[ویکی نور] خوزستان و کهگیلویه و ممسنی جغرافیای تاریخی و آثار باستانی. "خوزستان، کهگیلویه و ممسنی"، تألیف نویسنده و مورخ معاصر احمد اقتداری است. این کتاب از زمره آثار ارزشمندی است که با هدف تبیین جغرافیای تاریخی و شناسایی آثار باستانی با استناد به مدارک و منابع معتبر این ناحیه را به خوانندگان فارسی زبان معرفی کرده است.
مطالب در دوازده فصل ارائه تنظیم شده است و هر فصل نیز به بخش های متعددی تقسیم شده است. شیوه نویسنده بدین گونه است که در بخش های اولیه جعرافیای تاریخی مناطق و در بخش پایانی به شناسایی و توصیف آثار باستانی آنها می پردازد.
نویسنده پیش از این در کتابی به نام دیار شهریاران به شناسایی جند منطقه اصلی خوزستان(شوشتر، دزفول، شوش، هفتتپه، چغازنبیل) پرداخته بود، با این حال تعدد مناطق تاریخی خوزستان، وی را بر آن داشت تا در جهت تکمیل اثر یاد شده، دیگر نقاط خوزستان را نیز مورد تحقیق و پژوهش قرار دهد. حاصل این تلاش، اثر حاضر می باشد که با وجود این که نام "خوزستان، کهگیلویه و ممسنی" بر آن گذاشته شده، اما در حقیقت جلد دوم کتاب دیار شهریاران محسوب می گردد. نویسنده در ارتباط با عنوان کتاب می نویسد: "اما چنانکه ملحوظ است، نام کتاب در سرصفحه ها" جلد دوم دیار شهریاران" چاپ شده و در مؤخره کتاب نوشته ام که کتاب با نام "خوزستان و ارجان" منتشر خواهد شد؛ اما وقتی کتاب به مرحله صحافی و تجلید رسید نام "خوزستان، کهگیلویه و ممسنی" را برای آن انتخاب نمودم. شاید احتواء این نام و کلیت آن بر مطالب این مناطق مرا به این انتخاب راغب ساخته است".
نویسنده در این کتاب بعد از تقسیم خوزستان به دو منطقه کوهستان؛ (شامل: مسجد سلیمان،ایذه، رامهرمز و کهگیلویه) و دشت؛ (شامل: بهبهان،دوگنبدان،خلف آباد، رامشیر،ماهشهر، هندیجان، اهواز، خرمشهر،آبادان و دشت مغان) در 12 فصل و یک پیوست به ذکر جغرافیای تاریخی و توصیف آثار باستانی این مناطق پرداخته است.
هر فصل را به لحاظ موضوعی به دو بخش عمده تقسیم نموده است. در بخش اول به جعرافیای تاریخی مناطق و در بخش دوم به شناسایی و توصیف آثار باستانی آنها پرداخته است. تقریباً تمامی مطالب این بخش از دیگر منابع نقل قول مستقیم شده، به نحوی که اگر این نقل قول ها حذف شود، صفحات تشکیل دهنده فصول به نصف تقلیل می یابد. این نقل قول های مستقیم هر چند به لحاظ گردآوری در یک مجموعه خالی از فایده نیست؛ اما تا حدی از زیبایی اثر نویسنده نیز کاسته است به همین جهت ارزش واقعی کار را بایستی در بخش دیگر؛ یعنی در بحث توصیف و شناسایی آثار باستانی جستجو نمود.
مطالب در دوازده فصل ارائه تنظیم شده است و هر فصل نیز به بخش های متعددی تقسیم شده است. شیوه نویسنده بدین گونه است که در بخش های اولیه جعرافیای تاریخی مناطق و در بخش پایانی به شناسایی و توصیف آثار باستانی آنها می پردازد.
نویسنده پیش از این در کتابی به نام دیار شهریاران به شناسایی جند منطقه اصلی خوزستان(شوشتر، دزفول، شوش، هفتتپه، چغازنبیل) پرداخته بود، با این حال تعدد مناطق تاریخی خوزستان، وی را بر آن داشت تا در جهت تکمیل اثر یاد شده، دیگر نقاط خوزستان را نیز مورد تحقیق و پژوهش قرار دهد. حاصل این تلاش، اثر حاضر می باشد که با وجود این که نام "خوزستان، کهگیلویه و ممسنی" بر آن گذاشته شده، اما در حقیقت جلد دوم کتاب دیار شهریاران محسوب می گردد. نویسنده در ارتباط با عنوان کتاب می نویسد: "اما چنانکه ملحوظ است، نام کتاب در سرصفحه ها" جلد دوم دیار شهریاران" چاپ شده و در مؤخره کتاب نوشته ام که کتاب با نام "خوزستان و ارجان" منتشر خواهد شد؛ اما وقتی کتاب به مرحله صحافی و تجلید رسید نام "خوزستان، کهگیلویه و ممسنی" را برای آن انتخاب نمودم. شاید احتواء این نام و کلیت آن بر مطالب این مناطق مرا به این انتخاب راغب ساخته است".
نویسنده در این کتاب بعد از تقسیم خوزستان به دو منطقه کوهستان؛ (شامل: مسجد سلیمان،ایذه، رامهرمز و کهگیلویه) و دشت؛ (شامل: بهبهان،دوگنبدان،خلف آباد، رامشیر،ماهشهر، هندیجان، اهواز، خرمشهر،آبادان و دشت مغان) در 12 فصل و یک پیوست به ذکر جغرافیای تاریخی و توصیف آثار باستانی این مناطق پرداخته است.
هر فصل را به لحاظ موضوعی به دو بخش عمده تقسیم نموده است. در بخش اول به جعرافیای تاریخی مناطق و در بخش دوم به شناسایی و توصیف آثار باستانی آنها پرداخته است. تقریباً تمامی مطالب این بخش از دیگر منابع نقل قول مستقیم شده، به نحوی که اگر این نقل قول ها حذف شود، صفحات تشکیل دهنده فصول به نصف تقلیل می یابد. این نقل قول های مستقیم هر چند به لحاظ گردآوری در یک مجموعه خالی از فایده نیست؛ اما تا حدی از زیبایی اثر نویسنده نیز کاسته است به همین جهت ارزش واقعی کار را بایستی در بخش دیگر؛ یعنی در بحث توصیف و شناسایی آثار باستانی جستجو نمود.