خطاب کلی

[ویکی فقه] خطاب کلی به خطاب متعلق به عموم مکلّفان اطلاق می شود.
خطاب کلی، مقابل خطاب شخصی بوده و به خطابی گفته می شود که به عموم مکلفان تعلق می گیرد همه مکلفان، مخاطب آن هستند بی آن که در خطاب، تعدد و تکثری وجود داشته باشد، مانند خطاب های: «یا ایها الناس، یا ایها الذین آمنوا و...». ملاک در صحت خطاب کلی، امکان انبعاث حرکت به سوی امتثال گروهی از مخاطبان نه همه آنها به سبب رسیدن آن خطاب به آنها است، مانند اوامر الهی که معصیت کاران و کفار که منبعث نمی شوند را نیز شامل می شود و نیز مانند قوانین عرفی که خلافکاران و قانون شکنان را نیز در بر می گیرد.
تفاوت بین خطاب کلی و شخصی
در خطاب های شخصی شرایط و خصوصیاتی معتبر است که در خطاب های عام، وجود آنها ضرورت ندارد؛ برای مثال، در خطاب پدری به فرزند خود، اگر پدر یقین داشته باشد فرزند از بعث امر کردن او منبعث نمی شود مامورٌبه را انجام نمی دهد انشای بعث حقیقی از جانب او نسبت به فرزندش نزد عُقَلا صحیح نیست (مگر این که قصد اتمام حجت داشته باشد که در این صورت، بعث حقیقی نیست).اما در خطاب های کلی و عام لازم نیست تمام مخاطبان تحت تاثیر امر و بعث قانونگذار قرار گرفته و منبعث شوند، بلکه همین که بیشتر مخاطبان تحت تاثیر قرار گیرند، انشای بعث حقیقی صحیح است، هر چند نسبت به عدم انبعاث برخی از آنها یقین وجود داشته باشد.