خط گُرجی یکی از ۱۴ دبیره موجود در جهان، و مخصوص نوشتن زبان گرجی و دیگر زبان های کارتولی است. این خط به عنوان یکی از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو شناخته شده است. [ ۱]
این سامانهٔ نوشتاری شامل سه الفبای هم ارز است که عبارت اند از: آسُمْتاوْرولی، نوسْخوری و مْخِدْرولی، که امروزه فقط مخدرولی مورد استفادهٔ رسمی و وسیع قرار دارد.
قدیمی ترین کتیبهٔ کشف شده از زبان گرجی، نوشته شده به نخستین الفبای گرجی، یعنی آسُمتاوْرولی و مربوط به سدهٔ یکم پیش از میلاد است. [ ۲]
خط گرجی یکی از قدیمی ترین دبیره های جهان است. با استناد به کتاب باستانی «سرگذشت کارتلی»، خط گرجی به وسیلهٔ پارناواز یکم پادشاه گرجستان باستان اختراع شده است.
یکی از قدیمی ترین سنگنبشته های گرجی به وسیلهٔ کوربو باستان شناس ایتالیایی در فلسطین کشف شده است و تاریخ کتابت آن در حدود سال ۴۳۳ میلادی تعیین گردیده است؛ و یکی دیگر از قدیمی ترین سنگنبشته های گرجی بر دیوار کلیسای بولنیسی واقع در جنوب گرجستان وجود دارد و تاریخ کتابت آن به سال ۴۹۲ میلادی تخمین زده شده است. در اکتشافات اخیر در ایالت کاختی گرجستان نیز اشیایی به دست آمده است که در حدود ۱ قرن پیش از میلاد مسیح بر روی آن ها جملات کوتاهی با الفبای گرجی نوشته شده است.
الفبای گرجی چه در قرون گذشته و چه در عصر حاضر تنها الفبایی است که توسط گرجی ها مورد استفاده قرار گرفته است ولی حوزهٔ استفاده از آن دربعضی موارد از مرزهای گرجستان هم فراتر رفته است. غیر از خود گرجی ها الفبای گرجی در قرون وسطی مورد استفاده بعضی از ساکنان شمال قفقاز قرار گرفته است مثلاً در داغستان، چچن و اینگوشتیا، سنگ مقبره ها و کتیبه های متعددی وجود دارد که به زبان گرجی نوشته شده است. [ ۲]
متون و آثار ادبی و تاریخی گرجی، با سه نوع الفبا دیده می شود که هر یک دارای شکل منحصر به خود و تکمیل کننده الفبای قبلی برای تسریع در نوشتن است. این سه نوع الفبا عبارتند از:
• آسُمْتاوْرولی
• نوسْخوری
• مْخِدْرولی
حروف آسومتاورولی از سدهٔ اول پیش از میلاد مسیح تا سدهٔ نهم میلادی کاربرد داشته، از نظر شکل خیلی ساده بوده و از دایره، نیم دایره و خط راست تشکیل شده است. دارای اندازه برابر بوده و در یک خط نوشته می شده است که از سدهٔ نهم میلادی، به تدریج الفبای «نوسخوری» جایگزین آن شده، هرچند بعد از آن نیز حروف آسومتاورولی بر سردر کلیساها، آثار تاریخی و در مکاتبات مهم کشوری به عنوان سرتیتر دیده شده است.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاین سامانهٔ نوشتاری شامل سه الفبای هم ارز است که عبارت اند از: آسُمْتاوْرولی، نوسْخوری و مْخِدْرولی، که امروزه فقط مخدرولی مورد استفادهٔ رسمی و وسیع قرار دارد.
قدیمی ترین کتیبهٔ کشف شده از زبان گرجی، نوشته شده به نخستین الفبای گرجی، یعنی آسُمتاوْرولی و مربوط به سدهٔ یکم پیش از میلاد است. [ ۲]
خط گرجی یکی از قدیمی ترین دبیره های جهان است. با استناد به کتاب باستانی «سرگذشت کارتلی»، خط گرجی به وسیلهٔ پارناواز یکم پادشاه گرجستان باستان اختراع شده است.
یکی از قدیمی ترین سنگنبشته های گرجی به وسیلهٔ کوربو باستان شناس ایتالیایی در فلسطین کشف شده است و تاریخ کتابت آن در حدود سال ۴۳۳ میلادی تعیین گردیده است؛ و یکی دیگر از قدیمی ترین سنگنبشته های گرجی بر دیوار کلیسای بولنیسی واقع در جنوب گرجستان وجود دارد و تاریخ کتابت آن به سال ۴۹۲ میلادی تخمین زده شده است. در اکتشافات اخیر در ایالت کاختی گرجستان نیز اشیایی به دست آمده است که در حدود ۱ قرن پیش از میلاد مسیح بر روی آن ها جملات کوتاهی با الفبای گرجی نوشته شده است.
الفبای گرجی چه در قرون گذشته و چه در عصر حاضر تنها الفبایی است که توسط گرجی ها مورد استفاده قرار گرفته است ولی حوزهٔ استفاده از آن دربعضی موارد از مرزهای گرجستان هم فراتر رفته است. غیر از خود گرجی ها الفبای گرجی در قرون وسطی مورد استفاده بعضی از ساکنان شمال قفقاز قرار گرفته است مثلاً در داغستان، چچن و اینگوشتیا، سنگ مقبره ها و کتیبه های متعددی وجود دارد که به زبان گرجی نوشته شده است. [ ۲]
متون و آثار ادبی و تاریخی گرجی، با سه نوع الفبا دیده می شود که هر یک دارای شکل منحصر به خود و تکمیل کننده الفبای قبلی برای تسریع در نوشتن است. این سه نوع الفبا عبارتند از:
• آسُمْتاوْرولی
• نوسْخوری
• مْخِدْرولی
حروف آسومتاورولی از سدهٔ اول پیش از میلاد مسیح تا سدهٔ نهم میلادی کاربرد داشته، از نظر شکل خیلی ساده بوده و از دایره، نیم دایره و خط راست تشکیل شده است. دارای اندازه برابر بوده و در یک خط نوشته می شده است که از سدهٔ نهم میلادی، به تدریج الفبای «نوسخوری» جایگزین آن شده، هرچند بعد از آن نیز حروف آسومتاورولی بر سردر کلیساها، آثار تاریخی و در مکاتبات مهم کشوری به عنوان سرتیتر دیده شده است.
wiki: خط گرجی