حیات بین کشندی

حیات بین کِشَندی (intertidal life)
حیات بین کِشَندی
حیات بین کِشَندی
بین خط های جزر۱ و مدّ۲ سواحل دریا حیات جانوری و گیاهی فراوانی یافت می شود. عواملی چون نوع سنگ و صخره، نوع زیرین سنگ (لایۀ تحتانی لایۀ دیگر)، دمای آب، ساز و کار حفاظت دربرابر ضربۀ امواج، و برهم کنش های بین سازواره های گوناگون، ویژگی های اساسی یک نظام واحد بین کشندی (بین جزر و مدی) را تعیین می کنند. منطقۀ ترشح آب و منطقۀ بین کِشَندی بالایی نواحی بین کِشَندی صخره ای اقلیم های معتدل را به آسانی می توان رؤیت کرد. مناطقی چون کرانه های صخره ای ساحل امریکای شمالی اقیانوس کبیر را به چهار منطقۀ گسترده می توان تقسیم کرد: منطقۀ ترشح آب۳ (نواحی کرانه های بلافصل آب منطقۀ تراز مهکشند که امواج و ورپاش امواج آن را خیس می کنند)؛ منطقۀ بین کِشَندی بالایی (میان کرانه ای بالا۴)؛ منطقۀ میانی بین کشندی۵ (میان کرانه ای پایینی۶)؛ و منطقۀ بین کِشَندی پایینی (حاشیۀ زیرکرانه ای۷). منطقۀ ترشح آب، که در بالاترین منطقۀ قرار دارد، به ندرت مدّت زمانی طولانی زیر آب می رود. جانوران زنده در این منطقه، مانند خرچنگ های ساحلی و برابرپای۸ بزرگ، در وحلۀ اوّل با حیات بین کِشَندی سازگار می شوند. آبگیرهای حاصل از ترشح۹ آب در تابستان خشک می شوند و در زمستان از رواناب آب شیرین تغذیه می شوند؛ درنتیجه، این آبگیرها تعداد معدودی جانور جان سخت، مانند پاروپای۱۰ آبگیر ترشح آب، تیگریوپوس۱۱، دارند. منطقۀ بین کِشَندی بالایی در زیر این منطقه قرار دارد و غالباً با کشتی چسب های زمخت و حلزون های گوشتخوار از جنس نوسِلا۱۲، که کشتی چسب ها را به دام می اندازند، و با پوشش پراکندۀ نسبی جلبک های دریایی ریشه دار قهوه ای و سبز برگ پوشیده می شود. صدف های خوراکی ارغوانی، صدف های زرد، و صدف های کوهی در این منطقه مسکن می گزینند و روی پوستۀ جلبک های میکروسکوپی که زیر بستر صخره ای را پوشانده اند، چرا می کنند. کشتی چسب ها به آسانی تکثیر می شوند و اگر شکارگرانشان و آشفتگی تصادفی گاهی آن ها را پاک سازی نکند، به طور کامل همه جا را می پوشانند و فضای خالی برای سایر موجودات باقی نمی گذارند. منطقۀ میانی بین کِشَندی در زیر این دو منطقه، در منطقۀ میانی بین کِشَندی، نوار پهنی از صدف های سیاه غالباً بستری به ضخامت چندین سانتی متر را در این ناحیه تشکیل می دهد. انواع جلبک ها در این منطقه به وفور یافت می شوند. ستارۀ دریایی معمولی پیوسته از صدف های سیاه تغذیه می کند؛ در غیر این صورت صدف سیاه در سرتاسر فضای میانی بین کِشَندیِ موجود فراوان می بود. صدف های سیاه نمی توانند شرایط خشک منطقۀ بین کِشَندی بالایی را تحمل کنند؛ به این ترتیب آن ها قادر نیستند به کشتی چسب ها و سایر موجودات زندۀ منطقۀ بالایی فشار وارد آورند. در داخل بسترِ صدفِ سیاه بسیاری از کرم های پُرتار۱۳، حلزون های صدف دار، و خرچنگ ها زندگی می کنند. در امتداد دماغه های بیرون از آب تا متلاطم