امیرنشین اَردَلان حکومتی در شمال غرب ایران در دوران ملوک الطوایفی بوده است که ۷۰۰ سال ( از ۱۱۶۸–۱۸۶۷ میلادی ) در بخش هایی از مناطق کردنشین حکومت کرده است. در تاریخ کردها از سلسله امیران محلی که حاکمیت در کُردستان جنوبی و بخشی از کُردستان شمالی، و مرکزیت منطقه جزیره را از قرن هفتم هجری قمری به عهده داشته اند، با عنوان حکام اردلان یاد شده است. دارالملک یا کرسی آن موصل بوده، اردلان همچنین نام طایفه ای است که این حاکمان به آن تعلق داشتند زبان اکثر مردم منطقه اردلان، گویش اردلانی که جز زبان کُردی شاخه کُردی مرکزی می باشد و اقلیت از ساکنان منطقه اردلان نیز به زبان گورانی ( گویش هورامی ) تکلم می کنند.
... [مشاهده متن کامل]
حوزهٔ متصرفی و شناخته شده خاندان اردلان در کردستان ایران، استان کرُدستان کنونی به مرکزیت سنندج، ودیواندره ، سقز، بانه، سردشت، کامیاران، مریوان، گروس ( بیجار ) ، اسفند آباد ( قروه امروزی ) ، سنقر توابعی چون اورامان لهون، تخت، ژاوه رود و … بوده است. همچنین شهرهایی مانند همدان، خوی و ارومیه هم در برهه هایی از زمان تحت فرمان این حکومت قرار داشتند.
اردلان در لغت به معنای «موبد» و «پرهیزگار» و ( اردلانی ) به معنای «جایگاه موبدان» می باشد. اردلان نام جغرافیایی خاصی بوده که به مرکز کردستان گفته می شده است و نیز نام خاندان بزرگی است که بر قلمرو حکومت اردلان، امارات و سیطره داشته اند. آخرین پایتخت آن ها سنه یا سنندج بود. حکام اردلان حدود هفتصدسال درغرب ایران و مناطق کردنشین حکومت می کردند.
در تاریخ از سلسله امیران محلی کردستان که حکومت اردلان در کُردستان ایران، کُردستان عراق امروزی و بخشی از کُردستان ترکیه امروزی، و مرکزیت منطقه ای که جزیره ابن عمر گفته می شده و دارالملک یا کرسی آن موصل بوده، را از قرن هفتم هجری قمری به عهده داشته اند، با عنوان حکام اردلان یاد شده است.
فرد حاکم مدعی نسب داشتن از اردشیر بابکان بود. نخستین حاکم این قبیله احمد پسر مروان حاکم مروانیان دیاربکر بود.
خاندان اردلان، از جمله خاندان های کرد می باشند که مدت های مدیدی ازنیمهٔ قرن هفتم تا اواخر قرن سیزدهم هجری ( ۱۱۶۹–۱۸۶۷ میلادی ) ، قبل از روی کار آمدن صفویان تا اواخر دوره قاجار بر قسمت هایی از مناطق کردنشین ایران ( کردستان ) حکومت می کردند . این خاندان ابتدا بر مذهب اهل سنت بودند، اما بعدها برای حفظ قدرت و شرایط سیاسی به مذهب تشیع روی آورده و شیعه شده اند اما اعتبار و اعتماد خود را در بین سایر خاندان های بانفوذ و مردم سنندج از دست ندادند ولی بعد از مدتی در بین خاندان خود دچار اختلاف شدند و زمینه ساز فروپاشی حکومت محلی خود گردیدند و در نهایت با انتصاب شاهزاده فرهاد میرزا معتمدالدوله عموی ناصرالدین شاه به حکومت محلی کردستان در سال ۱۲۴۸ هجری قمری به حاکمیت خاندان اردلان خاتمه داده شد.
... [مشاهده متن کامل]
حوزهٔ متصرفی و شناخته شده خاندان اردلان در کردستان ایران، استان کرُدستان کنونی به مرکزیت سنندج، ودیواندره ، سقز، بانه، سردشت، کامیاران، مریوان، گروس ( بیجار ) ، اسفند آباد ( قروه امروزی ) ، سنقر توابعی چون اورامان لهون، تخت، ژاوه رود و … بوده است. همچنین شهرهایی مانند همدان، خوی و ارومیه هم در برهه هایی از زمان تحت فرمان این حکومت قرار داشتند.
اردلان در لغت به معنای «موبد» و «پرهیزگار» و ( اردلانی ) به معنای «جایگاه موبدان» می باشد. اردلان نام جغرافیایی خاصی بوده که به مرکز کردستان گفته می شده است و نیز نام خاندان بزرگی است که بر قلمرو حکومت اردلان، امارات و سیطره داشته اند. آخرین پایتخت آن ها سنه یا سنندج بود. حکام اردلان حدود هفتصدسال درغرب ایران و مناطق کردنشین حکومت می کردند.
در تاریخ از سلسله امیران محلی کردستان که حکومت اردلان در کُردستان ایران، کُردستان عراق امروزی و بخشی از کُردستان ترکیه امروزی، و مرکزیت منطقه ای که جزیره ابن عمر گفته می شده و دارالملک یا کرسی آن موصل بوده، را از قرن هفتم هجری قمری به عهده داشته اند، با عنوان حکام اردلان یاد شده است.
فرد حاکم مدعی نسب داشتن از اردشیر بابکان بود. نخستین حاکم این قبیله احمد پسر مروان حاکم مروانیان دیاربکر بود.
خاندان اردلان، از جمله خاندان های کرد می باشند که مدت های مدیدی ازنیمهٔ قرن هفتم تا اواخر قرن سیزدهم هجری ( ۱۱۶۹–۱۸۶۷ میلادی ) ، قبل از روی کار آمدن صفویان تا اواخر دوره قاجار بر قسمت هایی از مناطق کردنشین ایران ( کردستان ) حکومت می کردند . این خاندان ابتدا بر مذهب اهل سنت بودند، اما بعدها برای حفظ قدرت و شرایط سیاسی به مذهب تشیع روی آورده و شیعه شده اند اما اعتبار و اعتماد خود را در بین سایر خاندان های بانفوذ و مردم سنندج از دست ندادند ولی بعد از مدتی در بین خاندان خود دچار اختلاف شدند و زمینه ساز فروپاشی حکومت محلی خود گردیدند و در نهایت با انتصاب شاهزاده فرهاد میرزا معتمدالدوله عموی ناصرالدین شاه به حکومت محلی کردستان در سال ۱۲۴۸ هجری قمری به حاکمیت خاندان اردلان خاتمه داده شد.
حکومت مستقل و نیمه مستقل کرد درغرب وشمال غربی ایران بودکه بیش از هفتصدسال حکومت داشتند امتدادحکومت آنان از شهرهمدان تاموصل امتداد داشت.