف از جمله سرطان آلوده نکند. البته شبانهای این شهر قوی تر و پوست کلفت تر از این حرفها هستند که با توصیه های خیر خواهانه اق امی انسانی انجام دهند. باید مشکل را پیش فرماندار برد ، شاید وی کاری بکند. شبانها ی شهر را باید مدال داد چون در دق مرگ کردن شهروندان و همسایگان و آلوده نمودن محیط زیست و نابودی همنوعان دست توانایی دارند. با این روش جمعیت را کاهش می دهند و نان خوری را کمتر می نمایند. البته دل می خواهد که حیات خود را در مرگ و مریضی و ناتوانی و خواری دیگران جستجو کرد.

برخی هم انسان را از ماده ی نسیان ، یعنی موجودی که قدرت فراموشی و گذشت و نادیده گرفتن برخی از حوادث را دارد. در هر صورت انسان با وجود قدرت فراموشکاری و ماءنوسی با شرایط جدید ، ولی آنچه مسلم است و شواهد عینی آن را تاءیید می کنند، انسان امروز تنهاست . انسان نیازمند به همدم و همکلام و آشنایی است که حداقل با اودرد دل کند.
عبید زاکانی شاعر و نکته پرداز و طنزگوی قرن هشتم هجری قمری شعری در باره ی غم و رنج و تنهایی دارد، که چند بیت از آن شعر در این نوشته آورده میشود.
قصه ی درد دل و غصهٔ شبهای دراز
صورتی نیست که جائی بتوان گفتن باز

محرمی نیست که با او به کنار آرم روز
مونسی نیست که با وی به میان آرم راز
در غم و خواری از آنم که ندارم غمخوار
دم فرو بسته از آنم که ندارم دمساز
خود چه شامیست شقاوت که ندارد انجام
یا چه صبحست سعادت که ندارد آغاز
بی نیازی ندهد دهر خدایا تو بده
سازگاری نکند خلق خدایا تو بساز
در آخر زمان آدمها جماعات کثیر تشکیل می دهند و برخی از این جماعات گویی چون درختان هستند و احتمالا" رابطه ی معنا داری با هم نداشته باشند، به عبارت ساده تر ، جسم هایشان نزدیک یکدیگر ، ولی دلهایشان از همدیگر جدا می باشند. به همین خاطر دنیای مجازی و احزاب، افراد جامعه و حتا اعضای یک خانواده را به چند حزبی و نگرشهای مختلف و متفاوت سیاسی و اجتماعی و مذهبی، و. . . سوق داده اند. بنابراین نگرش متفاوت ، گاهی وفاق و همبستگی اجتماعی را خدشه دار می کند ، ومیزان همدردی و همنوایی با مصیبت دیده را کاهش می دهد. افراد تنها و بی مونس نهایت احتیاج را به همنوع و اقوام درجه اول خود دارند. در دنیای آشفته ی امروز که هر فردی به دنبال معیشت و گرفتاریهایش توان انجام وظیفه عاطفی و سنتی خویش را ندارد به همین خاطر نیازمند سازمانها و مدد کاری اجتماعی هستیم هرچند این نهادها بسیار خدمت گستر هستند، ولی جای همراهی و همدمی نزدیکان فرد را نمی گیرند.
انسانهای تنها و بی مونس که پر کردن اوقات فراغتشان به سختی می گذرد، کم کم دچار افسردگی و ناتوانی در برقراری رابطه با دیگران و شخصیتی درون گرا و نا امید و گاها" ضد اجتماع می شوند. زندگی آنها به سختی تداوم خواهد داشت . و این تنهایی و بی همدمی بلای قرن ماست ، که ذهن متفکران را به خود مشغول کرده است.
امید است ، نزدیکان و اقوام افراد محتاج به کمک عاطفی، مونس خوبی برای آنها باشند.