حیدره یمنی علی بن سلیمان

[ویکی نور] «علی بن سلیمان تمیمی حیدره»، ادیب، شاعر، نحوی و فقیه یمنی در قرن ششم، کنیه اش ابوالحسن و لقبش حیدره بود. شاید وی به قبیله یمنی حیدره در حضرموت منتسب بوده که چنین لقبی یافته است. وی را با القابی چون شیخ امام، عالم صدر و علامه ستوده اند. علاوه بر این، به دلیل محل زندگی اش، بکیل (سرزمین قبیله بزرگ بکیل در بخش ذمار یمن)، به بکیلی نیز مشهور شد. از سال ولادتش اطلاعی در دست نیست و در منابع از استادان او سخنی به میان نیامده است. تنها خود وی از یکی از استادانش به نام ابوالسعود بن فتح نام برده و او را ادیب الادباء نامیده است. حیدره شاگردان بسیاری داشته که از میان آنان فقط به ابوالحسن علی بن یحیی فضیلی اشاره شده است. حیدره در 599ق درگذشت.
او فقیه، نحوی، ادیب و سرآمد بزرگان یمن بود. اشعار باقی مانده از او، به تبحر او در سرودن شعر دلالت دارد.
مهم ترین اثر ادبی حیدره کشف المشکل فی النحو است. با مطالعه این اثر می توان دریافت که اعطای چنان القابی به او اغراق نبوده است. گروهی از ادبا و دوستداران ادبیات از وی درخواست کرده بودند که کتاب مرجعی برای رفع مشکلات ادبی تألیف کند. این کتاب توانایی های نحوی و لغوی حیدره را به خوبی آشکار می سازد. حیدره حافظ قرآن بود و به همین دلیل، در این کتاب از آیات فراوانی بهره گرفته و حتی باب ویژه ای برای احکام قرائت قرار داده است. او به اشعار عرب نیز آگاهی بسیار داشته است.
علاوه بر این کتاب، کتاب المبانی و المعانی فی القرآن را در زمینه علم قرائت تألیف کرده که نسخه خطی آن موجود است .
محمد مالکی، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، 1375ش.
کشف المشکل فی النحو / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده