واژه خان. ( اِ ) خانه. بیت. ( صحاح الفرس ) ( برهان قاطع ) ( شرفنامه منیری ) ( فرهنگ جهانگیری ) ( غیاث اللغات ) ( انجمن آرای ناصری ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) این کلمه بصورت مزید مؤخر امکنه در کلماتی چون کلمات زیر استعمال میشود: آذیوَخان از قراء نهاوند، باصلوخان ، برسخان ، بلخان ، پیش خان ، چپاخان ، جرخان ، جلوخان ، جوخان ، جویخان ، خرخان ، دلیخان ، زازخان ، زندخان ، سرخان محله ، شیرخان ، کبوترخان ، کفترخان ، کومخان ، ماخان ، نخان.
... [مشاهده متن کامل]
- خان زنبور ( عسل ) ؛ یعنی جایی که زنبور در آن خانه کند. و عسل بسته شود. ( برهان قاطع ) ( فرهنگ جهانگیری ) ( انجمن آرای ناصری ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء )
خان. ( ترکی ، اِ ) رئیس. امیر. بزرگ . ( ناظم الاطباء ) ( غیاث اللغات ) . رئیس به نزد ترکان. ( مفاتیح ) :
اگر با میر صحبت کرد میرانند میرش را
و گر با خان برادر شد خیانت دید از خانش.
خان. ( اِخ ) نام ناحیتی بوده است بر شمال هندوستان و در حدود العالم با خصوصیات جغرافیایی زیر میتوان برای آن مشخصاتی یافت. 1 - شرق وی ( هندوستان ) ناحیت چین است و تبت و جنوب وی دریای اعظم است و مغرب وی رود مهران است و شمال ناحیت شکنان و خان است. ( حدود العالم چ سیدجلال الدین طهرانی ص 41 ) . 2 - رود جیحون از حدود رخان برود و بر حد میان ناحیت بلور و میان حدود شکنان و خان برود. ( حدود العالم چ سید جلال الدین طهرانی ص 27 ) . 3 - و دیگر از ناحیت کولی از کبناته از هندوستان کوهی برگیرد و بسوی مشرق همی رود تا صورو از آنجا با ناحیت شمال فرودآید میان مملکت دهم و مملکت رای از هندوان تا بحدود هیتال ، آنگه این کوه بدو شاخ گردد یک شاخ از سوی شمال بحدود طیثال و بیتال فرودآید و میانه آخر از هند و تبت بگذرد بر شمال حدود باور و سمرقنداق و شکنان و خان و بر جنوب بیابان همی رود تا بحدود ژاست فرودآید میان مغرب و شمال و بحدود بتمان از ماوراءالنهر بگذرد تا بحدود سروشنه برآید و اما این کوه را از حدود شکنان و خان و ژاست شاخهاست بسیار. ( حدود العالم چ سید جلال طهرانی ص 19 ) .
منبع. لغت نامه دهخدا
منبع. عکس فرهنگ فارسی یافرهنگ عمید
مان ربطی به خان نداره و جدای از خان است.
مان، ماندن، ماندگار که معنای ایستادن و توقف کردن رو میرسونه.
مثلا در فارسی میگیم �در خانه بمان� پس بنابراین اگر گفته شما درست باشد باید معنی این جمله این باشد که �در خانه به خانه� که بی معنی میشود.
خان به معنی آقا سرور بزرگوار واژه ای سغدی هست ربطی به ترکی ندارد. کافیه برید سایت های اتیمولوژی ترکیه
در زبان چینی به امپراتور "خوآنگ دی"
( hu�ngd� 皇帝 ) می گفته اند که حرف "گ" تلفظ نمی شود یا خیلی ضعیف شنیده می شود بلحاظ مجاورت سرزمین ترکستان واویغورها، "خوآن" می شود "خوقان" و پس از رسیدن به پُشته ایران صاف و هموار شده و "خان" و "خاقان" از آن شکل می گیرد.
لری بختیارب
کاید، شهپیا، گپ:خان
منبع . عکس فرهنگ عمید واژه مان که واژگان خان و خانه از ریشه این واژه هاهستند ریشه واژه مان به پارسی باستان اوستا و پهلوی بر می گردد در پهلوی ، مان ( خانه ، مسکن ) پارسی باستان ، مانیا ( خانه ، سرای ) . در پهلوی به جای نمانه اوستایی کلمه مان ( خانه ) را به کار برده اند. مانیشن ، مانیشت ( منزل ) ، مانپان ، مانیستن ، مانیشتن ( منزل کردن ) . و �ماندن � فارسی نیز ازهمین ریشه است. ( حاشیه برهان چ معین ) :
... [مشاهده متن کامل]
که چون او بدین جای مهمان رسد
این واژه در لغت نامه دهخدا یعنی واژه مان ریشه در باستان و اوستا دارد
منبع عکس . فرهنگ عمید
گفت شده واژه مان که واژه خان و خانه از ریشه ی این واژه هستند ریشه در پارسی باستان اوستا و پهلوی دارد در پهلوی ، مان ( خانه ، مسکن ) پارسی باستان ، مانیا ( خانه ، سرای ) . در پهلوی به جای نمانه اوستایی کلمه مان ( خانه ) را به کار برده اند. مانیشن ، مانیشت ( منزل ) ، مانپان ، مانیستن ، مانیشتن ( منزل کردن ) . و �ماندن � فارسی نیز ازهمین ریشه است. ( حاشیه برهان چ معین ) :
... [مشاهده متن کامل]
که چون او بدین جای مهمان رسد
این واژه در لغت نامه دهخدا یعنی واژه مان ریشه در باستان و اوستا دارد
منبع. فرهنگ ریشه های هندواروپایی زبان فارسی
واژه مان. ( اِ ) خانه را گویند و نیز خان و مان اتباع است. ( لغت فرس اسدی چ اقبال ، ص 397 ) . به معنی خانه باشد که عربان بیت خوانند. ( برهان ) . خانه. ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) . پهلوی ، مان ( خانه ، مسکن ) پارسی باستان ، مانیا ( خانه ، سرای ) . در پهلوی به جای نمانه اوستایی کلمه مان ( خانه ) را به کار برده اند. مانیشن ، مانیشت ( منزل ) ، مانپان ، مانیستن ، مانیشتن ( منزل کردن ) . و �ماندن � فارسی نیز ازهمین ریشه است. ( حاشیه برهان چ معین ) :
... [مشاهده متن کامل]
واژه مان
معادل ابجد 91
تعداد حروف 3
تلفظ [']emān, mān
نقش دستوری اسم
ترکیب ( ضمیر ) [پهلوی: mān]
مختصات ( اِ. )
آواشناسی mAn
الگوی تکیه S
شمارگان هجا 1
منبع لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی عمید
فرهنگ فارسی معین
فرهنگ واژه های سره
فرهنگ فارسی هوشیار
برهان قاطع
1 - خان ( خانه، چشمه ) و با این دو معنی در اوستایی، پارتی و پهلوی به کار رفته است. آپخان در پهلوی یعنی چشمه آب؛ و خان اوت مان، خان مان یعنی خانه و خانواده. ( فرهنگ واژه های پهلوی بهرام فره وشی ) .
