خانم

🔷 اما واژه � خانم � ؛ از سده ۹ قمری کم کم به زبان پارسی راه پیدا کرده است، و کلمه ای � ترکی - مغولی � است. پیش از سده ۹ قمری در هیچ نوشته پارسی به کار نرفته است ؛ با این وجود، کلمات � خان، خانم، خاقان � ریشه ایرانی دارند و از زبان های ایرانی شرقی، همچون سغدی به ترکی راه یافته اند و پس از ورود ترکان به ایران، این واژگان ِ � ایرانی ِ ترکی شده � را به پارسی هم وارد کردند. خان و خاقان از qaɣan و از ایرانی میانه � kāvakān � به معنای شاهنشاه، و از ریشه � kavi � ( کَی ) آمده اند. فردوسی : سپهدار چون قارن کاوگان - به پیش سپاه اندرون آوکان. / واژه � خانم � هم صورت مونث همین واژه خان، با ریشه اصیل ایرانی است.
🔷 اما واژه � خاتون � از گذشته ها در زبان پارسی کاربرد داشته و ریشه کاملا ایرانی دارد. این واژه، ریشه در زبان های ایرانی شرقی همچون سغدی دارد و از منطقه سغد باستان به زبان های ترکی و پارسی راه یافته است. همین واژه بصورت � قادین / کادین � بمعنای � زن � به ترکی هم وارد شده است. 👈👈 خود منابع ترکیه هم این را تایید می کنند
🔺 خاتون هم ریشه با � خدا � است، خدا در مفهوم نخستین خود به معنای � صاحب، سرور، بزرگ، رئیس � بوده : کدخدا = صاحب و بزرگ خانه / ناوخدا = صاحب و بزرگ کشتی / دهخدا = صاحب و بزرگ ده و . . . خدای جهان ؛ نیز به معنای صاحب و سرور جهان هستی است. خدا از پیشاایرانی hwatā wā و از ریشه hw� به معنای � خود � آمده است. در هخامنشی 𐎢𐎺� ( ʰuva ) / در اوستایی 𐬓𐬀� ( xᵛa ) . کلمه خدا در همه زبان های باستانی ایران به کار رفته و بحث درباره آن زیاد است و بماند برای وقتی دیگر ! بنابراین � خاتون � صورت مونث واژه � خدای � است. در سغدی xwatēn, xutēn و در پهلوی مانوی 𐫑𐫀𐫎𐫇𐫗 xātūn و . . . .
🔺 خدیش و خدیو : این دو کلمه نیز از ریشه � خدای � و صورت بلخی آن هستند χοαδηο با خوانش�khoadēo ، لقبی محترمانه برای افراد بزرگ که � خدیش � صورت مونث آن است :
چه خوش گفت مزدور با آن خدیش
مکن بد به کس گر نخواهی بخویش
رودکی
چو کردی وفا عمر را ای خدیش
ببینی تو شان زنده در پیش خویش
عیوقی
دارد هر کس بتا به اندازه ی خویش
در خانه ی خود بنده و آزاد و خدیش
نیشابوری
🔷 اما�شاه واژه ی پارسی برای این مفهوم، یعنی � بانو � :
بانو به معنای خانم چنان در فرهنگ ایرانی و زبان پارسی رواج داشته ( از سده ۴ ق بیش از ۳۲۰۰ بار ) که در طول تاریخ از آن ده ها واژه دیگر ساخته شده : کدبانو / شاه بانو / شهربانو / شهبانو / مهربانو / مهبانو / زربانو / نرگس بانو / میهن بانو / کیهان بانو / گشسب بانو / جهان بانو / تاج بانو / . . .
این واژه از پهلوی ساسانی bānug و از اوستایی dəmạnō - paθnī آمده است. از ریشه � مان / بان � به معنای � خانه � و از پهلوی ساسانی mān و از ریشه هندوایرانی dmāna و از ریشه dam به معنای ساختن، بنا کردن ؛ بخش دوم آن paθnī صورت مونث pati به معنای آقا و سرور است ( همان � بُـد � که بررسی کردیم ) و در کل به معنای � زن خانه � است. در گل نوشته های ایلامی هخامنشی به صورت ba - nu - qa ( - na - be ) آمده است. / کلمه اوستایی bānu به معنای پرتو، فروغ، نور به این واژه مربوط نیست
♦️ واژه معروف bānbišn ( بانبِشن، بامبِشن ) در متون ساسانی، سغدی، مانوی، به معنای � ملکه � هم ریشه با همین واژه � بانو � است ( 👈 بررسی دقیق ) . در کتیبه شاپور یکم در کعبه زرتشت، بارها از این لقب برای زنان دربار استفاده شده است
♦️ کدبانو : عنوانی والاتر از بانو است و در کنار � کدخدای � به زن و مرد بزرگ خانه گفته می شد. کد / کده به معنای � خانه � است که در مفهوم نخستین خود به معنای � اتاق � بوده و امروزه بصورت وند در واژگان پارسی دیده میشود : آتشکده، میکده، کدیور، کدخدای، �
پدر باش و این #کدخدایی بساز
مگو این سخن با زمین جز به راز
کجا بود #کدبانوی پهلوان
ستوده زنی بود روشن روان
فردوسی
نشنوده ستی که خاک زر کردند
از ساخته #کدخدا و #کدبانو ؟
ناصر خسرو
زنان داشتی رای زن در سرای
به #کدبانویی فارغ از #کدخدای
نظامی گنجوی
تا یکی عشرت ببیند چرخ کاو هرگز ندید
عشرت #کدبانوی با #کدخدایی سیر سیر
مولانای بلخی
🔹 دوشیزه : عنوانی محترمانه برای دختران نوجوان است و معمولا به دختران شوهر نکرده گفته می شود. از پهلوی ساسانی dōšīzag، که از دو بخش ساخته شده است : دوخش duxš به معنای دختر و پسوند مصغرساز īzag / فردوسی : که این دختران مرا نیست جفت - رسیده بدین سال دوشیزه اند - به دوشیزگی نیز پاکیزه اند
🆔 @iranzamin777
🆔 Admin @f777kim
.

