خوزی

خوزی (مهر). خوزی نام شهری از توابع بخش وراوی در شهرستان مهر در جنوب استان فارس در جنوب ایران واقع شده است. کشاورزی و دامداری از جمله شغل اکثر مردم این شهر می باشد. دین مردم خوزی اسلام ( مذهب شیعه ) و زبانشان فارسی است. [ ۲]
امامزاده محمد در تنگ خوزی، قبرستان قدیمی خوزی که سنگ قبرهایی مربوط به ۷۰۰ سال قبل در ان وجود دارد قناتهای واقع در خوزی که قدمت آن بیش از دویست سیصد سال می باشد.
استودانهای خوزی:
این آثار در دشت جنوبی در فاصله ۹ کیلومتری جنوب شهر مهر وجنوب این دهستان واقع شده است. این استودانها با تبحر خاص و به شکل بسیار زیبایی در دل کوه کنده شده است و فاصله آنها تا سطح زمین حدوداً ۱۰ متر می باشد. با توجه به مشابهت آنها با آثار تاریخی مربوط به ایران باستان و نحوه تزئین اطراف استودانها این آثار مربوط به قبل از اسلام می باشد. ارتفاع آن نسبت به سطح دریا ۴۳۵ متر و در بخش کوه پایه ای در دره ای معروف به تنگ خوزی واقع شده است.
بقایای چاهی بنام چاه حسن و حسین هم هنوز در آنجا قرار دارد همچنین بقایای ظروف سفالی و سنگ قبر و غیره در آنجا یافت شده است.
بعد از مدتی طولانی که مردمان خوزی دوم در آنجا به زندگی ادامه می دهند باز هم به علت شیوع بیماریهای همه گیر که مجبور بودند خانه خود را رها کنند و علت های دیگری که باز هم نا معلوم است از آنجا نقل مکان کرده و تعدادی از آنها که که از بیماریها جان سالم به در برده بودند، به طرف مکان فعلی خوزی میدان امام خوزی کنونی کوچ می کنند و در آنجا خوزی سوم را بنا می نهند و خانه های خود را می سازند و زندگی خود را شروع می کنند کم کم جمعیت آنها زیاد تر شده و در اطراف خانه های خود به کشاورزی و دامداری نیز مشغول می شوند.
بعد از مدتی قلعه ای بنا می کنند و خانی در آنجا مستقر می شود که بنای قلعه هنوز هم پابرجاست و در کنار آن برکه های آب شیرین می سازند.
در اطراف روستا و خانه هایشان حصار و دیواری می سازند و چند دروازه برای ورود و خروج خوزی بنا می کنند که دروازه اصلی آن به نام شهروند معروف بوده است.
زندگی مردم هم ادامه داشته و در کنار آن دامداری و کشاورزی به خصوص در زمینهایی بگدون و شلدون و غیره که آب آنها از قنات هایی که در کوه حفر شده بوده تأمین می کردند، همچنین چند حلقه چاه نیز در مکانهای مختلف خوزی حفر کرده بودند که از آب آنها استفاده می کردند.