خودمراقبتی

دانشنامه عمومی

خودمراقبتی عملی است که در آن، هر فردی از دانش، مهارت، و توان خود به عنوان یک منبع استفاده می کند تا به طور مستقل از سلامت خود مراقبت کند[ ۱] .
منظور از بطور مستقل، تصمیم گیری دربارهٔ خود و با اتکا به خود است. البته این تصمیم گیری می تواند شامل مشورت و کسب کمک تخصصی یا غیرتخصصی از دیگران ( چه متخصص، چه غیرمتخصص ) نیز باشد. اگرچه خودمراقبتی، فعالیتی است که مردم برای تأمین، حفظ و ارتقای سلامت خود انجام می دهند؛ ولی گاهی این مراقبت به فرزندان، خانواده، دوستان، همسایگان، هم محلی ها و همشهریان آنها نیز گسترش می یابد. به هر حال، در تعریف خود مراقبتی ۵ ویژگی زیر مستتر است:
• رفتاری است داوطلبانه
• فعالیتی است آموخته شده
• حق و مسئولیتی است همگانی برای حفظ سلامت خود، خانواده و نزدیکان
• بخشی است از مراقبت های نوزادان، کودکان، نوجوانان و سالمندان
• بزرگسالانی که قادر به خود مراقبتی نیستند، نیازمند دریافت مراقبت های بهداشتی از ارائه دهندگان خدمات اجتماعی یا بهداشتی خواهند بود. [ ۲]
با توجه به مدل ارتقای سلامت فرد محور، به هنگام مواجهه با یک مشکل بهداشتی و برای حفظ و ارتقای سلامت، ۵ منبع اصلی در اختیار اشخاص است که شامل: خودِ شخص، دیگر افراد عادی، متخصصین، اطلاعات موجود و محیط می باشند. مراقبت از خود به معنای عملی است که در آن شخص از خود به عنوان یک منبع استفاده و بطور مستقل از دیگران از سلامت خودش مراقبت می کند. در اینجا منظور از استقلال عمل، تصمیم گیری برای خویش با اتکای به خود شخص می باشد، اما شامل مشورت و کسب کمک تخصصی یا غیرتخصصی از دیگران ( چه افراد غیر متخصص و چه متخصصین ) نیز می شود. [ ۳] عمل خودمراقبتی هر چند یک استراتژی کلی در روند درمان افراد است اما برای مصادیق اجرایی آن باید متناسب با هر بیمار و شرایط فردیی او می بایست شخصی سازی های ویژه ای برای او صورت گیرد و برای همه یکسان نیست لذا نقش آموزش های عمومی حوزه سلامت در این زمینه اهمیت فراوانی دارد. [ ۴]
یکی از انواع حداقلی در خودمراقبتی بدین معنی است ما برای حفظ سلامت و شادابی خود، کارهای روزمره کوچکی انجام دهیم تا زندگی بهتر و سالم تری داشته باشیم خود مراقبتی انواع گوناگونی دارد که یکی از آنها خود مراقبتی تدافعی است. که در آن فرد با نگاه هوشمندانه و یا نقاد به روند های درمانی رایج تصمیماتی را اتخاذ می نماید[ ۵] ، . خودمراقبتی شامل اقداماتی است آموختنی ، آگاهانه و هدفمند که هر فردی برای خود، خانواده و دیگران انجام می دهد تا سالم بماند، از سلامت جسمی و روانی خود حفاظت کند، نیازهای اجتماعی خود را برآورده سازد، از بیماری ها یا حوادث پیشگیری کند، از ناخوش ها و بیماری های مزمن مراقبت کند و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حاد یا ترخیص از بیمارستان حفاظت کند[ ۶] .
عکس خودمراقبتیعکس خودمراقبتی
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف

پیشنهاد کاربران

الهه آتش نفس ( سبا ) : تشریح کلمه ی � خود مراقبتی � به سبک سبا : ( خ ، و ، د ، م ، ر ، ا ، ق ، ب ، ت ، ی )
از سال 1388 ( ه . ش ) ، به عنوان یک فعالیت در حوزه ی خلاقیت و سرگرمی ، جهت بیان مفاهیم و کلمات ارزشمند ، شروع به تشریح کلمات و بیان مطالب مرتبط با آن بر اساس تک ، تک حروف آن کلمه یا عبارت ، نمودم که نام آن را � سبک سبا � گذاشتم . در این روش که سبب تسهیل یادگیری و یادآوری مطالب مرتبط با یک کلمه یا عبارت و همچنین بیان خلاصه اما جامع در رابطه با آن می گردد ، مطالب بر اساس تک تک حروف هر کلمه یا عبارت تبیین و تشریح می شود .
...
[مشاهده متن کامل]

