رجوع شود به:اقلام سته
wikijoo: خطوط_شش_گانه
خطوط ششگانه
دانشنامه آزاد فارسی
پیشنهاد کاربران
خطوط ششگانه یا اقلام سته که از آن ها به عنوان خطوط اصول هم نام برده می شود، شش خط اصلی در خوشنویسی اسلامی هستند که در تمامی کشورهای اسلامی از جمله ایران رواج داشته اند و هنوز هم اغلب آن ها مورد استفاده خوشنویسان هستند. هر یک از این خطوط یا قلم ها دارای قواعد و نظم معینی می باشند. ابداع این خطوط را به ابن مقله وزیر نسبت داده اند.
... [مشاهده متن کامل]
خطوط ششگانه عبارند از:
• مُحَقَّق
• ریحان
• ثُلث
• نسخ
• رِقاع
• توقیع
وجه تمایز این شش قلم، اختلاف در شکل حروف و کلمات و نسبت سطح و دور ( حرکت های مستقیم یا منحنی ) نسبت به یکدیگر می باشد. همچنین این خطوط در جزئیات قواعد اصلی خوشنویسی که به اصول دوازده گانه خوشنویسی معروفند دارای تفاوت هایی می باشند. این اصول عبارتند از: ترکیب، کرسی، نسبت، ضعف، قوت، سطح، دور، صعود مجاز، نزول مجاز، اصول، صفا و شأن که حداقل ده اصل اول آن اختلاف بین این قلم ها را شکل می دهد.
برخی گویند خط نستعلیق، ترکیبی است زیبا از خطوط نسخ و تعلیق از خطوط ششگانه.
از همان آغاز شکل گیری خط عربی یا فارسی و رسم الخط آن دو شیوه نگارش متداول بود؛ یکی بیشتر متشکل از خطوط مستقیم بود که بعدها خط کوفی را تشکیل داد؛ و دیگری حاوی حرکت های مدور بود که می توان از آن به عنوان نوعی خط نسخ اولیه یاد کرد.
در آغاز دولت عباسی ( ۱۳۲–۶۵۶ ه. ق ) بازار خوشنویسی رونق گرفت و برای تفنن و زیبایی، شیوه های متعددی در خط پیدا شد. انواع خط کوفی متجاوز از پنجاه نوع مختلف شد و خط نسخ اولیه نیز از نظر شکل نگارش و اندازه قلم تنوع زیادی پیدا کرد که تشخیص و خواندن و نوشتن همه آن ها کار ساده ای نبود.
در این زمان قلم ها یا روش های روشن تر و بهتری پدید آمدند که به خطوط ششگانه یا اقلام سته شهرت دارند. ابوعلی محمد بن علی بن حسین ( حسن ) بن عبدالله بیضاوی شیرازی ( شوال ۲۷۲ - ۳۲۸ قمری/ مارس ۸۸۶ - ۹۴۰ میلادی ) معروف به اِبْنِ مُقْله، ادیب، خوشنویس و وزیر عباسیان را مبدع و شکل دهنده این شش خط مختلف می دانند. در واقع ابن مقله این خطوط را از میان خطوط مختلف ممتاز کرد و آنان را قاعده مند ساخت.
او از آمیختن خط کوفی اولیه، نسخ اولیه و ابتکارات جدید، خطوط ششگانه را به وجود آورد. ابتدا او خطی ساده و خوانا ایجاد کرد و آن را خط محقق نامید و قاعده مند کرد. سپس از آن، خط ریحان را ساخت. بعد از آن خط ثلث را از ریحان پدیدآورده و قاعده مند کرد. بعد از این ها به شکل دادن خط نسخ موفق شد؛ و پس از آن ها خط توقیع و رقاع را ابداع نمود.
... [مشاهده متن کامل]
خطوط ششگانه عبارند از:
• مُحَقَّق
• ریحان
• ثُلث
• نسخ
• رِقاع
• توقیع
وجه تمایز این شش قلم، اختلاف در شکل حروف و کلمات و نسبت سطح و دور ( حرکت های مستقیم یا منحنی ) نسبت به یکدیگر می باشد. همچنین این خطوط در جزئیات قواعد اصلی خوشنویسی که به اصول دوازده گانه خوشنویسی معروفند دارای تفاوت هایی می باشند. این اصول عبارتند از: ترکیب، کرسی، نسبت، ضعف، قوت، سطح، دور، صعود مجاز، نزول مجاز، اصول، صفا و شأن که حداقل ده اصل اول آن اختلاف بین این قلم ها را شکل می دهد.
برخی گویند خط نستعلیق، ترکیبی است زیبا از خطوط نسخ و تعلیق از خطوط ششگانه.
از همان آغاز شکل گیری خط عربی یا فارسی و رسم الخط آن دو شیوه نگارش متداول بود؛ یکی بیشتر متشکل از خطوط مستقیم بود که بعدها خط کوفی را تشکیل داد؛ و دیگری حاوی حرکت های مدور بود که می توان از آن به عنوان نوعی خط نسخ اولیه یاد کرد.
در آغاز دولت عباسی ( ۱۳۲–۶۵۶ ه. ق ) بازار خوشنویسی رونق گرفت و برای تفنن و زیبایی، شیوه های متعددی در خط پیدا شد. انواع خط کوفی متجاوز از پنجاه نوع مختلف شد و خط نسخ اولیه نیز از نظر شکل نگارش و اندازه قلم تنوع زیادی پیدا کرد که تشخیص و خواندن و نوشتن همه آن ها کار ساده ای نبود.
در این زمان قلم ها یا روش های روشن تر و بهتری پدید آمدند که به خطوط ششگانه یا اقلام سته شهرت دارند. ابوعلی محمد بن علی بن حسین ( حسن ) بن عبدالله بیضاوی شیرازی ( شوال ۲۷۲ - ۳۲۸ قمری/ مارس ۸۸۶ - ۹۴۰ میلادی ) معروف به اِبْنِ مُقْله، ادیب، خوشنویس و وزیر عباسیان را مبدع و شکل دهنده این شش خط مختلف می دانند. در واقع ابن مقله این خطوط را از میان خطوط مختلف ممتاز کرد و آنان را قاعده مند ساخت.
او از آمیختن خط کوفی اولیه، نسخ اولیه و ابتکارات جدید، خطوط ششگانه را به وجود آورد. ابتدا او خطی ساده و خوانا ایجاد کرد و آن را خط محقق نامید و قاعده مند کرد. سپس از آن، خط ریحان را ساخت. بعد از آن خط ثلث را از ریحان پدیدآورده و قاعده مند کرد. بعد از این ها به شکل دادن خط نسخ موفق شد؛ و پس از آن ها خط توقیع و رقاع را ابداع نمود.
