داستان ادبیات و سرگذشت اجتماع (کتاب). مجموعه ی مدونی از مقالاتشاهرخ مسکوب، دربارهی ادبیات فارسی در بازهی زمانی ۱۳۰۰ تا ۱۳۱۵ش. کتاب بعد از پیشگفتار، در پنج فصل و پیوستها به شرح زیر تدوین شده است:
فصل اول: ملیگرایی، تمرکز، و فرهنگ در غروب قاجاریه و طلوع پهلوی
فصل دوم: افسانهی طبیعت
فصل سوم: "مریم ناکامِ" عشقی و "عشق کامروای" نظامی و خواجو
فصل چهارم: قصهی پرغصه یا رمان حقیقی
فصل پنجم: میرزاحسین خان دیوانسالار و عشق "زیبا"ی شهرآشوب: احساسات "طبیعی" و اخلاق اجتماعی
پیوستها: قصهی پرغصه یا رمان حقیقی؛ شیرینکلا؛ صبح و شب
شاهرخ مسکوب، در این کتاب با نگاهی سیاسی- تاریخی سراغ برههی حساسی از ادبیات ما رفته تا نشانی از خاستگاه اجتماعی ادبیات به دست دهد. او در این کتاب ردِ ادبیات مدرن را از انقلاب مشروطه پی می گیرد؛ و تغییرِ جدی نقش اجتماعی شاعر و نویسنده و نیز تفوق کاربردِ نثر بر شعر، تغییر محتوا و شکل و دیدِ آثار ادبی و سیاسی شدنِ ادبیات و موسیقی و پیدایش تئاتر و نقد ادبی، همه را در این زمینه معنا می کند. او هم چنین به نقشِ تازهی مطبوعات و روزنامه های ادواری اشاره می کند که اندکی پیش از انقلاب مشروطه سر برآورده بودند. مسکوب برای ترسیمِ ادبیات اجتماعی آن دوران و رد زدنِ تاریخ اجتماعی ملتی در ادبیاتش، سراغ آثاری می رود که در این دورهی 15 ساله به عنوان آثاری نوآور پدید آمدهاند: یکی بود و یکی نبود (جمال زاده)، جعفرخان از فرنگ آمده (حسن مقدم)، شرح حال عارف (به قلم خودش)، افسانه (نیما یوشیج)، تهران مخوف (مشفق کاظمی)، ایده آل پیرمرد دهگانی (میرزاده عشقی)، ترجمهی گات ها به فارسی (ابراهیم پورداوود)، ایران باستانی (مشیرالدوله پیرنیا) و زیبا (محمد حجازی). علاوه بر این در بخش پیوستها نیز سه داستان حجازی برای دسترسی مخاطبان درج شده است. مسکوب پیش از پرداختن به تک تک این آثار، در فصل اول کتاب ضمن شرح ایدهی کتابش به صورت مفصل به دورهی گذار فرهنگی آخر حکومت قاجار و آغاز دورهی پهلوی میپردازد. او در این کتاب به صورت ضمنی نیز نگاه ادبیات کلاسیک ما را به انسان، طبیعت، سرنوشت و ارتباط اینها با یکدگر در سیر تحول ادبیات کلاسیک به ادبیات مدرن نشان میدهد.
البته مسکوب در نگارش این کتاب غالبا چهارچوب مشخص همین گذار تاریخی - سیاسی را در آثاری انتخاب شده درنظر داشته (جز افسانه و یکی بود یکی نبود که توجه خاصی به وجوه هنریشان نداشته). وهمچنان که در پیشگفتار کتاب نیز متذکر شده، اهمیت اشخاصی چون صادق هدایت، نیما یوشیج و جمالزاده را فراتر از این مباحث می داند، بنابراین اصلا از پرداختن به آنها پرهیز کرده است.
