خاوران

[ویکی فقه] خاوَران (خابَران) ناحیه ای در ایالت خراسان قدیم بود.
این ناحیه بین نَسا، ابیورد و سرخس قرار داشته و محدوده آن با شمال شرقی ایران (استان خراسان رضوی ) و جنوب ترکمنستان کنونی در شمال رشته کوه اللّه اکبر و هزار مسجد منطبق است. رود تجن مهمترین رود این ناحیه به شمار میرود (اطلس جامع جهان تایمز، نقشه۳۲). این ناحیه را دشت خاوران، زمین خاوران، خاواران یا خابران نیز نامیدهاند. دژ طبیعی کلات و درهگز را نیز جزو خاوران به شمار آورده اند
← واژه خاوران درمنابع ادبی قدیم
(۱) ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ ۲۰۰۱.(۲) اسماعیل بن علی، ابوالفداء، کتاب تقویمالبلدان، چاپ رنو و دسلان، پاریس ۱۸۴۰.(۳) اعتمادالسلطنه.(۴) محمدبن محمد (علی) انوری، دیوان، چاپ محمدتقی مدرسرضوی، تهران ۱۳۶۴ش.(۵) واسیلی ولادیمیرویچ بارتولد، تذکره جغرافیای تاریخی ایران، ترجمه حمزه سردادور، تهران ۱۳۵۸ش.(۶) اسماعیل بغدادی، ایضاحالمکنون، در حاجی خلیفه، ج۴.(۷) جوینی.(۸) ابوالقاسمبن احمد جیهانی، اشکال العالم، ترجمه علیبن عبدالسلام کاتب، چاپ فیروز منصوری،) مشهد (۱۳۶۸ش.(۹) عبداللّه بن لطفاللّه حافظ ابرو، زبدة التواریخ، چاپ کمال حاج سیدجوادی، تهران ۱۳۸۰ش.(۱۰) حمداللّه مستوفی، نزهةالقلوب.(۱۱) بدیلبن علی خاقانی، دیوان، چاپ ضیاءالدین سجادی، تهران ۱۳۷۸ش.(۱۲) دولتشاه سمرقندی، تذکرةالشعراء، چاپ فاطمه علاقه، تهران ۱۳۸۵ش.(۱۳) علی اکبر دهخدا.(۱۴) رشیدالدین فضلاللّه، کتاب تاریخ مبارک غازانی: داستان غازانخان، چاپ کارلیان، لندن ۱۳۵۸/۱۹۴۰.(۱۵) حسین رئیس السادات، «تاریخ شهرهای خراسان: دشت خاوران»، فصلنامه تحقیقات جغرافیائی، سال۳، ش ۱ (تابستان ۱۳۶۷).(۱۶) محمدبن محمد زَبیدی، تاجالعروس من جواهرالقاموس، چاپ علیشیری، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.(۱۷) سخنان منظوم ابوسعید ابوالخیر، منسوب به ابوسعید ابوالخیر، چاپ سعید نفیسی، تهران: کتابخانه سنائی، ۱۳۶۹ش.(۱۸) سمعانی، الانساب.(۱۹) محمدپادشاه بن غلام محیی الدین شاد، آنندراج: فرهنگ جامع فارسی، چاپ محمد دبیرسیاقی، تهران ۱۳۶۳ش.(۲۰) حسین شهیدی، چهارسو و نگرشی کوتاه بر تاریخ و جغرافیای تاریخی، تهران ۱۳۶۵ش.(۲۱) زین العابدین بن اسکندر شیروانی، بستانالسیاحه، یا، سیاحتنامه، چاپ سنگی تهران ۱۳۱۵، چاپ افست .(۲۲) ابوالفضل قاسمی، خاوران: گوهر ناشناخته ایران، مشتمل بر تاریخ و جغرافیای در گز و کلات، تهران.(۲۳) قدامةبن جعفر، کتاب الخراج، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۸۹، چاپ افست ۱۹۶۷.(۲۴) زکریابن محمد قزوینی، کتاب آثار البلاد و اخبار العباد، چاپ فردیناند ووستفلد، گوتینگن ۱۸۴۸، چاپ افست ویسبادن ۱۹۶۷.(۲۵) ابراهیم قوام فاروقی، شرفنامه منیری، یا، فرهنگ ابراهیمی، چاپ حکیمه دبیران، تهران ۱۳۸۵ـ ۱۳۸۶ش.(۲۶) مقدسی.(۲۷) احمدبن قوص منوچهری، دیوان، چاپ محمد دبیرسیاقی، تهران ۱۳۴۷ش.(۲۸) ناصر خسرو، دیوان، چاپ مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران ۱۳۵۷ش.(۲۹) نقشه کامل ایران امروز، مقیاس ۰۰۰، ۶۰۰، ۱:۱، تهران: گیتاشناسی، ۱۳۸۶ش.(۳۰) یاقوت حموی.(۳۱)Guy Le Strange, The lands of the Eastern caliphate, Cambridge ۱۹۳۰.(۳۲) The Times Comprehensive atlas of the world, London: Times Books, ۲۰۰۵.