اما باید توجه داشت که بیگ و اژه ای فارسی است و ریشه ی آن هم بغ است به معنای خدا وبزرگ .
وهمانطورکه توضیح داده شده درقبل بیگستون یا بغستون و بگستون و بهستون وبیستون نام شهری در کرمانشاه است که بزرگترین سنگ نوشته ی دنیا متعلق به این شهر و مربوط به دوره ی هخامنشیان است وبیگ و بغ متعلق یه زبان پهلوی اوستایی است
رجوع شود به کتاب دشواریهای پهلوی اوستایی .

کلمه ای را به زبانی دیگر ویا اسمی را ازمالکیت یک زبان خارج نکنید و به زبان دیگر بچسبانید .
سپاسگزارم .

بیگاستانا =
بغستان=بغستون =بگستون =بهستون =بیستون
هم اثبات کننده ی این سخن است .
وبعدها درزمان پادشاهان بی کفایت وبی لیاقت صفویه و قاجار� بیگم �را برای زنان خود به عنوان لقب برگزیدند .
و نه فقط ترکها ، بلکه زبان انگلیسی هم big را از زبان پرافتخار وغنی وشیرین فارسی ، وام گرفته اند .
مادها ، پارت ها وپارس ها این سه قوم اصیل ایرانی از یک خانواده ویک نژاد بوده وهستند وزبانشان هم مانند دیگر مسایل اجتماعی و فرهنگی و . . . . مشترک وازیک ریشه است .

دا= مادر ، خدا
دا، دار =خدای خدا ( خداوند بزرگ ) .
و ما زاگرس نشینان ( اقوام پرافتخار لک ولر وکرد )
برای مادر وخانم وزن ،
واژه ی ( ( کیوانو =کی بانو ) ) به کار ببرده ایم ومی بریم و این هم به علت بزرگ دانستن مقام این فرشته الهی است و هم به این علت است که آنهارا هم پایه و هم ردیف با مردان می بینیم و لقب کی را برازنده ایشان می دانیم .
کی لقب پادشاهان وسلاطین بود .

( “lady, a Sogdian female title” )
Ultimately from Proto - Iranian *hwatā́wniH, a feminine form of Proto - Iranian *hwatā́wā.
در این نوشته سه گمان از سوی زبانشناسان در باره ی ریشه واژه خاتون زده شده. یک، از واژه همانندی در سغدی به چم ( معنی ) شهبانو یا بانبشن. دو، از واژه همانندی در پارسی میانه به چم بانو که گفته شده فرنام سغدی است. و سه، گفته شده که همه ی ریشه های این واژه در پایان بر می گردد به زبان آغازین ایرانی/آریایی و واژه: hwatā́wniH*
این واژه در ریشه از زبانان ایرانی بویژه سغدی می آیید، و در دوران باستانی به زبان ترک ها هم رفته. چرا که زبان سغدی در خاور ترین بخش های ایران بکار می رفته و همسایگان ترک/مغول و دیگران که با ایران داد و ستد داشتند واژگان بسیاری از زبان سغدی هم وام گرفته اند.
این رویداد همیشه میان فرهنگ های همسایه پیش می آید، بویژه اگر فرهنگ فروشنده پرمایه تر از فرهنگ خریدار باشد.
یک نمونه سرشناس دیگر واژه خان است که در سغدی خان یا خیان و در پهلوی کیان بوده.
خان٬ خانه٬ خانواده٬ خان و مان٬ و خاندان همه از این ریشه هستند. و در پارسی باستان هم خانه را کانا می گفتند٬ که دوباره ریشه ی خان و کیان را استوار می کند.