• خ :
خویشتن دوستی و پذیرش خود با وجود تمام کمبودها ، نقص ها و اشتباهات
خودشناسی ، خودآگاهی و شناخت نقاط ضعف و قوت خویش
خود مدیریتی در زمان وجود بیماریهای جزئی و یا مزمن جهت پیشگیری از بروز اختلالات و پیامدهای منفی ناشی از این بیماریها
خستگی ناپذیری و تاب آوری در مواجهه با مشکلات و چالش های زندگی
خودباوری و برخورداری از عزت و اعتماد به نفس
خودداری از مصرف مواد غذائی ناسالم و بدون ارزش غذائی ، نظیر : چیپس ، پفک ، پاستیل ، سوسیس و کالباس و غیره
خودداری از انجام کارهائی که مصداق خود آزاری می باشد نظیر : خون بازی در نوجوانان دختر به دلیل افسردگی و خشم پنهان و یا قمه زدن برخی افراد در مراسم مذهبی
• و :
واکسیناسیون به موقع و کامل جهت پیشگیری از بروز بیماریهای سخت و مهلک
ورزش کردن روزانه و داشتن فعالیتهای جسمانی کافی در طول هفته
ورود به حیطه های سلامت معنوی نظیر : رعایت تقوی و خویشتنداری ، انجام عبادت و مراسم مذهبی جهت پرهیز از درگیر شدن با رفتارهای پر خطر ( رفتارهای جنسی خارج از چهارچوب ازدواج و حفاظت نشده ، مصرف الکل ، خودکشی و غیره )
وابستگی نداشتن یا وابستگی حداقلی به سیستم خدمات بهداشتی / درمانی دولتی جهت انجام اقدامات مراقبت از خود نظیر : کسب سواد در حوزه ی بهداشت و سلامت از طریق مطالعه ی کتب /مجلات / سایتها و CD های آموزشی معتبر
واجد شرایط انجام اقدامات مراقبت از خود نظیر : عدم وجود حالت کما و اغماء ( بیهوشی و ناهوشیاری ) ، عدم وجود معلولیتهای شدید مثل فلج هر چهار اندام دست و پا ( Quadriplegia ) و یا سالمندی و کهولت سن شدید و ناتوان کننده
• د :
دوری از موانع و چالش های انجام خود مراقبتی و طراحی جهت حل و رفع آنها ، موانعی نظیر :
 عدم برخورداری از یک بیمه سلامت خوب و تضمین شده به طور مثال : چنانچه یک فرد نیاز به خدمات دندانپزشکی جهت تامین بهداشت دهان و دندان دارد اما از پوشش بیمه ای مناسب و تضمین شده ای برخوردار نیست .
 تنبلی و اهمال کاری و عدم مدیریت زمان در طراحی و اجرای فعالیتهای روزمره ی زندگی ، به طور مثال فرد به دلیل کمبود وقت ، ورزش مداوم و برنامه ریزی شده ای را در طول روز یا هفته انجام نمی دهد .
 مشکلات اقتصادی ، به طور مثال : فرد جهت خرید سبز برای حفظ محیط زیست ، داشتن برنامه های تفریحی متنوع ، مهارت آموزی جهت خودشکوفائی ، انجام معاینات و آزمایشات روتین دچار کمبود نقدینگی است و زیر خط فقر زندگی می کند .
 وجود ترس ، واهمه و یا خجالت از انجام آزمایشات و معاینات پزشکی نظیر : آندوسکوپی و کولونوسکوپی ( مشاهده مستقیم لوله ی گوارش از دهان و مقعد ) و پاپ اسمیر ( جهت تشخیص سرطان دهانه رحم )
• د :
داشتن خود اتکائی جهت حفظ استقلال در انجام امور روزمره ی زندگی با حداقل وابستگی به دیگران
داشتن سبک زندگی سالم و درگیر نبودن با رفتارهای پرخطر نظیر : مصرف مواد مخدر ، الکل ، دخانیات ، خودکشی ، رفتارهای جنسی خارج از چهارچوب ازدواج و حفاظت نشده و غیره
دوست داشتن خود و دیگران و محدود کردن حس نفرت ، خصومت و کینه ورزی در خویش
داشتن قدرت انعطاف پذیری و پرهیز از تعصبات کورکورانه و جاهلانه در پذیرش روشها ، سبک ها و باورهای نو روزآمد ( که البته همچنان منطبق با عقل و وحی باشد ) در زندگی شخصی و اجتماعی خود
