خانات کلات ( بلوچی: کلاتءِ هانات ) یک خانیت که در منطقه کلات واقع در بلوچستان شرقی در سال ۱۵۱۲ میلادی بنیاد گذاشته شده که بعد از مرگ نادرشاه افشار اعلام استقلال نمود و تا سال ۱۹۵۵ میلادی دوام کرد.
در سده هفدهم میلادی، و با تشکیل اتحادیه ای از سران بلوچ، حکومتی را در کلات تشکیل داده شد و میر احمد خان را حکم فرمای آزاد آن سامان تلقی کردند. او با گشودن نواحی مستونگ، سیبی کیچهی، کویته کنونی حکمرانی خود را گسترش داده بود. جانشین وی میر عبداللّه خان خانات کلات را گسترش بیشتری داد. او حکام کلهاری سند را شکست داده و شوروک را تحت سلطهٔ خود آورد.
در سال ۱۸۷۱ به موجب قرارداد گلداسمیت بخش غربی بلوچستان به ایران واگذار شد و بخش باقی مانده زیر نظر انگلیس به حکومت خود ادامه داد.
در سال ۱۹۴۷ بعد از این برخی مناطق تابع راج بریتانیا تقسیم شد، خانات کلات هم اعلان استقلال کردند، میر احمد یارخان، آزادی کامل مناطق تابع او را اعلان کرد و تا ۲۷ مارچ سال ۱۹۴۸ مناطق تابع او بشکل یک دولت آزاد بود و در ۲۷ مارس ۱۹۴۸ توسط کشور تازه تأسیس پاکستان اشغال شد. خانات کلات پیش از ۱۶۶۶ جز امپراتوری مغولهای هند به رهبری اکبر باچا بود. [ ۳] [ ۴] زبان رسمی در خانات کلات، فارسی دربار و بلوچی براهویی بوده است.
منابع و مآخذ:
• شیرازی ( آخوندزاده ) ، وزیر آخوند محمد صالح، کردگال نامک.
• منشی قلاتی ، میرزا احمد علی خان ، اخبار الابرار.
• گنجابوی، قاضی نورمحمد ، منظومه جنگ نامه یا تحفه النصیر.
• سارانی، مرتضی ، شجره انساب قبایل بلوچ ، ج1 ، زاهدان، 1399 هـ. ش
• هتورام ، رائی بهادر لاله، تاریخ بلوچستان ، کویته ، 1910 م.
بنیان گذار حکومت محلی خانات کلات فردی به نام میرو خان فرزند زهرو خان براهویی بود . با توجه به تاریخ شفاهی مردم براهویی میرو خان در ابتدا یکی از سرداران تابع سلاله سیوا هندو در کلات بود . با قدرت گیری میرو خان در دربار سیوا او برای حکمران وقت بمانند یک رقیب بدل یافت . اندکی بعد تر با یک قیام همگانی وی توانست خاندان سیوا را از پا در آورده و به حکومت این سلسله خاتمه دهد . در اطراف کلات در آن بازه وجود برخی از گروه های بیگانه ترک ها باعث حمله میرو خان به آن ها گردید . او در نبردها توانست این گروه های بیگانه ترک از سرزمین او بیرون براند .
آنها نام دو ایل بزرگ در قومیت بلوچ هستند[ ۵] که به علت زبان مشترکی که از آن استفاده می کنند به نام مشترک براهویی خوانده می شوند. [ ۶] نسب شناسان بلوچ از دیرباز تا حال نسب این دو خاندان همطراز و اشرافی را که حکومت بلوچ ها به آنها مربوط است از یک ریشه دانسته و چنین معرفی می کنند :
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفدر سده هفدهم میلادی، و با تشکیل اتحادیه ای از سران بلوچ، حکومتی را در کلات تشکیل داده شد و میر احمد خان را حکم فرمای آزاد آن سامان تلقی کردند. او با گشودن نواحی مستونگ، سیبی کیچهی، کویته کنونی حکمرانی خود را گسترش داده بود. جانشین وی میر عبداللّه خان خانات کلات را گسترش بیشتری داد. او حکام کلهاری سند را شکست داده و شوروک را تحت سلطهٔ خود آورد.
در سال ۱۸۷۱ به موجب قرارداد گلداسمیت بخش غربی بلوچستان به ایران واگذار شد و بخش باقی مانده زیر نظر انگلیس به حکومت خود ادامه داد.
در سال ۱۹۴۷ بعد از این برخی مناطق تابع راج بریتانیا تقسیم شد، خانات کلات هم اعلان استقلال کردند، میر احمد یارخان، آزادی کامل مناطق تابع او را اعلان کرد و تا ۲۷ مارچ سال ۱۹۴۸ مناطق تابع او بشکل یک دولت آزاد بود و در ۲۷ مارس ۱۹۴۸ توسط کشور تازه تأسیس پاکستان اشغال شد. خانات کلات پیش از ۱۶۶۶ جز امپراتوری مغولهای هند به رهبری اکبر باچا بود. [ ۳] [ ۴] زبان رسمی در خانات کلات، فارسی دربار و بلوچی براهویی بوده است.
منابع و مآخذ:
• شیرازی ( آخوندزاده ) ، وزیر آخوند محمد صالح، کردگال نامک.
• منشی قلاتی ، میرزا احمد علی خان ، اخبار الابرار.
• گنجابوی، قاضی نورمحمد ، منظومه جنگ نامه یا تحفه النصیر.
• سارانی، مرتضی ، شجره انساب قبایل بلوچ ، ج1 ، زاهدان، 1399 هـ. ش
• هتورام ، رائی بهادر لاله، تاریخ بلوچستان ، کویته ، 1910 م.
بنیان گذار حکومت محلی خانات کلات فردی به نام میرو خان فرزند زهرو خان براهویی بود . با توجه به تاریخ شفاهی مردم براهویی میرو خان در ابتدا یکی از سرداران تابع سلاله سیوا هندو در کلات بود . با قدرت گیری میرو خان در دربار سیوا او برای حکمران وقت بمانند یک رقیب بدل یافت . اندکی بعد تر با یک قیام همگانی وی توانست خاندان سیوا را از پا در آورده و به حکومت این سلسله خاتمه دهد . در اطراف کلات در آن بازه وجود برخی از گروه های بیگانه ترک ها باعث حمله میرو خان به آن ها گردید . او در نبردها توانست این گروه های بیگانه ترک از سرزمین او بیرون براند .
آنها نام دو ایل بزرگ در قومیت بلوچ هستند[ ۵] که به علت زبان مشترکی که از آن استفاده می کنند به نام مشترک براهویی خوانده می شوند. [ ۶] نسب شناسان بلوچ از دیرباز تا حال نسب این دو خاندان همطراز و اشرافی را که حکومت بلوچ ها به آنها مربوط است از یک ریشه دانسته و چنین معرفی می کنند :
wiki: خانات کلات