2 - خان ( سرور، بزرگ، رئیس ) ؛ در سنسکریت کهانه khāna بوده ( وادار کننده به کندن ) از ریشه ی کهان khān یعنی وادار کردن به کندن ( زمین ) . در فرهنگ سنسکریت - انگلیسی مونیر ویلیامز چاپ 1964 واژه ی آصف خان پادشاه هند چنین آمده است: آسپهه کهانه āsapha - khāna.
... [مشاهده متن کامل]
3 - خان ( شیار درون لوله تنفنگ ) . این واژه نیز از همان کهانه khāna در سنسکریت است این بار به معنی کنده شده، شکاف، برش.
خان در هفت خان رستم به همان معنی خانه یا گذرگاه یا ایستگاه یا پاگیر ( مانع ) است.
خان به معنی سفره خوان است که در پهلوی xvān نوشته و خوانده می شده است.
خان پسوندی مانند پیشخان نیز پیشخوان است که در پهلوی xvān ( بخوان، خواندن ) بوده که پیشخوان یعنی پیش فراخوان.
اقای ابراهیم
خان ربطی به فارسی و چینی نداره. خان در ترکی همریشه با کان کره ای و خان مغولی هست.
درواقع چینی ها از مغول ها و ترک ها گرفتنش
خون هم ریشش در قان ترکی هست
خان کلمه ای ترکی مغولی، خانلیق به معنای ابادی و مکان زندگی می باشد همچنین خانه، خانوار. خانیم، خانواده و خانوادگی از این کلمه مشتق شده است
در پست اینجانب ابتدا می خواستم بگویم مونث خان میشود خانم
و مونث بیگ میشود بیگُم
و مونث بَگ میشود بگُم
در قدیم بعد از حمله مغولها خان بزرگ قبیله و بزرگ منطقه بود
فرض کنید خان رئیس شهر ( یا قبیله )
... [مشاهده متن کامل]
بیگ رئیس محله ( یا طایفه )
بگ رئیس یک فامیل ( یا عشیره )
از یک محله و زن این مقامات هم خانم بیگم و بگم
این رواج پیشتر در ایلات بختیاری و قشقایی در دوران قاجاریه رواج داشت
در دوره قاجار هر منطقه ای یک خان بزرگ داشت
و مملکت خانی اداره میشد آقا محمدخان قاجار کریمخان زند لطفعلی خان فتحعلی خان و . . .
خانواده، خانه ، خاندان، خانم و . . . از ریشه خان ماخوذ است
من فکر می کنم "خان" همان "قاآن" در زبان مغولی است . مثل "قوبیلای قاآن" که یکی از جانشینان چنگیز بوده و مارکوپولو به دربار او رفت . "قاآن" بعدا در زبان فارسی به "آقا" و "خان" تبدیل شده . در واقع "آقا" و "خان" به یک معنی است اما در زبان فارسی کاربردهای مختلف پیدا کرده . یعنی "آقا" به مردان و "خان" به حاکمان اطلاق شده .
... [مشاهده متن کامل]
واژه خانم هم مرتبط با ریشه همین لغت می باشد .
خان /کان/خانی/خین= چشمه و کان پارسی
خان = کاروان سرا هتل منزل در راه و ازق این رو هفت خان رستم را باید خان نوشت و نه خوان
خان/خاقان/خان خان همانگونه که خوارزمی گفته دگر گشته از شان=شاه است
بزرگ ده
خان����� ( مرد ) خانم ( زن )
بیگ ( مرد ) ������ بیگُم ( زن )
بَگ ( مرد ) �������� بگُم ( زن )
خان، خانم، خانه، خانوار، خانواده، خاندان ریشه از خان بعنوان بزرگ قوم ( خاندان ) دارد
خان. خاقان. قاآن از لغات مغولی و هم ریشه هست
... [مشاهده متن کامل]
کلمات با ریشه ی خان� مغولی است چنگیز خاقان چنگیز خان قوبیلای قاآن مغول
خانقاه معرب خانگاه است
خان یعنی بزرگ
خان بابا یعنی پدر بزرگ
خان عمو
خان داداش
خان دایی
فکر کنم بعد از حمله چنگیز و ورود مغولها رواج یافت
خان و سابقه و ریشه تاریخی آن
خان، نام و عنوانی مغولی - ترکی - آلتائی است. در آغاز مترادف کلمه ترکی قاغان، قاقان، قایان، قاآن ( جغتائی ) و فرم عربی شده آن خاقان می باشد. در حقیقت خان تغییر یافته�خاقان�و�قاآن� و �خاآن� است که تمام آنها یک معنی دارند. گویا قاآن به مرور زمان �خاآن� و بعدها خاآن به �خان� تبدیل شده است.
