حیات مردان نامی

(یا: زندگی های موازی) کتابی به یونانی از پلوتارک( ـ۱۲۰م) در روایتِ زندگیِِ شخصیت های بزرگ یونانی و مقایسۀ هریک از آن ها با زندگی شخصیتی رومی. هدف مؤلف از انتخاب این شیوۀ نگارش، که پیش از او هم سابقه داشته، برخلاف بیشتر تاریخ نگاران آن روزگار، ذکر سرگذشت ها و فتوحات و رویدادهای تاریخی نبوده، بلکه نقادی و سنجش خصوصیاتِ اخلاقی و فضایل انسانی مردان بزرگی بوده است که در دورۀ باستان منشأ تحولات عظیمی بوده اند، و می توانند سرمشقی عبرت آموز برای هدایت آیندگان باشند. پلوتارک بیشتر زندگی نامه های قهرمانان را براساس طرحی ثابت و به کمک عناصر روایی بازسازی کرده است؛ ازجمله تولد قهرمان، ظاهر جسمانی، خانواده، آموزش، و شیوۀ زندگی. او در انتخاب هر زوج از شخصیت ها به مشابهتِ ویژگی های اخلاقی یا رویدادهای زندگی آنان نظر داشته و جز تکیه بر همانندی ها، از ناهمانندی ها نیز سخن گفته است. پلوتارک در پایانِ هر دو زندگی نامه، بی آن که صفات نیک هردو شخصیت را از هم متمایز کند، دست به مقایسه زده، اما در نهایت قضاوت را به خوانندگان واگذاشته است. این اثر از نمونه های مشهور زندگی نامه نویسی از دورۀ باستان تاکنون است و شهرت بسیار دارد. عدم استفاده از شیوۀ خطابی، ستایش اخلاق و انسانیت، و بازگشودن اسرار روح های بزرگ، این اثر را جذاب و خواندنی کرده است. حیات مردان نامی به قلم ژاک آمیو به زبان فرانسوی ترجمه و منتشر شد (۱۵۵۹م). رضا مشایخی بر مبنای ترجمۀ آمیو این اثر را در چهار جلد به فارسی برگردانده و با سرمایۀ بنگاه ترجمه و نشر کتاب منتشر شده است.