خاوران (ترکیه). خاوران ( به ترکی استانبولی: Havran ) شهری است در کشور ترکیه که در استان بالیکسیر واقع شده است. جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۸ میلادی ۱۰٬۷۱۳ نفر و بر اساس برآوردهای سال ۲۰۰۹ میلادی ۱۰٬۸۹۵ نفر می باشد. [ ۱] [ ۲]

خاوران (تهران). خاوَران از محله های شهر تهران است.
این محله در جنوب خاوری شهر تهران و در منطقه ۱۵ تهران واقع شده است.
خیابان خاوران که شاهرگِ ارتباطی این محله محسوب می شود از میدان خراسان آغاز و پس از پیوستن به بزرگراهِ آهنگ به صورت بُزرگراهی به نام خاوران در می آید. خاوران محله ای پرجمعیت با کوچه پس کوچه های بسیار و متراکم است. بزرگراه خاوران پس از گذر از سه راه افسریه نام بزرگراه امام رضا را به خود می گیرد.
گورستان خاوران که محل دفن شمار زیادی از کشته شدگان سیاسی اوایل دوران انقلاب از سال ۵۷ تا ۶۸ می باشد در امتداد این بزرگراه قرار دارد.
از نقاط مهم این محله و اطراف آن می توان به پارک آبی آزادگان، ساختمان امیرسلیمانی و شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه ( منطقه ۳ ) اشاره کرد. صنایع و انبارهای بسیاری در کنار بزرگراه امام رضا مستقر هستند.
پایانه خاوران نیز در این منطقه واقع شده است.

خاوران (خفر). خاوَران شهری در استان فارس و مرکز بخش راهگان است. خاوران در نیمه جنوبی استان فارس در ۱۱۵ کیلومتری جنوب شیراز و ۶۰ کیلومتری شمال غرب جهرم واقع شده و ۱۳۶۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. این شهر به دلیل کوهستانی بودن از آب و هوای مطبوعی برخوردار است که موجب شده اکثر درختان سردسیری و گرمسیری در کنار هم رویش یابد. یکی از جاذبه های گردشگری آن، وجود باغ های انبوه مرکبات و نخلستان ها است که جلوه منحصربه فردی به خاوران بخشیده است. براساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، جمعیت خاوران برابر با ۴٬۳۳۲ تن بوده است. این شهر تا سال ۱۳۶۱ خانه کهدان نامیده می شده است.
خاوران شهری سرسبز است و پیشه بیشتر مردم آن کشاورزی، پرورش دام و طیور، کشاورزی، باغبانی و رانندگی است. این شهر دارای قنات هایی است که در واقع منابع اصلی آبیاری باغ های این شهر به شمار می روند. یکی از مهم ترین این قناتها، قنات شیخ احمدی است که تبدیل به تفریحگاه و منطقه نمونه گردشگری شده است. از دیگر چشمه سارهای این شهر می توان به چشمه مخستان، چشمه قم آباد، چشمه منصورآباد، چشمه مجدآباد نیز اشاره کرد. از لحاظ فرهنگی نیز این شهر نویسندگان، هنرمندان و ادیبان زیادی را در خود دیده است.
از مدارک، سنگ نوشته ها و نقل قول ها اینطوری روایت شده که این شهر دارای سابقه طولانی است و حدود یک هزار سال از قدمت آن تاکنون به تأیید رسیده است. از آثار تاریخی این منطقه می توان امامزاده محمد را نام برد، از آسیاب ها و مساجد قدیمی که هنوز به چشم می خورد نام برد که نشانگر قدمت طولانی این خطّه می باشد. مرقد مبارک امامزاده محمد، در سمت شمالی خاوران، میان نخلستانهای انبوه می باشد، که خوشبختانه ساختمان و گنبد آن در چند سال گذشته بازسازی شده است.
دربارهٔ تغییر نام این محل باید گفت که تغییر نام خانکهدان بعد از پیروزی انقلاب و بنا بر پیشنهاد و امام جمعه خفر و تصویب مقام وزارت کشور صورت پذیرفت و در سال ۶۱ بعد از تأسیس شهرداری با حمایت مردم فداکار و کوشای این خطه به خدمات عمومی زیاد از جمله احداث ساختمان شهرداری، آسفالته نمودن کوچه ها –نوسازی خانه ها –اقدامات وسیع آب و برق –احداث دو باب مدرسه راهنمایی دخترانه و پسرانه و ۴ باب مدرسه ابتدایی و دو باب دبیرستان دخترانه و پسرانه –افتتاح شعب بانک صادرات –کشاورزی –احداث بهداشت –شهرک جدید کوی المهدی –احداث ساختمان مخابرات –احداث ساختمان ژاندارمری و دوایر راهنمایی و رانندگی –دفتر ازدواج –تأسیس پمپ بنزین –کارخانه سنگ شکن به پیشرفت قابل ملاحظه ای نائل گردید.