رجوع شود به:احمد یسوی ( ـ۵۶۲ق)
wikijoo: خواجه_احمد_یسوی
خواجه احمد یسوی
دانشنامه آزاد فارسی
پیشنهاد کاربران
احمد یَسَوی ( زادهٔ ۱۰۹۳ میلادی در روستای اسپیجاب ( سَیرَم ) قزاقستان امروزی، وفات ۱۱۶۶ میلادی یَسی ) متصوف ترک، شاعر و بنیانگذار طریقت یسویه می باشد.
احمد یسوی، صوفی معروف و بنیانگذار یسویه، معروف به پیر ترکستان و حضرت سلطان. زندگی او در هاله ای از افسانه پنهان مانده است و حتی مکتوبات پیرامون زندگی وی نیز از این افسانه ها در امان نمانده است. محمد فؤاد کوپرولو محقق معروف ترک دربارهٔ زندگی و آثارش تحقیقات مفصل و پر دامنه ای انجام داده است. او ابتدا زندگی ستایش آمیز یسوی را بر اساس مدارک مکتوب آورده است و سپس با نقد علمی سعی کرده است تا زندگی تاریخی وی را نیز از خلال همین افسانه ها بیرون بکشد و کتاب صوفیان نخستین در ادبیات ترک محصول این تحقیقات بوده است. خلاصه تحقیقات او چنین است:
... [مشاهده متن کامل]
احمد یسوی در روستای اسپیجاب ( سَیرَم ) قزاقستان امروزی به دنیا آمد. می توان حدس زد که در نیمه های قرن پنجم متولد شده است. پدر او شیخ ابراهیم از معروف ترین مشایخ اسپیجاب بود که با «عایشه خاتون» دختر «موسی شیخ» از خلفای خود ازدواج کرد و از این زن احمد و دختری دیگر متولد شد. خاندان او به محمد حنفیه، فرزند علی بن ابیطالب می رسد. در کودکی به شهر یسی مهاجرت کرده و مرید ارسلان بابا، از شیوخ ترکستان گردید و از این جهت به یسوی معروف شد. سپس به بخارا رفته و مرید شیخ یوسف همدانی شده و از همو مقام خلافت را گرفته و به یسی بازمی گردد و تا آخر عمر در همان شهر به ارشاد می پردازد؛ و در سال ۵۶۲ ق در همان جا وفات می نماید. شرف الدین علی یزدی مورخ نامی، می نویسد تیمور گورکانی به زیارت مزار خواجه احمد یسوی در یسی رفت و دستور داد تا بر تربت او بارگاهی عالی بسازند که تاکنون نیز این بارگاه باقی است. برخی از اولاد و خویشان تیمور نیز در کنار مقبره او دفن شده اندآرامگاه او سال ها به عنوان زیارتگاه ترکان آسیای مرکزی بوده و صوفیان در آن خلوت نشینی می کردند. آرامگاه او در یسی یا شهر ترکستان امروزه در کشور قزاقستان کنونی قرار دارد.
با توجه به روایت خاندان شیخ ابراهیم بر این وجه به امام محمد حنفیه بن علی بن ابیطالب منتهی می شد: شیخ ابراهیم بن شیخ الیاس بن شیخ محمود بن شیخ محمود ( ؟! ) بن شیخ محمد بن شیخ افتخار بن شیخ عمر بن شیخ عثمان بن شیخ حسین بن شیخ حسن بن شیخ اسماعیل بن شیخ موسی بن شیخ مؤمن بن شیخ هارون بن شیخ الشیوخ بحر العرفان جبل الاطمینان قطب ترکستان خواجه اسحاق باب بن عبدالرحمن بن عبدالقهار بن عبدالفتاح بن امام الحنفی بن علی بن ابیطالب.
احمد یسوی، صوفی معروف و بنیانگذار یسویه، معروف به پیر ترکستان و حضرت سلطان. زندگی او در هاله ای از افسانه پنهان مانده است و حتی مکتوبات پیرامون زندگی وی نیز از این افسانه ها در امان نمانده است. محمد فؤاد کوپرولو محقق معروف ترک دربارهٔ زندگی و آثارش تحقیقات مفصل و پر دامنه ای انجام داده است. او ابتدا زندگی ستایش آمیز یسوی را بر اساس مدارک مکتوب آورده است و سپس با نقد علمی سعی کرده است تا زندگی تاریخی وی را نیز از خلال همین افسانه ها بیرون بکشد و کتاب صوفیان نخستین در ادبیات ترک محصول این تحقیقات بوده است. خلاصه تحقیقات او چنین است:
... [مشاهده متن کامل]
احمد یسوی در روستای اسپیجاب ( سَیرَم ) قزاقستان امروزی به دنیا آمد. می توان حدس زد که در نیمه های قرن پنجم متولد شده است. پدر او شیخ ابراهیم از معروف ترین مشایخ اسپیجاب بود که با «عایشه خاتون» دختر «موسی شیخ» از خلفای خود ازدواج کرد و از این زن احمد و دختری دیگر متولد شد. خاندان او به محمد حنفیه، فرزند علی بن ابیطالب می رسد. در کودکی به شهر یسی مهاجرت کرده و مرید ارسلان بابا، از شیوخ ترکستان گردید و از این جهت به یسوی معروف شد. سپس به بخارا رفته و مرید شیخ یوسف همدانی شده و از همو مقام خلافت را گرفته و به یسی بازمی گردد و تا آخر عمر در همان شهر به ارشاد می پردازد؛ و در سال ۵۶۲ ق در همان جا وفات می نماید. شرف الدین علی یزدی مورخ نامی، می نویسد تیمور گورکانی به زیارت مزار خواجه احمد یسوی در یسی رفت و دستور داد تا بر تربت او بارگاهی عالی بسازند که تاکنون نیز این بارگاه باقی است. برخی از اولاد و خویشان تیمور نیز در کنار مقبره او دفن شده اندآرامگاه او سال ها به عنوان زیارتگاه ترکان آسیای مرکزی بوده و صوفیان در آن خلوت نشینی می کردند. آرامگاه او در یسی یا شهر ترکستان امروزه در کشور قزاقستان کنونی قرار دارد.
با توجه به روایت خاندان شیخ ابراهیم بر این وجه به امام محمد حنفیه بن علی بن ابیطالب منتهی می شد: شیخ ابراهیم بن شیخ الیاس بن شیخ محمود بن شیخ محمود ( ؟! ) بن شیخ محمد بن شیخ افتخار بن شیخ عمر بن شیخ عثمان بن شیخ حسین بن شیخ حسن بن شیخ اسماعیل بن شیخ موسی بن شیخ مؤمن بن شیخ هارون بن شیخ الشیوخ بحر العرفان جبل الاطمینان قطب ترکستان خواجه اسحاق باب بن عبدالرحمن بن عبدالقهار بن عبدالفتاح بن امام الحنفی بن علی بن ابیطالب.