... [مشاهده متن کامل]
خان به معنی رئیس قوم، فرمانروا، حاکم، ملک، امیر، بزرگ، امپراتور، شاه، پادشاه، شاه شاهان، شاهنشاه، صدر دولت، مهتر و…است که به سران قبائل ترک و مغول و بعدها ایرانی و همچنین برخی ملاکین و اربابان که دارای موقعیت خاص قومی بودند، اطلاق می شده است.
خان بعدها به رتبه ای پائین تر از خاقان تبدیل شد و معانی ای چون شاهزاده، اعیان و اشراف، بزرگزاده، … نیز کسب کرد. تلفظ اولیه این عنوان در زبان مغولی، خآن بوده است. در باره ریشه کلمه ترکی خان نظرات گوناگونی وجود دارد. برخی آن را برگرفته از نام یک خاندان امپراتوری چینی، عده ای نیز آنرا فرم فشرده شده خاقان و اغلب آنرا کلمه ای ترکی دانسته اند. عنوان خان نخستین بار در تاریخ توسط کنفدراسیون طوائف مغولی �خییان بئی� ساکن در مغولستان داخلی، مغولستان شرقی و مانچوریا بکار برده شده است. این نام و گونه های مختلف آن در ناحیه بسیار وسیعی از جنوب شرقی آسیا تا قلب اروپا، از سیبری تا خاورمیانه و شمال آفریقا توسط اقوام و دولتهای ترکی و مغولی بکار برده شده و به بسیاری از زبانهای جهان از جمله زبانهای اروپائی داخل گردیده است.
احتمالاً وجود کلمات� قان� ( به معنی خون ) و�قانگ� ( نسب، پدر ) در زبان و لهجه های ترکی پذیرش و خودی شدن سریع کلمه خان در آنها را تسهیل کرده است. عنوان خان، علاوه بر کاربرد در سلسله مراتب اداری و به عنوان رتبه و منصبی رسمی، در نام چندین دولت و امپراتوری ترک ( قاراخانلی، ایلخانلی، … ) و همچنین طوائف بی شمار ترک نیز دیده می شود. در دوره امپراتوری ترکی آذربایجانی صفوی این رتبه و عنوان اعتبار فوق العاده ای کسب کرد. دوره ای از تاریخ دولتمداری ملت ترک و مملکت آزربایجان که در طی آن نواحی گوناگون این سرزمین در شمال و جنوب، توسط خان نشینهای مستقل ترک متعدد اداره می شد، نیز با نام آذه ربایجان خانلیقلاری ( خانات آزربایجان ) شناخته می شود.
عنوان خان، اکنون در میان ملل ترک و از آن طریق بسیاری از ملل آسیا و مسلمان، نامی سلطنتی – دولتی نبوده و صرفاً عنوانی افتخاری برای اعیان و اشراف و رجال و بزرگان است. این عنوان برای اشخاص از طبقات پائین و بویژه قهرمانان مردمی من باب احترام نیز بکار می رود ( ستارخان ) . کلمه خان قبل از اسامی صفت ( خان اوغلان ) و بعد از اسامی ( قارا خان ) به معنی رتبه و منصب است. کلمه ترکی خانیم ( خانم ) ، فرم مونث کلمه خان است. نام خانعلی که قزلباشان ترک بکار می برند به معنی علی شاه است و در آن خان به عنوان صفت بکار رفته است ( . . . )
طبق نظریه ای دیگر، خان ریشه در زبان مغولی ندارد بلکه کلمه ترکی است که ریشه آن به واژه Kan - و بیگ برمی گردد. بیگ به معنی رئیس - شاه - بزرگ - امیر - رئیس ده و شهر و . . . می باشد.
خان در زبان فارسی نیز وارد شده و معانی مختلفی به خود می گیرد:
• خانه و بیت
• دکان . بازارگاه، کاروانسراهای بیرون شهری محل توقف و انبارکردن کالاها و اقامت کوتاه مدت بازرگانان برای فروختن آنها بوده است
• میخانه و جایی که شراب می فروشند.
• حوض کوچک و چاه خرد که آنها را �خانی � گویند.
• چشمه آب
• معبد. آتشکده
• خان ( اسلحه ) که به شیارهای درون لوله اسلحه یا لوله های ابزارهای دیگر گفته می شود. ( . . . )
دکتر کزازی در مورد واژه ی " کان" می نویسد : ( ( کان به معنی معدن است ؛ آن را ریختی از کَن ، بُن ِ اکنون از کندن ، می انگارم . ریختی دیگر از آن خان می تواند بود که در خانیگ xānig پهلوی و " خانی " پارسی به معنی چشمه به کار برده شده است . ) )
... [مشاهده متن کامل]
( ( زخاور بیاراست تا باختر
پدید آمد از فرّ او کان زر ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 224. )
واژه هزار درصد پارسی است و ریشه ی پهلوی دارد
خان / کان / کون / کین / کینگ / خانه / کانی همگی به چم سفت شده و استقرار می باشد که در خان استقرار یافته در کان = سنگ سفت شده ( هر چیز سفتی مستقر شده و مستحکم است ) در کون = نشیمنگاه یا جایی که استقرار
... [مشاهده متن کامل] می یابیم در کین = استقرار گرفته از چیزی ( ریشه دار بودن چیزی = مراد یاد بد و استقرار آن می باشد ) در کینگ = شاه ( استقرار یافته که از کون ( باسن ) آمده و در زبان مازندرانی به کون کینگ میگویند و کینگه = ریشه هر چیزی را گویند ) در خانه = مکان استقرار و در کانی = چیز سفت شده.