این کتاب نخستین بار در سال 1373 توسط نشر فرزان روز در 242 صفحهی قطع رقعی چاپ و منتشر شده و آخرین چاپش (هفتم) نیز در سال 1397 صورت گرفته است.
فصل اول: ملیگرایی، تمرکز، و فرهنگ در غروب قاجاریه و طلوع پهلوی
فصل دوم: افسانهی طبیعت
فصل سوم: "مریم ناکامِ" عشقی و "عشق کامروای" نظامی و خواجو
فصل چهارم: قصهی پرغصه یا رمان حقیقی
فصل پنجم: میرزاحسین خان دیوانسالار و عشق "زیبا"ی شهرآشوب: احساسات "طبیعی" و اخلاق اجتماعی
پیوستها: قصهی پرغصه یا رمان حقیقی؛ شیرینکلا؛ صبح و شب
شاهرخ مسکوب، در این کتاب با نگاهی سیاسی- تاریخی سراغ برههی حساسی از ادبیات ما رفته تا نشانی از خاستگاه اجتماعی ادبیات به دست دهد. او در این کتاب ردِ ادبیات مدرن را از انقلاب مشروطه پی می گیرد؛ و تغییرِ جدی نقش اجتماعی شاعر و نویسنده و نیز تفوق کاربردِ نثر بر شعر، تغییر محتوا و شکل و دیدِ آثار ادبی و سیاسی شدنِ ادبیات و موسیقی و پیدایش تئاتر و نقد ادبی، همه را در این زمینه معنا می کند. او هم چنین به نقشِ تازهی مطبوعات و روزنامه های ادواری اشاره می کند که اندکی پیش از انقلاب مشروطه سر برآورده بودند. مسکوب برای ترسیمِ ادبیات اجتماعی آن دوران و رد زدنِ تاریخ اجتماعی ملتی در ادبیاتش، سراغ آثاری می رود که در این دورهی 15 ساله به عنوان آثاری نوآور پدید آمدهاند: یکی بود و یکی نبود (جمال زاده)، جعفرخان از فرنگ آمده (حسن مقدم)، شرح حال عارف (به قلم خودش)، افسانه (نیما یوشیج)، تهران مخوف (مشفق کاظمی)، ایده آل پیرمرد دهگانی (میرزاده عشقی)، ترجمهی گات ها به فارسی (ابراهیم پورداوود)، ایران باستانی (مشیرالدوله پیرنیا) و زیبا (محمد حجازی). علاوه بر این در بخش پیوستها نیز سه داستان حجازی برای دسترسی مخاطبان درج شده است. مسکوب پیش از پرداختن به تک تک این آثار، در فصل اول کتاب ضمن شرح ایدهی کتابش به صورت مفصل به دورهی گذار فرهنگی آخر حکومت قاجار و آغاز دورهی پهلوی میپردازد. او در این کتاب به صورت ضمنی نیز نگاه ادبیات کلاسیک ما را به انسان، طبیعت، سرنوشت و ارتباط اینها با یکدگر در سیر تحول ادبیات کلاسیک به ادبیات مدرن نشان میدهد.
البته مسکوب در نگارش این کتاب غالبا چهارچوب مشخص همین گذار تاریخی - سیاسی را در آثاری انتخاب شده درنظر داشته (جز افسانه و یکی بود یکی نبود که توجه خاصی به وجوه هنریشان نداشته). وهمچنان که در پیشگفتار کتاب نیز متذکر شده، اهمیت اشخاصی چون صادق هدایت، نیما یوشیج و جمالزاده را فراتر از این مباحث می داند، بنابراین اصلا از پرداختن به آنها پرهیز کرده است.
این کتاب نخستین بار در سال 1373 توسط نشر فرزان روز در 242 صفحهی قطع رقعی چاپ و منتشر شده و آخرین چاپش (هفتم) نیز در سال 1397 صورت گرفته است.
wikijoo: داستان_ادبیات_و_سرگذشت_اجتماع_(کتاب)