ترین خیزاب ها، گاهی انگل های دریایی غازگردن۱۴ و جلبک های کتانجک قهوه ای۱۵ به مثابۀ شکل غالب حیات جانشین صدف های سیاه می شوند. در منطقۀ بین کِشَندی پایین، حیات جانوری و حیات گیاهی، هر دو، به گسترده ترین تنوع زیستی خود می رسند. گونه های جلبکی این منطقه عبارت اند از جلبک های مرجانی شکل قرمز و چندین نوع کتانجک (گیاه دریایی) بزرگ که مشخصۀ آن ها فلاخن های زبانه مانند است. این گیاهان پناهگاه های انبوهی را تشکیل می دهند که کرم های فراوان و نیز میگوهای لاک پشتی۱۶ و خرچنگ های چسبنده۱۷ در زیر آن زندگی می کنند. بسترهای ضخیم توتیا (خارپوست۱۸)ها غالباً در آن جا فراوان است. شکارگران آن ها، ستاره های دریایی آفتابگردان عظیم، فعالانه در اطراف حرکت می کنند و سبب می شوند که خارپوست ها گیرندۀ خود را ازدست بدهند. در نواحی مرطوب و سایه دار زیر صخره های پیش آمده (صخره های با شیب منفیِ) توده های کُلنی های اسفنج، آبدزدک های دریایی۱۹، خزه های دریایی۲۰، و مرجان ها (جانوران مرجانی)۲۱ این صخره ها را می پوشانند. در نواحی حفاظت شده، آبگیرهای کشندی عمیق غالباً حاوی شقایق های دریایی اند که غذای خود را از جریان های عبوری کسب می کنند؛ خرچنگ های گوشه گیر برای اشغال پوسته های صدف ها به رقابت می پردازند؛ و خرچنگ های بزرگ و هشت پاهای کوچک به عنوان شکارگران بسیاری از جانوران عمل می کنند. ماهیان و میگوهای کوچک بی شماری در آبگیرهای کشندی بزرگ شناورند. در امتداد سواحل صخره ای نیوانگلند همان مناطق بین کشندی ای یافت می شوند که در امتداد کرانه های اقیانوس آرام وجود دارند، اما با تنوع حیاتی بسیار کمتر. کرانه های امریکای شمالی اقیانوس اطلس عمدتاً از سواحل شنی وسیعی تشکیل می شوند که خلیج ها و مصب های گِل آلودِ پشت جزایر حایل را حفاظت می کنند. سواحل شنی این کرانه ها با معیار حیات مرئی عملاً بیابان اند. اما، شکل های معدودی که دوام می آورند غالباً فراوان اند. صدف های لپه ای۲۲، خرچنگ های موج شکن۲۳، و صدف های تیغی۲۴ به سرعت در شن های متحرک موج های رونده نقب می زنند. خرچنگ شبح آسا۲۵ و دوزیستان دماغه قیفی به پاکسازی این کرانه ها از جلبک هایی اقدام می کنند که فروکشند آن ها را جمع آوری می کند. باتلاق ها در امتداد کرانه های امریکایی هر دو اقیانوس، آب های راکدِ خلیج ها و مصب ها با باتلاق های کوشاب یا علف های ریسمانی تشکیل می شوند. در این باتلاق ها جمعیت های متراکم خرچنگ های کمانچه زن۲۶ سواحل را با لانه زنبوری کردن از زیر سست می کنند و بر سطح روخاک آن ها سالیانه می افزایند.
high tidemarklow tidemarksupralittoral zoneupper mid-littoralmid-intertidal zonelower mid-littoralinfralittoral fringeisopodssplash pootscopepodTigriopusNucellapolychaete wormgoosenech barnaclesea palm algaesnapping shrimpporcelain crabsea urchinsea squirtsbryoyoanshydroidsBean clamsmole crabsragor clamsGhost crabsfiddler crabs