اونایی که میگن خان تورکیه در نظر داشته باشن حروف - خ - ژ - در تورکی وجود نداشته و بعدا از زبانهای دیگه واردش شده، خان هم در اصل واژه ای مغولی هست که خود مغولها هم از چینی ها وام گرفتند، پس اینقدر خودتان را خسته نکنید
بررسیِ واژگانِ " بهانه ( پارسی ) ، ویهانَگ ( پارسی میانه - پهلوی ) ، ویهانینیدَن ( پارسی میانه - پهلوی ) ":
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
... [مشاهده متن کامل]
در واژه یِ "ویهانَگ" تکواژها چنین هستند:
1 - پیشوندِ "وی"
پیشوندِ " وی " بیشتر در پارسیِ کُنونی به دیسه یِ " گُ " در آمده است ( در اینباره می توانید به پی نوشتِ اینجانب در زیر واژه یِ " وی" مراجعه کنید ) . ترادیسِ " وی" به " ب" در واژگانِ ( ویهانگ/بهانه ) برآمده از دگرگونی آواییِ رواگمندِ ( و، وی/ب ) در زبانهایِ ایرانی است. همچون: ویناگ/بینا، وینیگ/بینی، وهار/بهار و. . . )
2 - " هان"
تکواژِ "هان" در واژگانِ " ویهانَگ، ویهانینیدن" با واژه یِ "خان xan" در زبانِ پهلوی به چمِ "منبع، چشمه، سرچشمه" همریشه است. در زبانهای اوستایی - سانسکریت " خَن khan" به چمِ " گود کردن، حفر کردن، کَندن، کاویدن، رخنه کردن" بوده است که با واژه یِ " کَن - " و " کَندَن" نیز همریشه است. "خا" در اوستایی به چمِ "چشمه، کان" و " خانیَ" به چمِ " چشمه ای، کانی" بوده است. در زبانِ سانسکریت نیز واژگانِ " khani" و "khana" به چمِ "کان، معدن" بوده اند. در اینجا دگرگونیِ آواییِ ( ک/خ/ه ) در واژگانِ ( کان، خان، هان ) به روشنی دیده می شود.
3 - " َ گ"
پسوندِ " َ گ " در پارسی میانه - پهلوی به " ه" در پارسیِ کُنونی دگرشده است:
بمانندِ "دیسَگ، دیسه" و " ویهانَگ، بهانه" و. . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
نکته1:
در اینجا از دیدِ ریشه شناختی، "علت، دلیل و سببِ" یک چیز، "منبع، سرچشمه، منشاءِ" همان چیز است.
"هان" در "ویهانَگ، بهانه" بدین شیوه با "خان، کان" همبسته و مرتبط می شود.
شما می توانید آنرا با واژه یِ cause در زبانهای اروپایی همسنجی کنید؛ چنانکه cause با واژگانِ "source ، origin، beginning و. . . " همچم است.
نکته 2:
"هان" در واژگانِ " بهانه، ویهانَگ" با "هان" در واژه یِ "نهان" همریشه و اینهمان می باشد.
( به پی نوشتِ اینجانب در زیرواژه یِ " نهان" بروید. )
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
پیشنهاد1:
از واژه یِ "ویهانَگ" می توان با درنظرگرفتنِ پیشوندِ " گُ" به جایِ "وی" کارواژه ای درخور ساخت به گونه ای که برابر با واژه یِ cause در زبانهای اروپایی باشد. چنانکه داشته ایم:
ویستردن=گُستردن/ویچاردن = گُزاردن/ویداختن = گُداختن/ویماردن=گُماردن و. . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
پَسگَشتها ( references ) :
1 - رویبرگِ 90 از نبیگِ " فرهنگنامه یِ کوچک پهلوی"
2 - رویبرگهایِ 412 و 413 از نبیگِ "فرهنگِ واژه هایِ اوستا"
3 - رویبرگِ 539 از نبیگِ "فرهنگِ سَنسکریت - فارسی"
بررسیِ واژگانِ " نهان، نیهان، نیهانیگ":
در زبانِ پارسی میانه - پهلوی واژه یِ " نیهان" به چمِ "رازداری، پنهان کاری، اختفاء" و واژه یِ " نیهانیگ" به چمِ "سِر، راز، پوشیده، محرمانه، نهانی" بوده است ( پسوندِ - یگ پسوندی صفت ساز است ) .
... [مشاهده متن کامل]
تکواژهایِ "نیهان" چنین هست:
1 - پیشوندِ " نی":
پیشوندِ " نی" در زبانهایِ اوستایی، پهلوی و سانسکریت به چمِ " پایین، زیر، به پایین، به زیر" بوده است که در پارسیِ کُنونی به دیسه یِ " نِ" درآمده است؛بمانندِ " نِشیب، نِهُفتَن، نِگون، نِشستَن و . . . "
2 - "هان":
همانگونه که از فرتورِ زیر پیداست، از آنجایی که دگرگونیِ آواییِ "ک/خ/ه" در زبانهای ایرانی بسیار رواگمند ( =رایج ) بوده است، می توان دریافت که"هان" در واژگانِ " نهان، نیهان، نیهانیگ" با "خَن" یا " khan" در زبانهایِ اوستایی - سانسکریت و "کَن، کندن" در زبانهایِ پارسیِ میانه - پهلوی همریشه است. "خَن" را در واژه یِ " خَندگ/خندَق" نیز داریم. "خَن" یا " khan" در زبانهای اوستایی - سانسکریت به چمِ " زیرخاک کردن، دَفن کردن" بوده است.
