خوان الاخوان

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] خوان الإخوان کتابی است به زبان فارسی در کلام فلسفی اسماعیلی، منسوب به ناصر خسرو قبادیانی(متوفای 481ق.).
کتاب شامل مقدمه ای به قلم مصحح، علی قویم و خطبه کتاب و صد صف(رده) است. ظاهرا نویسنده فهرست صد صف را در مقدمه آورده بود؛ ولی در نسخه های بعدی کتاب آن را حذف کرده اند.
مؤلف در مقدمه به رهایی خود از جهل به دست امام فاطمی، بی آنکه از او نام ببرد، اشاره می کند و از اینکه از جانب او مامور دعوت می شود، سخن می گوید. او این کتاب را به سفره ای(خوان) تشبیه می کند که طعام و شراب معنوی فرستاده از جانب امام به دست نویسنده در آن نهاده شده و به متابعان «خداوند روزگار»(امام زنده زمان) عرضه شده است. هر «صف» به اختصار، به یکی از مباحث فلسفی و کلامی؛ مانند علم، معاد، نفس، ثواب و عقاب، ابداع و جز این ها، بر طبق مشرب متکلمان اسماعیلی می پردازد. مباحث کتاب، مانند مباحث دیگر آثار ناصر خسرو، بر دو اصل کلی استوار است: دلیل آوردن از جهان آفرینش و تطبیق آن بر امور باطنی، و تاویل آیات و احادیث.
در خوان الاخوان اشاراتی شایان توجه به داعیان اسماعیلی قدیم، به ویژه به متفکران اسماعیلی ایرانی هست؛ مانند: محمد نخشبی، مؤلف کتاب محصول، ابویعقوب سجستانی مؤلف کشف المحبوب و ابوالهیثم گرگانی سراینده قصیده سؤالات.
برخلاف زاد المسافر و وجه دین (نام دو اثر از تألیفات ناصر خسرو) که طرحی مشخص در آن ها رعایت شده است، خوان الاخوان ترتیبی منطقی ندارد و بخش های آن مانند یادداشت های موضوعی پراکنده ای است که مؤلف آن ها را بدون نظم خاصی کنار هم جای داده است.

دانشنامه آزاد فارسی

خوان ُالاِخْوان
کتابی به فارسی، تألیف ناصرخسرو قبادیانی، در تحلیل و تأویل فلسفی عقاید اسماعیلیه. در این کتاب آفرینش انسان شرح داده شده و همچنین مؤلف از درجات دعوت باطنی مانند مستجیب، مأذون، داعی، حجت، امام، اساس، و ناطق نیز بحث کرده است. یگانه نسخۀ دست نویس آن در کتابخانۀ ایاصوفیه در ترکیه نگهداری می شود و در قاهره به کوشش یحیی الخشاب (۱۳۵۹ق) و در تهران (۱۳۳۸ش) نیز به چاپ رسیده است.

پیشنهاد کاربران

بپرس