خواجویی اسماعیل بن محمدحسین

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] ملا محمد اسماعیل خواجوئی یکی از بزرگترین دانشوران قرن دوازدهم هجری است. وی مازندرانی بود اما در اصفهان به تحصیل پرداخت. از اساتید او اطلاع دقیقی در دست نیست. وی ظاهرا نزد بهاءالدین محمد اصفهانی مشهور به «فاضل هندی» و ملا محمد تنکابنی مشهور به «فاضل سراب» تحصیل می کرده است. اواسط زندگی خواجوئی مقارن با حمله افغانها و محاصره اصفهان است.
در این سالها (1134-1137) ه‍.ق بسیاری از مردم شهر در اثر قحطی جان سپردند و عده دیگری به دست مهاجمان افغان کشته شدند. سقوط سلسله صفویه و بروز قحطی و هرج و مرج و آشفتگی و اوضاع و نابسامانی وضع معیشتی مردم موجب از هم گسیختگی حوزۀ بزرگ علمی، ادبی و هنری اصفهان شد. پس از فرار افغانها از ایران و فروکش کردن آتش فتنه، آنچه باقی ماند خرابی و ویرانی شهر و از دست رفتن هزاران دانشمند و نابودی صدها کتابخانه و مرکز علمی بود. ملا اسماعیل خواجوئی از معدود کسانی بود که با همت والای خود کمر به إحیای حوزۀ علمی اصفهان زد و با رونق بخشیدن به مدارس علمیه و برپایی جلسات درس و تألیفات بسیار، بار دیگر از نابودی حتمی حوزۀ علمیه اصفهان جلوگیری کرد. خواجوئی در فقه، اصول کلام، حکمت، ریاضی، هیئت و ادبیات مهارت به سزایی داشت و از کسانی بود که فلسفه صدرایی (حکمت متعالیه) را به نسل های بعد انتقال داد. از او آثار علمی بسیاری به جای مانده است که از همه مهمتر «مفتاح الفلاح» در شرح دعای صباح، «جامع الشتات»، «ابطال الزمان الموهوم، «رسالة سهو النبی» و «حاشیه بر اربعین» را می توان نام برد. ملا محمد مهدی نراقی، آقا محمد بید آبادی، میرزا ابوالقاسم مدرس و ملا محراب گیلانی مشهورترین شاگردان خواجوئی به شمار می روند. سرانجام وی در سال 1173 ه‍.ق به دیار باقی شتافت.
الرسایل الفقهیه (للخواجویی)
مشرق الشمسین و إکسیر السعادتین
التعلیقه علی الرساله الصومیه (للشیخ البهایی)
مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله / نوع اثر: کتاب / نقش: تعلیقات و حواشی

پیشنهاد کاربران

بپرس