جدای از اینکه شیوه یِ واگویشِ ( =تلفظِ ) "khan" در سانسکریت به چه صورت بوده است، "khan" و " هان" به یکدیگر ترادیس پذیر هستند:
1 - چنانچه شیوه یِ واگویشِ "khan"، " خَنxan" بوده باشد، دگرگونیِ آواییِ ( خ/ه ) در زبانهایِ آریایی رواگمند ( =رایج ) بوده است.
2 - چنانچه شیوه یِ واگویشِ " khan"، " کهَن" بوده باشد، در این صورت زدایشِ آواییِ "ک" در زبانهایِ اوستایی - سانسکریت در پیوند با زبانِ پارسی نیز بسی دیده شده است ( یعنی " کهَن" به "هَن/هان" ) .
واژه یِ " نهان" و " نهفتن/نهُمبیدَن" در چهار فِتاد ( =مورد ) با یکدیگر همانندی دارند:
1 - هم " نهان" و هم " نهفتن/نهُمبیدن" از پیشوندِ " نِ/نی" بهره گرفته اند.
2 - "هان" در "نهان" با " خَن/خان" و در مقابل "هُمب" در " نِهُمبیدن" با " خومب" در اوستایی همریشه هست ( یعنی دگرگونیِ آواییِ "خ/ه" در هر دو روی داده است ) .
3 - "خَن یا khan" به چمِ " زیرخاک کردن، دفن کردن" بوده است و " خومب" نیز در اوستایی به چمِ " زیر زمین نهادن، پوشاندن" بوده است.
4 - هم "نهان" و هم "نهفته/نهفتن" در گذر زمان معنایِ " راز، رازداری، سِر، محرمانگی" نیز به خود گرفته اند.
( برایِ بررسیِ بیشتر به پی نوشتِ اینجانب در زیرواژه یِ "نهفتن" در همین تارنما مراجعه کنید. )
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
پیشنهاد1:
می توان به آسانی کارواژه یِ " نهاندن/نهانیدن" را پی گرفت و واژگانی همچون " نهانِش، نهانیده و. . . " را از آن واخَنید ( =استخراج کرد ) ؛ برای نمونه: hiding = نهانِش
پیشنهاد2:
می توان پیشوندِ " نِ" را از " نهان" جدا ساخت و پیشوندهایِ دیگری همچون"فَر، دَر، بَر، پَر و . . . " را با واژگانِ " هان، هانیدن" همراه ساخت تا نوواژگانی در معناهایِ دیگر پدید آید.
پیشنهاد3:
"نهان" و "نهانیدن" درست بمانندِ " نهفتن/نهُمبیدن" به فراوانی می توانند در دانشِ رایانه و مزداهی ( ریاضی ) بکار آیند بویژه در جاهایی که سخن از "رمزگذاری، رمزنگاری، رمزگشایی" در میان است.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
نکته یِ بسیار مهَند ( =مهم ) :
آیا "هان" در "نهان" با "هان" در "بهانه" از یک ریشه هستند؟
"بهانه" در زبانِ پارسیِ میانه - پهلوی، " ویهانَگ" بوده است که تکواژهایِ آن چنین هستند:
( وی. هان. َگ )
از دیدِ من، "هان" در دو واژه یِ "نهان" و "بهانه" یکی و همریشه هستند و آنرا در زیر واژه یِ "بهانه" نشان خواهم داد ( به پی نوشتِ اینجانب در زیرواژه یِ "بهانه" در همین تارنما مراجعه کنید. )
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
پَسگَشتها ( references ) :
1 - رویبرگِ 59 از نبیگِ " فرهنگنامه کوچک پهلوی"
2 - رویبرگهایِ 412 و 413 از نبیگِ "فرهنگِ واژه هایِ اوستا"
3 - رویبرگِ 539 از نبیگِ " فرهنگ سنسکریت - فارسی" - پوشینه یکم
در زبان لکی خان به معنی هر بیت از شعر است. . .
خان=بیت
کلمات کهن دیگر لکی:::
خِشت=مصراع
شوری=شعر
وَشیار=ڤشیار=شاعر
پێیڕِشت=تفسیر
دَمه وش کِردِن/کِدِن=دَمەڤش کِرِدن/کِدِن =دیکلمه
تیرِژ بِنَرو=نقد و بررسی
خان
خان = خه، ان
خه = خوب، شه
ان = زندگی، جان
خان = خوبی جان ( خواندن، آموزش )
خوان = خه، وان
خه = خوب
وان = نگهدار
خوان = نگهدار خوبی.
یعنی بخوان و خود را دانا و آگاه بساز تا خود را خوب نگهداری نمایی.
... [مشاهده متن کامل]
خانم = خه، ان، من.
خه = خوب
ان = جان
من = من، روان/روح، وجدان
خانم = خوبی جان و روان،
خانه = صنف/کلاس.
خان :بزرگ
ولی خوان یعنی:سفره
خان به معنی رییس و سرور ترکی و مغولی هست
خان به معنای خان و مان یا خانه واژهای فارسی است
ضمنن آقا این
خان نیست درستش کان هستش شما حتی بلد نیستید زبون خودتون
کان در پهلوی ن فارسی === خانه
خانا در تورکی جغتایی === نشیمنگاه خان ها یا مهمانان که عالی قدر هستند
این سایت دائره المعارف اسلامی هست و
برو سایت نشان اعتماد داره!
