خط پهلوی

دبیره های پهلوی را معمولاً به زیرشاخه های زیر تقسیم می کنند:
• پارتی کتیبه ای یا دبیره پهلوی اشکانی، که با آن زبان پارتی را می نوشته اند ( کتیبه ای و گسسته است ) .
• پهلوی کتیبه ای ( گشته دبیره ) ، یا دبیره پهلوی ساسانی که کتیبه های پارسی میانه را بدان می نوشته اند.
• پهلوی کتابی ( آم دبیره ) ، ( پهلوی ساسانی پیوسته ) که کتاب های پارسی میانه زردشتی بدان نوشته شده اند.
• پهلوی زبوری یا مسیحی، که ترجمه کتاب مقدس به زبان پارسی میانه بدان نوشته شده است.
این دبیره ها گرچه اصل و ریشه ای یکسان و شباهت هایی با هم دارند، تفاوتشان به اندازه ای است که جداگانه از آنها یاد می شود. حروف سنگ نبشته ای پارتی با پارسی میانه ( کتیبه ای یا کتابی ) نیز تفاوت های بسیار دارند. هرچند خود واژهٔ پهلوی برگفته از پهلو است که خود صورتی از واژهٔ پرثوه ( که صورت باستانی واژهٔ پارت است ) می باشد، اما اصطلاحاً به همه دبیره هایی که هم پارتی و هم پارسی میانه را با آنها نوشته اند، گفته می شود.
به طور کلی خط پهلوی خطی پرابهام به شمار می رود و ابهام بعضی گونه های آن نظیر پهلوی کتابی بیشتر از آنِ بقیه است. در گونه های منفصل بیشترین جنبهٔ ابهام به علت دلالت یک نویسه بر چندین واج است؛ مثلاً در پهلوی ساسانی کتیبه ای نویسهٔ «  » می تواند دلالت بر صامت «ر» «و» یا مصوت «او» کند. در گونهٔ متصل علاوه بر این گونه ابهامات مشکل دیگری نیز پدیدار می گردد: اتصال چند حرف به یکدیگر باعث شباهت مجموعه حروف به حرفی دیگر می شود.
خط پهلوی یکی از دشوارترین و پیچیده ترین خط های جهان است. این خط در کاملترین شرایط دارای ۲۲ حرف می باشد. به طوری که بسیاری از این حروف با چندین صدای مختلف ادا می شوند و خواننده با چندگانگی های زیادی در ادای واژگان روبرو می گردد. همچنین تفاوتهای زیادی در نسخه های مختلف خطوط پهلوی وجود داشته است. برای مثال خط پهلوی جنوب غرب ایران دارای ۱۹ حرف و خط پهلوی شمال غرب ایران دارای ۲۰ حرف بوده است. مشکلات این خط تا جایی بود که وقتی مغان زرتشتی اقدام به نگارش کتابهای دین زرتشت نمودند، خط پهلوی را در شأن کتاب اوستا ندیدند. از همین رو، با توسعهٔ خط پهلوی، خطی جدید و بسیار کامل به نام خط اوستایی ساختند و آن را دین دبیره ( خط دینی ) نامیدند.