[ویکی فقه] اعراب جنوب عربستان، اولین شهرنشینان ملت عرب بودند، بالطبع آنان، نخستین دولت های عربی را تشکیل دادند، دولت هایی که در این منطقه شکل گرفت نه دولت سیاسی، بلکه بیشتر دولتی تجاری به حساب می آیند. متاسفانه از چند و چون این دولت ها چندان اطلاعی در دست نیست. اطلاعات به دست آمده از این دولت ها مرهون تلاش باستان شناسان در مطالعه کتیبه ها و آثار و ابنیه های تاریخی به جا مانده از آن دوران است. در اینجا به مهمترین این دولت ها پرداخته و اجمالاً مطالبی را یادآور می شویم.
اولین دولتی که در یمن اخبارش به دست ما رسیده اخبار «دولت معین» است. اصل این کلمه «معان» است به معنای چشمه که بعداً به صورت معین نوشته شد. این دولت که از معاصرین دولت هخامنشیان در ایران برشمرده می شود، توانسته از حدود سال ۲۵۰۰ قبل از میلاد و تا سال ۱۲۰۰ قبل از میلاد به اوج قدرت خود برسد. از کتیبه های موجود در شمال وادی القری، صفا، حوران و...چنین بر می آید که در این زمان سرزمین دولت معین علاوه بر قسمت اعظم عربستان جنوبی، عُلی و مدین در شمال حجاز و حوران در شام و کرانه های فرات را نیز شامل می شده است. دولت معین را باید بیشتر دولتی تجاری دانست؛ لذا مناطق تحت امرش را بیشتر مناطق عمده تجاری تشکیل می داد. گرچه این دولت بر شالوده دینی استقرار یافت؛ اما رفته رفته از بنیاد های دینی اش فاصله گرفته و راه ملک داری پیش گرفت.
نوع حکومت معین
در معین حکومت شهرها بر پا بود. در هر شهری، حکومتی کوچک با هیئات دینیه و مجلس مشورتی خاص آن شهر بود. پادشاه دخالتی در امورشان نداشت؛ او به عنوان «کبیر» تنها در مسائل سیاسی مهمی که متعلق به تمام مملکت معین می شد، دخالت می کرد. احکام حکومتی نیز با مشورت رجال دینی و سیاسی و بزرگان قبایل صادر می گردید. اولین پادشاه معین که خبرش به دست ما رسیده "الیفع وقه" بوده که نامش بر کتیبه های شهر «براقش» و «نشن» ذکر شده است. در این کتیبه همچنین آمده که مردم به معبدش هدایا و نذورات تقدیم می کردند. ملوک معین خود را به القابی مشابه القاب ملوک روم و ایران ملقب می ساختند. «یتع» به معنای مخلص، صدوق؛ «دیام» به معنای عالی؛ «نبط» به معنای درخشنده؛ «وتر» به معنای متعالی و...از جمله القابی بودند که شاهان معین برای خود در نظر می گرفتند. از شهرهای مهم آنها «قرن» بود که پایتخت حکام معینی بود. معین، حزم، یثل، نشن، کمنه و...از دیگر شهرهای مهم دولت معین به شمار می آمدند.
امور دینیه
در قلمرو سرزمین معین هر شهری معبدی داشت و هر معبدی مختص الهه ای خاص بود. معابد شکوه خاصی داشتند و زمین های زیادی متعلق به آنان بود و نذورات زیادی به آنها اهدا می شد. در کتیبه های بر جا مانده از سلسله معین، به تعدای از الهه های معین اشاره شده، الهه هایی همچون «ود»، «مئل عثتر» و «نکرح». عبادت «ود» که الهه ماه به شمار می آمد تا ظهور اسلام نیز در بین مردم مرسوم بود و اسمش نیز در آیه ۲۳ سوره نوح آمده است. از جلوه های تمدنی این دولت می توان به ضرب سکه اشاره کرد. سکه ای به نام «درهم» که با آن حقوق کارمندان و کارگران و دیگر اقشار جامعه را پرداخت می کردند. ایام ضعف دولت معین با استقلال حکومت های شهری تابع دولت همراه بود که مهمترین این دولت شهرها ملوک «کمنه» بودند. اسامی تعدای از این ملوک در کتیبه ها آمده است. این دولت در ابتدای قرن اول قبل از میلاد رو به ضعف نهاد تا اینکه سرانجام توسط سبئی ها از پای در آمدند.
