حکیم الزمان. [ ح َ مُزْزَ ] ( اِخ ) عبدالمؤمن بن عمر اندلسی جلیانی ، مکنی به ابوالفضل. از مشاهیر اطباء و ادباء اندلس. او در طب و کحّالی چنانکه در سایر انواع شعر و ادبیات و دیگر علوم و فنون فرید عصر خویش و بحق لقب حکیم الزمان داشت. وی بزمان سلطان صلاح الدین ایوبی از اندلس به شام هجرت کرد و در دمشق داروخانه ای بگشاد و بقیت عمر را هم بشام بزیست و مظهر توجه و التفات سلطان گردید و در مدح صلاح الدین قصاید بسیار سرود. و او را ده دیوان شعر است برخی در حکمت و بعضی در تفسیر و حدیث و پاره ای در خطابه و نبذه ای در غزل و مدیح و یکی از این دواوین در شرح محاربات سلطان با صلیبیون است. و در طب او را کتابی است بنام صفات الادویةالمرکبة. او در اوائل قرن هفتم هجری بدمشق درگذشت. پسر او عبدالمؤمن نیز شغل کحالی میورزید و در خدمت ملک اشرف بود. ( نقل باختصار ازقاموس الاعلام ترکی ). ابن ابی اصیبعة آرد: حکیم المؤمن الجلیانی. نام او حکیم الزمان ابوالفضل عبدالمؤمن بن عمربن عبداﷲبن حسان الغسانی الاندلسی الجلیانی است.وی در صناعت طب و کحّالی و اعمال آن علامه زمان خویش و در فنون ادب و صناعت شعر بارع بود و مدایح بسیارگفت. از اندلس بشام شد و در دمشق تا گاه وفات اقامت داشت و عمری طویل یافت. و او را در رسته نمدفروشان مطبی بود و ملک الناصر صلاح الدین یوسف بن ایوب را بدو نظر خاص بود و حرمت وی میداشت. و او را در مدیح صلاح الدین قصاید بسیار است و نیز بنام او کتابها کرد و احسان کثیر و انعام وافر صلاح بدو متواتر بود. عبدالمؤمن علاوه بر فضائل مشارالیها شغل کیمیا میورزید. و بدمشق وفات یافت و پسر او موسوم بعبدالمؤمن نیز کحالی میکرد و هم شعر و مدیحه میگفت. و کحّال خاص ملک اشراف ابوالفتح موسی بن ملک العادل ابی بکربن ایوب بوده و به شهر رها درگذشت. و از شعر حکیم الزمان عبدالمؤمن که من از خط دست او نقل کرده ام و نیز آنچه از پدر خود شنیده ام و او از شخص عبدالمؤمن پسر عبدالمنعم شنیده است ، قصیده ای است که در مدیح ملک الناصر صلاح الدین ابوالمظفر یوسف بن ایوب گفت و از دمشق به لشکرگاه صلاح الدین - آنگاه که در ظاهر عکا به محاصره افرنج ، محاصرین شهر عکا، پرداخته بود - فرستاد و آنرا در ماه صفر سال 585 هَ. ق. عرضه داشتند. نام این قصیده تحفةالجوهریه است در بحر طویل. و مطلع قصیده این است : رفاهیةالشهم اقتحام العظائم بیشتر بخوانید ...
فرهنگ فارسی
عبدالمومن ابن عمر اندلسی جلیانی مکنی به ابوالفضل از مشاهیر اطبائ و ادبائ اندلس است