دانائی محوری و ارتقاء دانش خود در حوزه های علمی / هنری / ورزشی / مهارتی جهت حفظ پویائی خود در زندگی ، زیرا ، دانائی ، قدرت است ( Knowledge is Power )
• م :
 مواجهه ی قدرتمندانه با ناتوانی ها ، معلولیتها ، کمبودها و تبدیل تهدید ها به فرصت در زندگی
 مراجعه ی به موقع نزد پزشک متخصص جهت پیشگیری از پیامدهای منفی بیماری ها و درمان به موقع اختلالات
 ممنوعیت خود درمانی و پرهیز از مصرف خود سرانه ی داروهای تجویز نشده توسط پزشک
 مدیریت زمان جهت داشتن طرح و برنامه ی فعالیتها و اجرای به موقع و بدون تنش فعالیتهای روزمره ی زندگی و کاری
 ممنوعیت و پرهیز از اتخاذ رفتارهای پرخطر
 منابع و توانمندی های جسمی / فکری و مالی خود را ارتقاء بخشیدن جهت پویائی و خودشکوفائی بیشتر فردی ( رشد و توسعه ی فردی ) و همچنین حفظ آرامش و قدرت مانور خود در زندگی
 ممنوعیت مصرف مایعات و غذاهای خیلی داغ جهت پیشگیری از بروز بیماریهائی نظیر : سرطان مری
 ممنوعیت مصرف همزمان برخی مواد غذائی با هم در یک زمان ، نظیر :
 عسل و خریزه ، ماست و ترشی
 ماهی و تخم مرغ ، ماهی و ماست
 کله پاچه و انگور ، حلیم و انار
 ممنوعیت مصرف همزمان این داروها و مواد غذائی با هم در یک زمان ، به طور مثال :
 خوردن آب گریپ فروت با داروهای کاهنده ی فشارخون
 مصرف شیر و ماست با برخی از آنتی بیوتیک ها نظیر : تتراسایکلین و سیپروفلوکساسین
 مصرف همزمان نوشابه های الکلی با داروهای آرامبخش ( نظیر : اگزازپام ) و داروهای ضد افسردگی ( نظیر : آمی تریپتیلین )
• ر :
 رفتاری داوطلبانه و آموخته شده جهت حفظ سلامت خود و دیگران
 رفتن به مکانهای تفریحی و انجام سرگرمی های کوچک و کم هزینه جهت تمدد اعصاب و پرهیز از انجام کارهای طولانی و ملال آور ( توانائی لذت بردن از زندگی )
 رهائی از تله های روانشناختی ( نظیر : تله های طرد شدگی و تنهائی ، مهر طلبی ، بی ارزشی و غیره ) ، به عبارتی شناخت تله های روانشناختی و انجام اقداماتی برای رهائی از آنها
 رهائی از تنش های فرساینده و دیسترس ها ( فشارهای منفی روانی که سبب رشد و تکامل فرد نمی شوند ) از طریق تن آرامی ( Relaxation ) ، تصویر سازی خلاق ( Meditation ) ، یوگا و غیره
 رهائی از باورهای خرافی و تمسک به اقدامات غلط جهت حل مشکلات خود نظیر : رفتن نزد رمال ، دعانویس ، فال قهوه ای ، کف بین و غیره
 روزه داری هدفمند و با برنامه در صورت عدم وجود منع پزشکی جهت تضمین سلامت جسمی و روانی و تقویت قدرت اراده و تاب آوری
• ا :
انجام معاینات و آزمایشات روتین ( چک آپ سلامتی ) جهت اطمینان از سلامتی عمومی
اجرای نکات حفاظت از خود در مقابل عوامل آسیب رسان تشعشعی ، شیمیائی ، الکترومغناطیسی ، سموم و غیره
افزایش بهره وری جسمی و ذهنی و کاهش غیبت از کار و تحصیل از طریق مواردی نظیر : تغذیه ، خواب و استراحت مناسب و کافی ، یادگیری مطالب و مهارتهای جدید و غیره
ایزوله نبودن و ارتباط داشتن با سایرین ( اعضاء خانواده ، دوستان ) جهت دستیابی به حمایت ، امنیت و شادی
ارتقاء دانش و سواد بهداشتی خود از طریق کتابهای الکترونیکی ، اپلیکیشن های سلامت ، سایت ها ، مجلات معتبر و غیره
انجام فعالیتهای هنری و ورزشی برای حفظ پویائی جسمی و ذهنی