اولین دولتی که در یمن اخبارش به دست ما رسیده اخبار «دولت معین» است. اصل این کلمه «معان» است به معنای چشمه که بعداً به صورت معین نوشته شد. این دولت که از معاصرین دولت هخامنشیان در ایران برشمرده می شود، توانسته از حدود سال ۲۵۰۰ قبل از میلاد و تا سال ۱۲۰۰ قبل از میلاد به اوج قدرت خود برسد. از کتیبه های موجود در شمال وادی القری، صفا، حوران و...چنین بر می آید که در این زمان سرزمین دولت معین علاوه بر قسمت اعظم عربستان جنوبی، عُلی و مدین در شمال حجاز و حوران در شام و کرانه های فرات را نیز شامل می شده است. دولت معین را باید بیشتر دولتی تجاری دانست؛ لذا مناطق تحت امرش را بیشتر مناطق عمده تجاری تشکیل می داد. گرچه این دولت بر شالوده دینی استقرار یافت؛ اما رفته رفته از بنیاد های دینی اش فاصله گرفته و راه ملک داری پیش گرفت.
نوع حکومت معین
در معین حکومت شهرها بر پا بود. در هر شهری، حکومتی کوچک با هیئات دینیه و مجلس مشورتی خاص آن شهر بود. پادشاه دخالتی در امورشان نداشت؛ او به عنوان «کبیر» تنها در مسائل سیاسی مهمی که متعلق به تمام مملکت معین می شد، دخالت می کرد. احکام حکومتی نیز با مشورت رجال دینی و سیاسی و بزرگان قبایل صادر می گردید. اولین پادشاه معین که خبرش به دست ما رسیده "الیفع وقه" بوده که نامش بر کتیبه های شهر «براقش» و «نشن» ذکر شده است. در این کتیبه همچنین آمده که مردم به معبدش هدایا و نذورات تقدیم می کردند. ملوک معین خود را به القابی مشابه القاب ملوک روم و ایران ملقب می ساختند. «یتع» به معنای مخلص، صدوق؛ «دیام» به معنای عالی؛ «نبط» به معنای درخشنده؛ «وتر» به معنای متعالی و...از جمله القابی بودند که شاهان معین برای خود در نظر می گرفتند. از شهرهای مهم آنها «قرن» بود که پایتخت حکام معینی بود. معین، حزم، یثل، نشن، کمنه و...از دیگر شهرهای مهم دولت معین به شمار می آمدند.
امور دینیه
در قلمرو سرزمین معین هر شهری معبدی داشت و هر معبدی مختص الهه ای خاص بود. معابد شکوه خاصی داشتند و زمین های زیادی متعلق به آنان بود و نذورات زیادی به آنها اهدا می شد. در کتیبه های بر جا مانده از سلسله معین، به تعدای از الهه های معین اشاره شده، الهه هایی همچون «ود»، «مئل عثتر» و «نکرح». عبادت «ود» که الهه ماه به شمار می آمد تا ظهور اسلام نیز در بین مردم مرسوم بود و اسمش نیز در آیه ۲۳ سوره نوح آمده است. از جلوه های تمدنی این دولت می توان به ضرب سکه اشاره کرد. سکه ای به نام «درهم» که با آن حقوق کارمندان و کارگران و دیگر اقشار جامعه را پرداخت می کردند. ایام ضعف دولت معین با استقلال حکومت های شهری تابع دولت همراه بود که مهمترین این دولت شهرها ملوک «کمنه» بودند. اسامی تعدای از این ملوک در کتیبه ها آمده است. این دولت در ابتدای قرن اول قبل از میلاد رو به ضعف نهاد تا اینکه سرانجام توسط سبئی ها از پای در آمدند.
wikifeqh: دولت_معین