خواجه حسین ثنایی مشهدی

[ویکی فقه] خواجه حسین ثنایی مشهدی، قصیده سرای قرن دهم، متخلص به ثنایی می باشد که در مشهد به دنیا آمد. ولی امین احمد رازی نام او را جزو شاعران نیشابور آورده است.
نام پدرش غیاث الدین علی یا عنایت ضبط شده که ظاهراً تصحیف شدة غیاث است. پدرش بزاز بود . از زندگی ثنایی اطلاعی در دست نیست، همین قدر می دانیم که در جوانی شعر نمی گفت ولی بعدها بر اثر دیدن رؤیایی به شاعری روی آورد. در همان ابتدای شاعری مشهور شد و تحت حمایتِ حاکم مشهد، سلطان ابراهیم میرزا صفوی متخلص به جاهی، قرار گرفت و چند قصیده و یک ساقی نامه در مدح او سرود و به او تقدیم کرد. گاه سلطان مطلعها و قصیده هایی به او پیشنهاد می کرد تا وی از آن ها استقبال کند. وی در دربار سلطان ابراهیم با میرزا احمد ولی دشت بیاضی و میرزا قلی مِیْلی هروی (متوفی ۹۸۳)، شاعران دربار، مباحثه و محاجه داشت.
ملازم بودن سلطان
ثنایی سالها، در سفر و حضر، ملازم سلطان ابراهیم بود. پس از کشته شدن او در ۹۸۴، برای پیوستن به دربار شاه اسماعیل ثانی (حک: ۹۸۴ـ ۹۸۵) به قزوین رفت و قصیده ای در تهنیت جلوس او سرود، لیکن شاه اسماعیل، به تصور این که شاعر این قصیده را برای سلطان ابراهیم سروده بوده است، بر او خشم گرفت و ثنایی از ترس به هند گریخت. علی ابراهیم خلیل در تذکرة صحف ابراهیم این نکته را نادیده گرفته و گفته است که وی به سبب زیاده طلبی به هند رفت. ثنایی در هند به دربار جلال الدین اکبر (حک: ۹۶۳ـ۱۰۱۴) راه یافت و در قصایدی او را ستود ولی حکیم دربارِ جلال الدین اکبر، ابوالفتح مسیح الدین گیلانی، که پیشرفت شاعران دربار منوط به حمایت او بود، از وی حمایت نکرد و ثنایی در قصیده ای رنجیدگی اش را بیان نمود. به روایتی دیگر، ثنایی در هند کارش رونق یافت و تحت حمایت مسیح الدین گیلانی قرار گرفت، چنانکه گیلانی را مدح کرده است. ثنایی، همچنین در هند در شمار ستایشگران میرزا عبدالرحیم خان خانان، سپهسالار هندی (متوفی ۱۰۳۶)، در آمد و پاداش و انعام فراوان گرفت. وی در آن جا با عرفی شیرازی و شیخ فیضی دکنی مناظره داشت.
وفات
ثنایی در ۹۹۵ یا ۹۹۶ در لاهور وفات کرد و در همان جا به خاک سپرده شد. پس از چندی خواهرزاده اش، میرمحمدباقرطوسی متخلص به باقر، استخوانهای او را به آستان متبرک امام رضا علیه السلام منتقل کرد. نظیری نیشابوری (متوفی ۱۰۲۲) ترکیب بندی در رثای او سروده است.
تمییز از شاعران دیگر
...