خطیب بغدادی احمد بن علی

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] ابوبکر احمد بن علی بن ثابت احمد بن مهدی، معروف به خطیب بغدادی، در سال 392ق به دنیا آمد. برخی محل تولد وی را غزیه در اطراف حجاز دانسته اند و برخی روستایی در هنیقه.
پدرش در مسجد جامع روستا، به مدت بیست سال به ایراد خطابه اشتغال داشت. از اینرو، فرزندش را به «هلال بن عبداللّه طیبی» سپرد تا به او ادب و قرآن بیاموزد، چنانکه در قرائات از «منصور حبّال» نیز بهره مند گشت. وی در حلقه درس «ابوالحسن بن رزقویه» در جامع بغداد به استماع حدیث نشست و به مجالس «ابوحامد اسفراینی»، فقیه شافعی، نیز رفت و آمد داشت. بعد از وفات «حبّال»، از «ابن صیدلانی» که به تعلیم قرائات در جامع دارقطنی اشتغال داشت، بهره برد. پس از آن، به حلقه «ابن رزقویه» بازگشت، تا سال 412ق، در آن حلقه حضور داشت.
وی همچنین از محدث بزرگ دیگری چون «ابوبکر برقانی» بهره مند گشت. وی علاوه بر حدیث از محضر فقهایی چون «ابوالطیب طبری» و «احمد بن محمد محاملی» فقه آموخت.
خطیب از تعداد زیادی از علمای بغداد و نیز علمایی که به این شهر وارد می شدند، استفاده کرد از جمله: ابوالقاسم عبید بن احمد ازهری، ابومحمد حسن بن محمد خلال بغدادی، ابن توزی، ابوالقاسم علی بن محسن تنوخی، ابومحمد حسن بن علی جوهری و...
وی در جستجوی دانش، سفرهای متعددی انجام داد. سفرهایی به شهرها و روستاهایی چون:عکبرا، بعقوبه، انبار، نهروان، درزیجان، کوفه، بصره، نیشابور، حلوان، اسدآباد، همدان، ری، ساوه، دمشق، صور، مکه، بیت المقدس و...
درباره شخصیت وی نوشته اند که مردی با وقار، خوش لباس، دارای مروت و اهل بخشش و تواضع بود؛ هیچ اشتیاقی به تقرّب با سلاطین و ثروتمندان نداشت. با این همه از گزند تیغ تهمت دشمنان بی نصیب نماند، تا جائی که برخی او را به شرب خمر و برخی به انحراف جنسی متهم ساختند. ولی این همه، با شخصیت علمی او سازگار نیست. علاوه بر این که راویان برخی از این گونه اخبار مورد اطمینان نیستند.

دانشنامه آزاد فارسی

خطیب بغدادی، احمد بن علی (بغداد ۳۹۲ـ۴۶۳ق)
محدّث، فقیه، ادیب و مورخ عراقی. در بغداد قرآن و حدیث آموخت و سپس به قصد گردآوری حدیث سفرهای بسیار، ازجمله به شهرهای ایران، کرد. آن گاه در مقام مدرس و واعظ شهرتی به هم رسانید. از مذهب حنبلی گسست، مذهب شافعی و طریق اشعری در پیش گرفت و چون مغضوب حنبلی های بغداد شد، ناچار به دمشق گریخت و هشت سال در مسجد اموی دمشق و دیگر شهرهای سوریه تدریس کرد. شیعیان دمشق نیز با او به خصومت برخاستند و خطیب به صور رفت و مدتی بعد به بغداد بازگشت. از مهم ترین آثارش: تاریخ بغداد که معروف ترین اثر اوست؛ تقیید العلم؛ الرحلة فی طلب الحدیث؛ الکفایة فی معرفت اصول الروایة؛ البُخلاء؛ الفقیه و المتفقه؛ الجامع لاخلاق الراوی و السامع؛ المتفق و المتفرق.

پیشنهاد کاربران

بپرس