حیری اسحق بن حنین

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] ابویعقوب اسحاق بن حنین بن اسحاق عبادی (149ق)، پزشک و مترجم آثار علمی یونانی بود. وی در یک خانواده نسطوری، از قبیله عباد حیره زاده شد. اسحاق در کنار پدرش، پزشک و مترجم نامدار، حنین بن اسحاق و عمه زاده اش، حبیش، یکی از 3 دانشمند هنرور سخن دانی است که شالوده مکتب حنین را بنیان نهادند و در نقل دانش های یونانی به جهان اسلام، برجسته ترین نقش را داشتند و به همت ایشان، طالبان معرفت در سرزمین های اسلامی، با مهم ترین بخش های میراث علمی یونانیان، آشنایی یافتند. وی نزد پدر و نیز پزشکان مصر و انطاکیه، دانش آموخت؛ پزشکی برجسته و مترجمی توانا شد و از توجه و عنایت خلفای عباسی، از متوکل تا مکتفی و احترام و اعتماد قاسم بن عبیدالله، وزیر معتضد برخوردار بود. او را در شمار ندیمان مکتفی نیز شمرده و گفته اند که این خلیفه در تعیین فرزندش به ولایت عهد، نظر او را خواسته و او با توجه به احکام نجوم، پیش بینی کرده است که خلافت به فرزند مکتفی نخواهد رسید. اسحاق در آگاهی از دانش های یونانی و آشنایی با زبان های یونانی و سریانی و هنر ترجمه، در ردیف پدرش و در فصاحت بیان در زبان عربی، از پدرش برتر بوده است. وی با گروهی از دانشمندان که در پیرامون متکلم شیعی، حسن بن نوبخت گرد آمده بودند، رابطه داشت و بنا به قولی، به اسلام گرویده بود.
ترجمه های اسحاق به زبان عربی را از اغلب برگردان های لاتین آثار یونانی که مستقیماً از این زبان ترجمه شده است، به متن اصلی، نزدیک تر شناخته اند. از این رو، افزون بر استفاده مستقیم از متون عربی اسحاق در تهیه ترجمه های لاتین آثار دانشمندان یونان، در موارد بسیاری نیز برای درک درست متون لاتین، این آثار به ویژه کتاب های ارسطو، از ترجمه های عربی اسحاق به عنوان شاهد استفاده شده است. وی شعر نیز می سرود و ابن ابی اصیبعه، ابیاتی از او نقل کرده است. اسحاق در اواخر عمر دچار فلج شد. از سال های پایانی زندگی وی که 3 سال نخست خلافت مقتدر را دربر می گیرد، هیچ گونه آگاهی نداریم.
فعالیت اسحاق در زمینه ترجمه، عرصه بسیار گسترده ای را دربر می گیرد. وی بیش از همه به ترجمه آثار فلسفی و به ویژه مؤلفات ارسطو و شروح آن پرداخت؛ در عین حال، شماری از مهم ترین آثار دانشمندان یونانی در ریاضیات و نجوم را نیز ترجمه کرد. تألیفاتی نیز در پزشکی و داروسازی دارد. مهم ترین آثار او، عبارتند از:
از منابع چنین بر می آید که همه این آثار مستقیماً از یونانی به عربی ترجمه شده اند:
دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج8، ص232.

پیشنهاد کاربران

بپرس