خان واژه ای تورکی شکل های دیگر خان === خاقان ، قاغان ، هاکان ، کاگان قاآن
متضاد آن در تورکی == خانیم ( خانم ) و خاتین ( خاتون )
... [مشاهده متن کامل]
خاقان یا خان در تورکی یعنی پادشاه
خانوم یا خاتون در تورکی ملکه
آقا یا آغا نیز معادل موغولی واژه خان هست
بیگ و بیگم هم هستند مترادفشان و بک یا بئی که بای هم نوشته میشه
یه سر به ژانر فیلم سینمایی بوری خان ژوژان و مولان بزن
اون زمان حتی شما وجود خارجی نداشتید
خان واژه ای هست تورکی_ موغولی
واژگان ( خان، مان، خانه ) واژگان پارسی هستند:
مک کنزی در نبیگِ ( A CONCISE PAHLAVI DICTIONARY ) آورده است:
در رویه 20 :
bun - xan : sourceدر رویه 93 , 94 : ( عکس پیوستی )
سالار بهتر است
رئیس, امیر, بزرگ ده, کد خدا
معنی این می شه مرحله
"خان" در معنی سرور و رئیس نیایی بسیار دور دارد و شاید و باید در زبان قدیمی و منقرض شده ینیسئی ( از اقوام ساکن سیبری ) جستوجو کرد. امروزه اغلب زبان شناسان بر این باورند که زبان ینیسئی زبانی بی همتا بوده و این احتمال وجود دارد که از همین زبان وارد ترکی و مغولی و بعدا سایر زبان ها شده باشد. . .
... [مشاهده متن کامل]
والبته تئوری جدید این را هم پیشنهاد میکند که احتمالا زبان ینیسئی نوعی زبان اورالیکی بود و یا حتی میتواند زبان اجدادی اروالیکی باشد.
اصرار بر هندواروپایی بودن ریشه آن فقط میتواند در حد یک فرضیه پیشنهادی باشد و قرابت آن با واژه هایی مثل کینگ و کیان چندان منطقی ندارد اشاره گسترده ای درمورد این وجود ندارد.
خان شاید دهها معنی برای اجسام وجمادات داشته باشد که مهم نیست ولی در میان انسانها، خان= خانه نشین ( سواربر تخت حاکمیت ملوک الطوایفی ) ، فراری از کارعملی و اقدام عملی درهرزمینه، تنبل وپرحرف وپرخور وخواب
... [مشاهده متن کامل] وپرمدعا درلباس مهتر ورئیس وسردسته وخواجه وکدخدا و وثوق محل وبزرگ طایفه. به این دلیل که خان کلمه عربی است به معنی خائن وخیانتکار به مردم ازجنبه جمع کردن فالور وسیطره کذایی بر افراد قبیله، مردم وگروهها
سفره ، کرم و بخشش
کد خدا
سرور
واژه ی خان با واژه ی انگلیسی king ، کی و کیان فارسی هم ریشه می باشد .
زیرا ( King ) پادشاه انگلیسی وKonig آلمانی و واژه های مشابه درسوئدی دانمارکی نروژی فنلاندی وایسلندی ازریشه Kay پهلوی وKavi اوستایی است. و کانا در سانسکریت و درزبان پشتو خنتما ( نجیب زاده وبزرگوار ) ودرزبان ترکی خان با این ریشه ها قرابت دارند.
... [مشاهده متن کامل]
واژه هان یا هین گویش دیگر سان san به معنای دارا - مالک ( بودن ) lord از ریشه هندواروپایی senh به معنای gain یافتن، تسخیر، کسب است که امروزه آنرا خان xān میخوانند. از تکرار هان واژه هانهان ( مانند شاه شاهان=شاهنشاه ) و سپس هاهان و خاقان به دست آمده که لقب پادشاهان ترکستان بوده است.
... [مشاهده متن کامل]
هات از ریشه هان در واژگان هاتیک hātika و هاتونhātuna ( ئون=پسوند زنیت در اوستایی ) به معنای خانم lady به کار رفته که هاتون را امروزه خاتون xatun میخوانند. بدل شدن هاتون به خاتون مانند بدل شدن هورشید به خورشید است. واژه هین در کوردستان و لورستان و واژه آن در پارسی به معنای مال - ملک ( از آن شما =هین شما - از آن او=هین او ) گویش دیگر هان هستند.
منبع : http://parsicwords. mihanblog. com/
زبانشناسان لغت خاقان *qaγan را ترکی میدانند ولی آن گویش دیگر لغت حاکم→هاکمautocrator ( ها=خود کم/کام=خواسته - آرزو ) در پارسی میانه است که در لغتنامه سغدی به شکل خودکم xutkame ثبت شده و همتای لغت اوستایی hva - data هادات ( ها=خود دات/داد=قانون ) به همین معنا است. بدینسان روشن میشود که عرب از ریشه فرضی حکم واژگان جعلی محکوم و محکمه و محاکمه را به دست آورده است.
... [مشاهده متن کامل]
*پیرس:
Early Contacts of Turks and Problems of Proto - Turkic Reconstruction by Anna Vladimirovna Dybo
واژه هان یا هین گویش دیگر سان san - * به معنای دارا - مالک ( بودن ) lord از ریشه هندواروپایی senh2 - به معنای gain یافتن تسخیر کسب است که امروزه آنرا خان xān* میخوانند. از تکرار هان واژه هانهان* ( مانند شاه شاهان=شاهنشاه ) و سپس هاهان و خاقان* به دست آمده که لقب پادشاهان ترکستان بوده است.
هات از ریشه هان در واژگان هاتیک *hātika - و هاتون *hātuna - ( ئون=پسوند زنیت در اوستایی ) به معنای خانم lady به کار رفته که هاتون را امروزه خاتون xatun* میخوانند. بدل شدن هاتون به خاتون مانند بدل شدن هورشید به خورشید است. واژه هین در کردستان و لرستان و واژه آن در پارسی به معنای مال - ملک ( از آن شما =هین شما - از آن او=هین او ) گویش دیگر هان هستند.
