خالصه

[ویکی الکتاب] معنی خَالِصَةً: خالص
ریشه کلمه:
خلص (۳۱ بار)

خالصه (سیک). خالْصْه یا خالسْا یا کالسا ( به پنجابی: ਖ਼ਾਲਸਾ خالصه ) ( به انگلیسی: Khalsa ) همهٔ سیک های غسل تعمید داده شده توسط نمایندگان پنج پیاره و تجسم گورو[ ۱] است. واژه خالصه به معنای ناب یا آزاد است. [ ۲] [ ۳] خالصه در ۳۰ مارس ۱۶۹۹ توسط گورو گوبیند سینگ، دهمین گوروی سیک شروع شد. از همه سیک ها انتظار می رود خالصه باشند یا در راه نیل به آن هدف باشند.
مراسم غسل تعمید خالصه شامل خوردن آمریت ( آب قند هم زده شده با خنجر ) در حضور پنج سیک خالصه و گورو گرانت صاحب است.
پذیرش فرد خالصه بدین ترتیب انجام می شود:
• نباید هرگز مویی را از هیچ بخشی از بدنت بزدایی
• نباید هرگز از تنباکو، الکل یا هر مسکر دیگری استفاده کنی
• هرگز نباید گوشت حیوانی که به شیوه مسلمانان ( حلال ) یا یهودیان ( کوشر ) کشته شده بخوری
• هرگز نباید زنا کنی. فرد پذیرفته شده باید همواره نمادهای فیزیکی خالصه را بپوشد و دستورالعمل رفتاری آن را اجرا کند. [ ۴] [ ۵]

(جمع آن خالصه جات/خالصات) اصطلاحی اقتصادی. به طور کلی به املاک دولتی و پادشاهی گفته می شود. مفهوم این اصطلاح در دوره های گوناگون تاریخی تغییر کرده و به انواع اراضی نیز گفته می شده است. سابقه این گونه زمین داری به پیش از اسلام می رسد، اما پس از نخستین فتوحات مسلمانان صدر اسلام برای املاک به دست آمده، قوانینی وضع شد، چنان که املاک خانواده شاهی و املاکی که مالکان آن ها گریخته و یا در جنگ کشته شده بودند به خلیفه داده می شد و آن ها را صوافی/صوافی امام می خواندند. این صوافی بعدها، به ویژه از روزگار بنی امیه و پس از آن مِلک شخصی خلیفه یا اِقطاع نزدیکان و خویشان وی شد و در سال های بعد نیز، بنا بر رسم و سنت، اراضی صوافی در مالکیت خانواده ای که حکومت می کردند، درآمد. در روزگار مغول و تاتار این گونه املاک را که از راه غصب، مصادره، استصفا، انتقال و تصرف عدوانی حُکام و شاهان و دولتمردان به دست می آمد انجو/اینجو می گفتند که به شاه و خاندان شاهی تعلق داشت. درپی آن در دوره صفویه، خالصه به اراضی خاصه، یعنی املاک شاهی گفته می شد و درآمد آن نیز صرف مخارج شخصی سلطان می گردید. گاه بخشی از این املاک به نوکران خاص و نزدیکان شاه داده می شد که به آن تیول می گفتند. بعدها نادرشاه افشار با مصادره املاک مخالفان دولت و تصرف املاک وقف و حبس که صورت آن در رقبات املاک نادری ثبت شده است بر میزان این املاک خالصه افزود. جانشین او علی شاه، چون بخشی از این املاک خالصه را به صاحبان شان بازگردانید، به عادل شاه موسوم شد. در دورۀ قاجاریه نیز بیش از پیش بر شمار املاک خالصه افزوده شد و عمدۀ خالصه جات ایران در ولایات سیستان، خوزستان، و برخی نواحی مرزی آذربایجان بود. همزمان با اعلان مشروطیت، خالصه جات ایران سه دستۀ عمده بوده است: املاکی که در رقبات نادری ثبت شده بود، خالصه های محمد شاهی و خالصه های ناصری؛ این دو تای آخری املاکی بودند که یا دولت خود خریده و مالک شده بود و یا به جای مالیات های عقب افتادۀ مالکان به تصرف دولت درآمده بودند. مجموع این املاک به چندین شیوه اداره می شدند: یکی خالصه جات دیوانی که رسماً و عملاً در تصرف دولت بود، خالصه جات تیولی که بیشتر در مناطق عشایری بود و متصدیان آن می بایست شماری سرباز بنیچه به دولت می دادند؛ و خالصه جات انتقالی که برای زمانی کوتاه و یا مادام العمر به اشخاص واگذار می شد. وصول حقوق دولتی از خالصه جات انتقالی از مشکلات تاریخی بزرگ مالیاتی ایران بوده است در اواخر دورۀ قاجار ادارۀ املاک خالصه با مشکلات فراوان روبه رو شد و در این زمینه قوانین گوناگون تصویب و اجرا شد و تبدیلات و دگرگونی هایی در املاک خالصه صورت گرفت که بعدها رسیدگی به آن ها از مهم ترین مشکلات مالی کشور بود. رضا شاه پهلوی که حرص و ولع سیری ناپذیری به گردآوری املاک داشت، بعد از کودتای خود در اسفند ۱۲۹۹ به ویژه پس از به سلطنت رسیدن دست به گردآوری املاک حاصل خیز در گیلان، مازندران، گرگان و آذربایجان زد. استانداران و فرماندهان نظامی او در سراسر کشور به ویژه مناطق مذکور املاک و آبادی های حاصل خیز را به قیمت بسیار اندک و اغلب به زور از صاحبان آن ها می ستاندند و جزو املاک شخصی رضا شاه تحت عنوان املاک سلطنتی درمی آوردند. مقدار املاک و آبادی های رضا شاه را تا پایان سلطنت وی، بالغ بر ۴۴هزار پارچه شمارش کرده اند. پس از برکناری رضا شاه از سلطنت به دلیل شکایات و اعتراضات فراوان صاحبان املاک، بخشی از اراضی سلطنتی به صاحبان آ ن ها بازگردانده شد. در ۱۳۲۸ش طی مصوبه ای بار دیگر قسمتی از این زمین ها جزو املاک سلطنتی قرار گرفت. با اعلام اصلاحات ارضی در ۱۳۴۰، بخش دیگری از املاک دولتی و سلطنتی از آن سال به بعد بین کشاورزان تقسیم گردید.

