خانات قره داغ

جنت مثال کردشت در محال دیزمار انتقال یافت. حمام کردشت از یادگار آن دوران است و قلعه کردشت نیز به دوران جنگ های ایران و روس برمی گردد که توسط مهندسین انگلیسی که مشاور عباس میرزا بودند ساخته شد. حاکمان خانات قاراداغ از ایل خلفای دیزمار ( تیره توخماقلو از ایل استاجلو ) و همگی از احفاد خلیفه الیاس اول ( بابا الیاس ) بودند که در زمان شاه اسماعیل از نواحی سیواس و آماسیه به دیزمار مهاجرت کرده بودند. با آمدن این ایل رفته رفته زبان تالشی ( تاتی ) در اکثر نقاط دیزمار منسوخ گردید. فقط در روستای کرینگان دیزمار که در تقسیمات جدید در چهارچوب دهستان سینای بخش مرکزی ورزقان قرار دارد هنوز زبان تالشی ( تاتی ) تکلم می شود. اهالی مئشه داغی دیزمار از قبیل اشتبین، ونستان، آستمال، ملک طالش و . . . با مخارج حروف تالشی - تاتی به زبان ترکی صحبت می کنند. این گفته در مورد گویش اهالی ، اویندین، کمار علیا، کمار سفلی و . . . در غرب دیزمار و حتی محال هرزندات مرند در مرز غربی دیزمار صادق است زیرا همه آنها ترکی را با لهجه تالشی - تاتی صحبت می کنند.