*پیرس: Indo - Scythian Studies: Being Khotanese Texts by H. W. Bailey
خان : [ اصطلاح تخته نرد]منظور هر یک از ۲۴ خانه بازی تخته نرد است
خان : خانه ، در پهلوی نیز به همین ریخت آمده است .
به خانِ کی آرش همان نیز هست
ز هر سو ، بیارای و بِپساو دست
دکتر کزازی در مورد واژه خان می نویسد :《به گمان بسیار "خان" ریختی است از "کان" و" کان " ریختی است " کَن"، ستاکی که در مصدر " کندن" هنوز کار برد دارد . " خان" در پهلوی و پارسی در معنی چشمه نیز کار برد داشته است و دارد ، نیز ریخت های پساوندی آن در خانیگ xanīg و " خانی" . از دید معناشناسی، این ستاک از آن روی در این واژه ها کاربرد یافته است که آب در چشمه زمین را می کَند و بر می جوشد و بر می آید و برای پی افکندن خانه نیز نخست می باید زمین را کند. همین ستاک در واژه ی کَند نیز نهفته می تواند بود که پساوند ِ جای است ، در نامهایی از گونه ی سمرکند ( سمرقند ) ، تاشکند ، بَیکند ، خواکند ( خولقند ؛ خوقند ) . "کان" در معنی معدن نیز از همین دودمان ِ واژگانی می تواند بود. 》
... [مشاهده متن کامل]
نامه ی باستان ، ج ۳ ، داستان سیاوش ، دکتر کزازی ۱۳۸۴، ص ۲۲۷.
خان درزبان ترکی لقبی احترام آمیزاست که برای امیران وفرمانروایان و. . . بکارمیرود . این واژه برخاسته ازواژه مغولی چان است که ازواژه چینی شان گرفته شده که به مفهوم جهان منطبق برباور شمنسیم ( آسمان طبیعت خدایی ) مغولی وتبلور تمام نمودهای هستی اعم ازمادی ومعنوی ولمسی وذهنی وعقلی یا حسی و. . . است . وبتدریج با مفهوم محدودتری بشکل های قاآن وخاقان درآمده که به فرمانروایی زمین و مترادف شاه وشاهنشاه بوده اطلاق می شده درآمده است .
... [مشاهده متن کامل]
معنی خان درزبان فارسی کاملابا مفاهیم فوق متفاوت است ولی کاربری آن کمتررواج دارد ووخان امروزه بیشتر با مفاهیم ترکی ومغولی درزبان فارسی بکارمی رود
خان واژه ای مغولی است که به چنگیزخان داده شد و به وسیله او و پسرانش که در دنیا حکومت کردن صرایط کرد نام چنگیزخان و پسرانش در کتابهای درسی قدیمی بوده که بعدا شوروی و دیگر قدرتها سعی کردن نام مغول و خان
... [مشاهده متن کامل] کلا هر چی در مورد اونها هستن رو از خاطر مردمان دنیا پاک کنن مثلا به هر کسی که معروف بوده یا زندگی خوبی داشته یا هر خوبی داشته میگفتن مغوله که در بعضی جاها هنوزم به کار میبرن
به نام خدا ما باید نام های ویژ ( =خاص ) و آم ! ( =عام =همگان ) که ریشه پارسی دارند را در زبان خودمان پارسی و فارسی زنده کنیم و رواگ دهیم .
مانند کیان ( =خان ) , سر ( =رئیس ) , مهتر و مستر ( =ارشد و ماستر و مستر انگلیسی ) , اریک ( =Erik ) که در زبان پارسی میانه یا پارسی پهلوی به مانک
... [مشاهده متن کامل]
شریف و نجیب و اصیل است . کارین و کارینا به مانک کاری , پرکار و جنگی . سرور به جای آقا . این گونه نام ها چه ویژ و چه آم و همگانی فراوانند.
با سپاس پیشاپیش برای پاسختان فرود دانش بد
خیانت کند
شیارهای درون لوله تفنگ را خان میگویند.
خان باعث چرخش گلوله هنگام شلیک و در نتیجه سرعت بیشتر گلوله و دقت بالاتر در تیراندازی می شود.
ریشه آن فارسی است
و از کلمه کیان گرفته شده
به معنی سرزمین. پادشاه
لقب لری
کا و کی از کلمه کیان گرفته شده
کا::کان. کیان
کی::کیان
کا محمد
کی محمد
کی لهراسب
کا مندنی
کا قلی
کا مهمید*محمود*
خان: عنوان رجال و بزرگان، رییس ( رئیس ) -
بیت، خانه، سرا، اندرون - لانه، کندو، آشیان ( آشیانه ) -
مرحله، مرتبه، دست، گانه، نوبت، دور، داو! - سطح، درجه، تعداد - شیار داخل لوله تفنگ
مثال: هفت خان >>> هفت خانه، هفت مرحله و. . .
... [مشاهده متن کامل]
مثال: هفت خان رستم >>> هفت مرحله رستم ( سر فصل یکی از داستان های شاهنامه، هفت خان رستم، کنایه از کار دشوار و سخت و اشاره به وجود موانع در راه انجام کار است. )
پیشخان: دفتر دَستکی که نماینده و خان جایی است، که قبل از همه وجود دارد یا باید پدید آید، صندوق دار
.
و هم آوا است با:
خوان: سفره، گسترش - آسمان و زمین، بالا و پایین -
قرائت، مطالعه، خوانش - آواز، سرود - خواستن، دعوت، احضار -
ظرفِ چوبی بزرگ غذا - مائده، خوردنی، خوراکی
مثال: هفت خوان: هفت آسمان و زمین، هفت سفره و. . .
پیشخوان: کسی که پیش از روضه خوان در مجالسی بخواند ( پا مِنبَری ) یا کسی که درسی را از پیش ( قبل ) مطالعه کند یا بخواند!