خالصه (فرقه). خالِصِه (فرقه)(Khalsa)
گورو گوبیند سینگ
جمعیت یا جرگه ای از سیک ها که گورو گوبیند سینگ در ۱۶۹۹ و روز عید بایساکی مِلا تأسیس کرد. در ابتدا، گروهی مسلح برای دفاع از جامعۀ سیک در برابر سرکوب مخالفان بود. پذیرش عضو در این جمعیت از هر دو جنس در مراسمی به نام اَمریت سنسکر که شباهت به مراسم غسل تعمید دارد انجام می شود. عضویت به معنی تعهد به حفظ راهیت (اخلاق و شعایر سیک) و خدمت به جامعۀ سیک است. سیک ها هنگامی که به سن قبول مسئولیت رسیدند به انتخاب خود می توانند عضو خالصه شوند، ولی قبول عضویت محدودیت سنی ندارد. پس از عضوشدن، نام سینگ (شیر) در مورد مردان و نام کائور (شهدخت) در مورد زنان به دنبال نام عضو افزوده می شود. اعضا باید فقط از دین سیک پیروی کنند، هر روز عبادت کنند، پنج ککا را از بر کنند و از تعالیم گوروها تبعیت کنند؛ این یعنی خودداری مردان از کوتاه کردن موی سر و ریش، پرهیز از سیگار و مشروب و مواد مخدر، خودداری از خوردن گوشت بدون ذبح اسلامی و دوری از زنا. اعضای خالصه باید با کردار درست (کیرال کارنا) زندگی کنند و در بیرون و درون خانه صادق باشند. خدمت به جامعه از تکالیف مهم آنان است. شرکت در امور خیریه (وند چکنا) ضروری و انفاق یک دهم درآمد از وظایف اعضای خالصه است. خدمت باید با ایثار و بدون توقع پاداش انجام گیرد، که از آن به سِوا تعبیر می شود.