خفیف و ثقیل

[ویکی فقه] خفیف و ثقیل، اصطلاحاتی کمابیش به معنای سبکی و سنگینی که هم فلاسفه و متکلمان و هم دانشمندان علوم طبیعی و دقیق (و در علوم مختلف) به کار برده اند.
در نظام فکری اندیشمندان مسلمان ، خفیف و ثقیل (یا خفت/ خفة و ثقل) از اجزای میل طبیعی، در زمره ملموسات، از اقسام کیف محسوس ، یکی از اعراض نه گانه، است دانشی که در آن موضوع وزن اجسام و همچنین چگونگی بلند کردن اجسام ثقیل بررسی می شده از فروع هندسه به شمار می آمده است.
خفیف وثقیل در تعریف علما
ابن سینا و غزالی این علم را جرّالاثقال نامیده اند، اما فارابی آن را علم الاثقال نامیده که مشتمل است بر دو موضوع بررسی وزن اجسام و جستجو درباره اصول ساخت ابزاری که با آن بتوان جسمی را از جایی به جای دیگر منتقل کرد. با این حال بعدها این دو موضوع در دو دانش مختلف بررسی شده است، چنانکه ابن اکفانی متوفی۷۴۹ از دو علم یاد می کند: جرّالاثقال که موضوع آن ایجاد ابزاری برای جابه جا کردن اجسام سنگین است، مراکزالاثقال که موضوع آن بررسی وزن جسم و شناخت مرکز ثقل آن است دانشمندان تمدن اسلامی رسائل مختلفی نیز درباره دانش های جرّالاثقال و مرکزالاثقال ترجمه و تألیف کردند. ابن اکفانی از کتاب های ابوسهل کوهی، ابن هیثم و ایرن (هرون اسکندرانی، زندگی در قرن اول میلادی) در این علوم یاد کرده است.
خفیف وثقیل در قرآن
واژگان خفیف و ثقیل عمومآ متناظر باهم به کار رفته اند، چنانکه کاربردِ باهم این دو واژه در قرآن نیز دیده می شود. ضمنآ در متون متقدم فارسی (شامل متون کلامی، فلسفی، علمی و غیره) هم از واژگان سبک و گران و هم از واژگان خفیف و ثقیل و در ترجمه های متقدم و معاصر متون قدیمی از دو واژه سبک و سنگین استفاده شده است در یونانی برای اصطلاح خفة/سبکی و برای ثقل/ سنگینی واژه به کار رفته است. در ترجمه های عربی از آثار دانشمندان یونانی همواره از واژگان خفیف و ثقیل یا خفة و ثقل استفاده شده است
تعریف خفیف وثقیل میان فلاسفه ومتکلمان
...