"خان" ( به معنای میخانه و تیم و کاراوانسرا هم هست و پیشخوان از ترکیباتش ) غذاخوری یا رستوران ( برگرفته از واژهٔ فرانسوی و انگلیسی Restaurant ) نوعی بنگاه ( مؤسسه ) است که در آن خوراک و نوشیدنی ارایه و در همانجا صرف می شود. مطلوبیت خوراک ارایه شده، چیدمان مناسب و پاکی و تمیزی و. . . می تواند در کیفیت رستوران و شهرت آن نقش به سزایی داشته باشد. گاه ممکن است که غذاخوری ها، بخشی از یک واحد بازرگانی و جهانگردی بزرگ تر باشند، مانند فروشگاه ها و مهمانخانه ها.
... [مشاهده متن کامل]
محتویات [نهفتن]
۱ انواع غذاخوری
۱. ۱ انواع غذاخوری در فرهنگ ایرانی
۱. ۱. ۱ سفره خانه
۱. ۱. ۲ طباخی
۱. ۱. ۳ دیزی سرا
۱. ۱. ۴ چایخانه
۱. ۱. ۵ چلوکبابی
۲ تاریخچه رستوران
۲. ۱ جستارهای وابسته
۲. ۲ پیوند به بیرون
۳ منبع
انواع غذاخوری [ویرایش]
رستوران «اُو پیه دو کوشون» ( پاچه خوک ) در پاریس.
غذاخوری ها از دیدگاه نوع مشتریان، بهای خوراک ها و کیفیت خدمات ارایه شده، اغلب به دو دسته بخش می شوند، دستهٔ نخست، غذاخوری های بی تکلف و ارزان قیمت اند که بیشتر مشتریانشان از باشندگان همان محل هستند یا در همان محدوده کار می کنند. در این گونه غذاخوری ها، میهمانان مقید به رعایت آداب و رسوم ویژه ای نیستند و بیشتر با لباس های معمولی و غیر رسمی در غذاخوری حاضر می شوند. دستهٔ دوم غذاخوری های گران قیمت هستند. در این گونه غذاخوری ها، بهای خوراک ها و خدمات بالاست و بسته به عرف و فرهنگ جوامع گوناگون، میهمانان با پوشاک رسمی یا نیمه رسمی حضور می یابند.
ارایهٔ غذا در رستوران با همکاری همهٔ کارمندان رستوران انجام می شود. چینش ادوات غذاخوری، ارایهٔ منو و دریافت سفارش از میهمانان و ارایهٔ غذا به ایشان، تحویل صورت حساب، دریافت وجه و در پایان مرتب ساختن و پیراستن میز از وظایف پادو هاست. پخت غذا نیز از وظایف آشپزها به شمار می آید.
غذاخوری خویش یار یا سلف سرویس گونه ای از غذاخوری است که در آن خود میهمانان از خویشتن پذیرایی می کنند. ∗
هم چنین، غذاخوری ها ممکن است گونهٔ ویژه ای از خوراک ها را ارایه کنند، مانند خوراک های دریایی، خوراک های گیاهی و یا خوراک های ویژهٔ ملت ها و اقوام گوناگون. ( مانند رستوران ایرانی، چینی، لبنانی و . . . . )
انواع غذاخوری در فرهنگ ایرانی [ویرایش]
سفره خانه [ویرایش]
سفره خانه گونه ای از رستوران با محیط و معماری سنتی ایرانی است که در آن خوراکهای سنتی ایرانی پخت و ارایه می شود.
طباخی [ویرایش]
طباخی ( در اصطلاح عامیانه: کله پزی ) گونه ای از غذاخوری سنتی ایرانی است که در آن غذاهای سنگین و پرحجم مانند کله پاچه، خوراک مغز، خوراک زبان و . . . ارایه می شود.
دیزی سرا [ویرایش]
چایخانه [ویرایش]
چلوکبابی [ویرایش]
چلوکبابی محل طبخ و صرف انواع چلوکباب و خورش های ایرانیست.
تاریخچه رستوران [ویرایش]
رستوران «دریا»، یک چلوکبابی در سانتا آنا، کالیفرنیا.
جستارهای وابسته [ویرایش]
سفره خانه
فست فود
طباخی
صحن غذا
پیوند به بیرون [ویرایش]
^ 1. فرهنگستان زبان و ادب فارسی. نشانی اینترنتی.
منبع [ویرایش]
Wikipedia contributors, "Restaurant, " Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en. wikipedia. org/w/index. php?title=Restaurant&oldid=195475291 ( accessed March 3, 2008 ) .
رده های صفحه: رستوران هاجهانگردیانواع غذاخوری
خان ( صورت قدیم خاقان ) واژهٔ ترکی مغولی به معنای رئیس قوم است که به سران قبائل ترک و مغول و بعدها ایرانی و همچنین برخی ملاکین و اربابان که دارای موقعیت خاص قومی بودند، اطلاق می شده است.
عنوان های مشابه در کشورهای اروپایی [ویرایش]
... [مشاهده متن کامل]
ایتالیا و اسپانیا: دن
بریتانیا: سر
فرانسه: کنت
خان های ایران [ویرایش]
خان های استان گیلان
خوانین لرستان
منابع [ویرایش]
خان در لغتنامه دهخدا
این یک نوشتار خُرد است. با گسترش آن به ویکی پدیا کمک کنید.
رده های صفحه: پادشاهیفئودالیسمرئیس های دولتدرجات نظامیلقب هاوام واژه های ترکیلقب های پادشاهی
خان. میخانه و رستوران و شراب فروشی و خوری. میخانه و جایی که شراب میفروشند. ( ناظم الاطباء ) ( منتهی الارب ) .
خانه
مشاهده ادامه پیشنهادها (١٠ از ٥٦)
