خلوت کریمخانی

خلوت کریمخانی در گوشه شمال غربی محوطه کاخ گلستان قرار دارد و دیوار به دیوار تالار سلام است. خلوت کریمخانی بنایی سر پوشیده و ستون دار به صورت ایوان سه دهنه می باشد. در مرکز ساختمان آن حوضی ساخته شده است و پیشتر از این آب قنات شاه از میانه حوض می جوشیده است، که اکنون این حوض فاقد آب است. دو اثر هنری در خلوت کریمخانی وجود دارد که یکی سنگ مزار ناصرالدین شاه و دیگری تخت فتحعلی شاه می باشد. [ ۱]
این بنا ظاهرآ در سال ۱۱۷۳ هجری قمری و در زمان کریم خان زند احداث گردیده و در زمان ناصرالدین شاه، که بنای جدید تالار سلام ساخته می شده است، قسمت اعظم آن تخریب گردیده و امروزه تنها بخشی از آن باقی مانده است.
خلوت کریم خانی یا جلوخان یکی از بناهای دوران کریم خان می باشد. این محل راه عبوراز اندرون و باغ گلستان به دیوانخانه و تالار تخت مرمر بود؛ ولی در زمان ناصرالدین شاه به سبب تغییر وضع ساختمانها آن معبر مسدود گردید.
در این محل نیز یک تخت مرمرین قرار دارد که بسیار کوچکتر و ساده تر از تخت مرمر اصلی است. معروف است که ناصرالدین شاه این گوشه کاخ گلستان را بسیار دوست داشته و اغلب در این محل خلوت می کرده و قلیان می کشیده. [ ۲] [ ۳] [ ۴]
سنگ قبر ناصرالدین شاه در خلوت کریمخانی نگهداری می شود. این سنگ پس از انقلاب ۱۳۵۷ از روی قبر ناصرالدین شاه در شهر ری برچیده گردید و به این محل نقل مکان داده شد. جنس سنگ از نوع مرمر می باشد. بر روی سنگ قبر تصویر تمام قد ناصر الدین شاه تراشیده شده است. ابعاد سنگ قبر ۵۰×۱۳۱×۲۴۹ سانتی متر می باشد. استاد عباس قلی حجار سازنده سنگ قبر است که نامش در زیر سنگ ذکر شده است. [ ۵] [ ۶]
در خلوت کریمخانی تختی موجود است که متعلق به فتحعلی شاه قاجار بوده است. این تخت در راستای اصلاح و تغییرات در معماری کاخ گلستان در زمان ناصرالدین شاه از محل اصلیش برداشته شد. در زمان محمدرضا شاه این تخت به خلوت کریمخانی منتقل گردید. [ ۶]