• ق :
 قابلیت بخشی به فرد و سیستم بهداشت و درمان جهت کاهش هزینه های مربوط به کنترل بیماری ها ( کاهش بار بیماری ها ، کاهش هزینه های درمانی ، توانبخشی و غیره )
 قابلیت باز آفرینی خود پس از شکستها و مواجهه با چالش ها
 قدرت بخشی به حیطه ی توانمندی های جسمی ، عاطفی ، مهارتی ، معنوی و اجتماعی از طریق انتخاب سبک زندگی سالم و توجه به تعالی نفس و خودشکوفائی
 قسمت بندی هزینه های زندگی ( مدیریت مالی و دخل وخرج ) جهت مقابله مناسب با رخدادهای پیش بینی نشده و حفظ آرامش و دوری از تنش در چنین موقعیتهائی
 قول و قرارهای با خود و دیگران را محترم شمردن و وفای به عهد ( به طور مثال : بستن قول و قرار با خود جهت کاهش وزن و حفظ تناسب اندام خود ، جدی گرفتن ورزش ، یادگرفتن یک مهارت جدید و یا بستن عهد با دیگران در زمینه ی ادای یک حق و مطالبه ، انجام یک کار سر موقع برای فرد مقابل و غیره ( تمام این امور به حفظ آرامش روانی و پیشگیری از بروز تنش و فشار روانی منفی در فرد و دیگران ، کمک می کنند )
• ب :
 برخورداری از یک محیط سالم و بهداشتی برای خود و دیگران از طریق ، استفاده از انرژی های پاک نظیر انرژی های خورشیدی ، خرید سبز و سازگار با محیط زیست
 برآورده کردن به موقع و اصولی نیازهای انسانی ( هرم نیازهای مازلو و تقسیم بندی نیازها در تئوری انتخاب ویلیام گلاسر ) جهت تامین آرامش جسمی و روانی فرد ( به عبارتی توانائی تشخیص و ارزیابی نیازهای خود و طراحی برای رفع این نیازها در زمان صحیح و روش مناسب و عقلانی
 برخورداری از سواد و آگاهیهای بهداشتی در زمینه ی بهداشت فردی و محیطی
 بخشش خود و دیگران برای رسیدن به آرامش روانی و انبساط خاطر و احساس راحتی
 بشاش و سر زنده بودن از طریق دیدن برنامه های کمدی و خنده دار ( فیلم و تئاتر ) ، مطالعه ی کتب و مجلات دارای شعرها و مطالب طنز خوب و فاخر ،
• ت :
تدبیر اندیشی برای حفظ سلامت خود در اختلالات و بیماریهای جزئی به عبارتی توانائی کمک به خود در دوران نقاهت و مراحل بازتوانی و توانبخشی خود
توجه به یک سری امور مهم و ضروری شامل :
 تغیه سالم : عدم مصرف زیاد نمک ، شکر ، چربی های غیر اشباع و عدم مصرف مواد با ارزش غذائی کم ( چیپس ، پفک ، پاستیل و غیره )
 توجه به داشتن تنوع غذائی در برنامه ی روزانه و هفتگی تغذیه ای خود
 توجه به حفظ اصول مراقبت از محیط زیست ( تفکیک زباله ها ، خرید سبز ، دفع اصولی زباله های بیمارستانی ، صنعتی و غیره
 توجه به علائم و نشانه های اولیه اختلالات و بیماریها نظیر : علائم هشدار دهنده ی سرطان
 تاکید و اهمیت دادن به مقوله ی عبادت و پرستش خدای متعال و حفظ رابطه ی قوی با خدا
• ی :
 یادگیری این امور مهم و ضروری در زندگی ، شامل :
 یادگیری مهارتهای زندگی شامل : مهارت خود آگاهی و خودشناسی ، تفکر انتقادی ، کنترل خشم ، حل مسئله و غیره
 یادگیری اصول کمک های اولیه جهت نجات جان خود و مصدومین و پیشگیری از بروز عوارض ناشی از حوادث و رخدادهای آسیب رسان
 یادگیری نکات حفاظت از خود در بلایای طبیعی نظیر : سیل ، زلزله
 یادگیری فعالیتهای خلاقانه جهت پرورش ذهن ، افزایش قدرت مغز ( به طور مثال جهت پیشگیری از بروز بیماری آلزایمر )
 یادگیری سبک زندگی سالم

selfcare

بپرس