خطاطی شبه قاره هند

[ویکی فقه] در این منطقه، پس از دوره غزنوی و غوری، نسخه های اندکی از قرآن و متون دیگر نوشته شد و به همین سبب پیگیری سیر خوشنویسی اسلامی در این دوره به سختی ممکن است.
از جمله نُسَخ قابل اعتنا از نظر خطاطی، قرآنی است به تاریخ ۶۶۷ که در مجموعه ناصر خلیلی نگاه داری می شود. این نسخه را محمدبن سلیمان الوراق برای شرفسْتی دختر امیر ملک شیر کتابت کرده است. در دوره سلاطین دهلی (۶۰۲ـ۹۳۲)، شمال هند مرکز بزرگ فرهنگ اسلامی شد و دیوانیان و کاتبانْ اسناد دیوانی و نسخه های ادبی بسیاری کتابت می کردند. چند فرمان از دوره سلاطین هند برجا مانده است که چگونگی پدید آمدن سبک ویژه ای از خط تعلیق را نشان می دهد. سندی به شکل طومار بلند به دست آمده که حاوی فرمان محمد تغلق در دهلی در ۷۲۵ است. در این فرمان، نام محمد تغلق به خطی ظریف و بسیار طویل، و متن در دوازده سطر و سطور به صورت زوج نوشته شده است. در این سند، چگونگی پیوند حروف تاحدی غیرمتعارف است، مثلا «د» در کنار «ه» به آن چسبیده و نیز سرکش «ک» قلاب دار است. به طور کلی، در مقایسه با اسناد ایلخانان و ممالیک در همان دوره، خط این اسناد هندی دندانه دار با ریتم و فضاسازی نامنظم است
خطاطی شبه قاره هند در قرن ۷ و ۸
در سده های بعد نیز، خطاطان هند احتمالا به سبب فاصله از ایران و سرزمین های مرکزی (که شکوفایی خوشنویسی در آن نواحی رخ داده) به خطی متصنع تر روی آوردند، چنانکه خط مغربی در سوی دیگر سرزمین های اسلامی نیز این ویژگی را دارد، یعنی بسیار تصنعی و جلوه های بصری آن متمایز است.
← خط بهاری
نسخه ای مشهورتر در مجموعه صدرالدین آقاخان است که بر طبق انجامه آن، در ۱۲ ذیقعده ۸۰۱ کاتبی به نام محمود شعبان کتابت آن را به اتمام رسانده است. در این نسخه، هر برگ شامل سیزده سطر است و ترجمه فارسی بین خطوط اصلی، به خط نسخ کوچکتر و مدورتر نوشته شده است. این نسخه از نظر ریتمِ متنوع و چرخشِ نامنظمِ قلم جالب توجه است؛ مثلا «الف» مختصری به چپ متمایل است و بسیاری از حروف پایانی چرخش افقی بلندی دارند که با خطوط قائمِ نسبتا کوتاه هماهنگ است. حرف «د» تقریبآ به بلندی الف و «ی» پایانیِ زاویه دار از ویژگی های چشمگیر خط بهاری در این نسخه محسوب می شود.
← رواج خط بهاری
...