حیدرعلی خان (۱۱۳۴ـ۱۱۹۷ق)
(معروف به حیدر «علی نایکی» و ملقب به «فتح حیدر بهادر») از فرمان روایان مسلمان و بنیادگذار سلطنت (۱۱۷۳ـ۱۱۹۷ق) میسور در جنوب هند، فرزند فتح محمد، و پدرِ تیپوسلطان. پس از مرگ پدرش که از بزرگان صوبه سرا بود، در ۵سالگی تحت سرپرستی پسر عمویش، حیدر صاحب، از سپاهیان صاحب مقام میسور، درآمد و به فنون نظامی آشنا شد. حیدرعلی نخست ملازم عبدالوهاب، حاکم کرناتک، و سپس به فرماندهی دستۀ کوچکی از سپاه منصوب و براثر لیاقت و شجاعت در سرکوبی شورش ها و جنگ ها در میسور حاکم ایالت دندیگل شد و سپس لقب «فتح حیدر بهادر» گرفت (۱۱۷۲ق). در ۱۱۶۹ق یک سال با کمک بسالت جنگ، امیر دکن، علیه مراتهه جنگید و قلعۀ هوسکوته را فتح کرد و به فرمان پادشاه هندوستان حاکم صوبه سرا شد. سپس سرنگپتن را تصرف و کهندی رائو، صدراعظم، را زندانی کرد و سپس به فتح ایالت تندی، بدنور، منگلور، گوا و بندر کالی و جزیره مالدیپ و راجاکور چین پرداخت و شورش نایری ها را درهم شکست. از سوی دیگر، انگلیس از ترس گسترش فتوحات حیدرعلی با امیر حیدرآباد و مراتهه متحد شد و میسور را تصرف کرد (۱۱۸۰ـ۱۱۸۲ق) و حیدرعلی خان ناگزیر در ۱۱۸۲ق با انگلیس صلح کرد. او با کمک پسرش، تیپوسلطان، منگلور را محاصره کرد و انگلیس ها را شکست داد و قلعۀ نرسی پور و هوس کوته را دوباره گرفت و امیر حیدرآباد و مراتهه را ناگزیر به صلح کرد. در ۱۱۸۳ق مادهوراو، رهبر مراتهه، دوباره به میسور حمله برد و حیدرعلی خان را شکست داد و میسور را تصرف کرد. پس از مرگ رهبر مراتهه، حیدرعلی خان قلمرو او را به تصرف درآورد و در هند جنوبی حکومت مقتدر و بزرگی تشکیل داد (۱۱۸۵ـ۱۱۹۳ق)، و نیز ایالت های آرنی، نرونور، کاویری پنن، بندر محمود را فتح کرد و در نبرد پرلی پور بر ارتش انگلیس پیروز شد (۱۱۹۵ق). اما زمانی که انگلیسی ها مجبور به ترک هند جنوبی بودند، حیدرعلی در ارکات درگذشت. به دستور تیپوسلطان، جسد حیدرعلی را به سرنگپتن بردند و در لاله باغ یا باغ قرمز به خاک سپردند و بر آن مقبره ای بنا کردند. حیدرعلی مردی شجاع، باشخصیت، ادب شناس، سخت گیر ولی عادل بود و در امور کشورداری مهارت داشت. وی که قریشی نسب و شیعی مذهب بود و اجدادش از مکه به هندوستان مهاجرت کرده بودند به هندوها آزادی کامل شعائر مذهبی داد و تلاش می کرد تا با کشورهای اسلامی متحد شود.
(معروف به حیدر «علی نایکی» و ملقب به «فتح حیدر بهادر») از فرمان روایان مسلمان و بنیادگذار سلطنت (۱۱۷۳ـ۱۱۹۷ق) میسور در جنوب هند، فرزند فتح محمد، و پدرِ تیپوسلطان. پس از مرگ پدرش که از بزرگان صوبه سرا بود، در ۵سالگی تحت سرپرستی پسر عمویش، حیدر صاحب، از سپاهیان صاحب مقام میسور، درآمد و به فنون نظامی آشنا شد. حیدرعلی نخست ملازم عبدالوهاب، حاکم کرناتک، و سپس به فرماندهی دستۀ کوچکی از سپاه منصوب و براثر لیاقت و شجاعت در سرکوبی شورش ها و جنگ ها در میسور حاکم ایالت دندیگل شد و سپس لقب «فتح حیدر بهادر» گرفت (۱۱۷۲ق). در ۱۱۶۹ق یک سال با کمک بسالت جنگ، امیر دکن، علیه مراتهه جنگید و قلعۀ هوسکوته را فتح کرد و به فرمان پادشاه هندوستان حاکم صوبه سرا شد. سپس سرنگپتن را تصرف و کهندی رائو، صدراعظم، را زندانی کرد و سپس به فتح ایالت تندی، بدنور، منگلور، گوا و بندر کالی و جزیره مالدیپ و راجاکور چین پرداخت و شورش نایری ها را درهم شکست. از سوی دیگر، انگلیس از ترس گسترش فتوحات حیدرعلی با امیر حیدرآباد و مراتهه متحد شد و میسور را تصرف کرد (۱۱۸۰ـ۱۱۸۲ق) و حیدرعلی خان ناگزیر در ۱۱۸۲ق با انگلیس صلح کرد. او با کمک پسرش، تیپوسلطان، منگلور را محاصره کرد و انگلیس ها را شکست داد و قلعۀ نرسی پور و هوس کوته را دوباره گرفت و امیر حیدرآباد و مراتهه را ناگزیر به صلح کرد. در ۱۱۸۳ق مادهوراو، رهبر مراتهه، دوباره به میسور حمله برد و حیدرعلی خان را شکست داد و میسور را تصرف کرد. پس از مرگ رهبر مراتهه، حیدرعلی خان قلمرو او را به تصرف درآورد و در هند جنوبی حکومت مقتدر و بزرگی تشکیل داد (۱۱۸۵ـ۱۱۹۳ق)، و نیز ایالت های آرنی، نرونور، کاویری پنن، بندر محمود را فتح کرد و در نبرد پرلی پور بر ارتش انگلیس پیروز شد (۱۱۹۵ق). اما زمانی که انگلیسی ها مجبور به ترک هند جنوبی بودند، حیدرعلی در ارکات درگذشت. به دستور تیپوسلطان، جسد حیدرعلی را به سرنگپتن بردند و در لاله باغ یا باغ قرمز به خاک سپردند و بر آن مقبره ای بنا کردند. حیدرعلی مردی شجاع، باشخصیت، ادب شناس، سخت گیر ولی عادل بود و در امور کشورداری مهارت داشت. وی که قریشی نسب و شیعی مذهب بود و اجدادش از مکه به هندوستان مهاجرت کرده بودند به هندوها آزادی کامل شعائر مذهبی داد و تلاش می کرد تا با کشورهای اسلامی متحد شود.
wikijoo: حیدرعلی_خان