حیران

حیران عربی شده واژه تالشی «هیران» است. هیران در زبان تالشی به معنای مکان ابر و مه می باشد. «هیر» یا «هر» در زبان تالشی به معنی ابر و مه است و «ان» پسوند مکان است. یکی از ویژگی های گردنه حیران نیز مه آلودگی هوا در بیشتر اوقات سال است.
به دلیل ییلاقی بودن منطقه، ساخت بناهای ویلایی در سال های اخیر چشمگیر بوده است. به طوری که در طول فصول گرم سال جمعیت این روستا به بیش از ۲۰۰۰ نفر می رسد اما جمعیت ثابت آن در حدود ۳۰۰ نفر می باشد؛ که به شغل کشاورزی مشغول بوده و در طول سال مخصوصاً بهار و تابستان، رستوران ها و مغازه هایی را در کنار جاده برای کسب و کار باز می کنند. منطقه حیران از یک سو مشرف به کوه هایی است که پوشیده از جنگل های انبوه است و از سوی دیگر مشرف به دره ای نه چندان عمیق است که از میان آن رود آستارا، آقچای عبور می کند که این رود مرز ایران و کشور آذربایجان را تعیین می کند. این روستا به دلیل زیبایی طبیعی آن، به عنوان یکی از منطقه های نمونه گردشگری در ایران به شمار می رود و با توجه به شرایط آب و هوایی مناسب در سالیان اخیر، مورد توجه گردشگران قرار گرفته و ساخت و ساز بناهای تفریحی و گردشگری در آن افزایش یافته است.
گردنه حیران از مهم ترین جاذبه های گردشگری این روستا است که در مسیر راه ارتباطی آستارا - نمین قرار گرفته است. این گردنه که به همراه روستای ونه بین، حاجی امیر بالا و حاجی امیر پایین از مناطق حفاظتی سیاسی و جغرافیایی استان گیلان می باشد، از یک طرف مشرف به کوه هایی است که پوشیده از جنگل های انبوه است و از سویی مشرف به دره ای نه چندان عمیق که از میان آن آستارا رود عبور می کند. این رود تعیین کننده مرز استان گیلان ایران و جمهوری آذربایجان است.
این گردنه در بیشتر زمانها در زیر پوششی از مه قرار دارد و از نظر طبیعی دره ها و کوهپایه های آن، پوشیده از گل ها و گیاهان جنگلی و مرتعی هستند. با این وجود این گردنه چندان مرتفع نیست و ارتفاع بلندترین نقطهٔ آن از سطح آبهای آزاد تنها حدود ۱۵۰۰ متر است؛ در واقع علت اصلی مه تقریباً دائمی گردنهٔ حیران رطوبت دریای خزر است، نه ارتفاع زیاد این گردنه.