حکمه الاشراق

[ویکی شیعه] حکمة الاشراق (کتاب). حکمةالاشراق، مهم ترین اثر شیخ شهاب الدین سهروردی و منبع اصلی حکمت اشراق. این کتاب به زبان عربی است و بنابه گزارش سهروردی، در سال ۵۸۲ تألیف آن به پایان رسیده است.
سهروردی حکمة الاشرق را کتابی مشتمل بر حکمت های شگفت انگیز و عبارات رمزگونه معرفی کرده و در میان آثاری که در علوم الهی نوشته، برای آن جایگاه ویژه ای قائل شده و آن را بی نظیر وصف کرده است.

[ویکی نور] حکمة الإشراق، مهم ترین اثر شهاب الدین یحیی بن امیرک سهروردی، معروف به شیخ اشراق است که در 582ق، آن را به پایان آورده است.
تصحیح، تحقیق و مقدمه کتاب به قلم نجفقلی حبیبی به سامان رسیده است. درباره سبب تصنیف کتاب، سهروردی تصریح کرده است که به خواهش و اصرار «اخوان» و برای احتراز از عصیان بر پروردگار - که از عالمان و حکیمان پیمان گرفته است تا جویندگان و طالبان مستعد را علم و حکمت بیاموزند - بدان کار دشوار اقدام کرده و آنچه را از راه کشف و ذوق در خلوات و تجردهای خود از عالم ماده دریافته بوده، در آن درج کرده است
این اثر چهار جلدی مشتمل بر سه مقدمه از مصحح، شارح و مصنف و متن اثر در دو دو بخش است: در بخش اول، ابتدا شرح حکمة الإشراق قطب الدین شیرازی بخش منطق (القسم الأوّل) و بعد تعلیقات ملاصدرا بر آن، در دو جلد آمده است.
در بخش دوم نیز به همان ترتیب ابتدا شرح حکمة الإشراق قطب الدین شیرازی بخش الهیات (القسم الثانی) و بعد تعلیقات ملاصدرا بر آن، در دو جلد آخر قرار گرفته است.
هر قسم به چند «مقاله»، بعضی مقاله ها به چند «ضابط» و بعضی ضابطها به چند «فصل» و «دقیقه» و «قاعده» و بعضی از فصل ها به چند «قاعده» و «حکومة» و گاه بعضی قاعده ها هم به چند حکومة تقسیم شده است

[ویکی شیعه] حکمه الاشراق (کتاب). حکمةالاشراق، مهم ترین اثر شیخ شهاب الدین سهروردی و منبع اصلی حکمت اشراق. این کتاب به زبان عربی است و بنابه گزارش سهروردی، در سال ۵۸۲ تألیف آن به پایان رسیده است.
سهروردی حکمة الاشرق را کتابی مشتمل بر حکمت های شگفت انگیز و عبارات رمزگونه معرفی کرده و در میان آثاری که در علوم الهی نوشته، برای آن جایگاه ویژه ای قائل شده و آن را بی نظیر وصف کرده است.
حکمة الاشراق شامل دو بخش عمده است: در ضوابط فکر و انوارالهیه. در ابتدای کتاب، مقدمه و در انتها وصیتِ مصنّف نیز در آن آمده است.

حِکْمَة ُالاِشْراق
کتابی به عربی، در فلسفۀ اشراق، تألیف شهاب الدین یحیی سهروردی. حکمت الاشراق مهم ترین اثر سهروردی است که در دو بخش ترتیب یافته: ۱. مباحث منطق، مشتمل بر سه مقاله در تعریفات، برهان و مغالطات؛ ۲. مباحث الهی، مشتمل بر پنج مقاله در نور و حقیقت آن، ترتیب وجود، کیفیت فعل نورالانوار و انوار قاهره، برزخ ها و هیئت های آن ها، معاد و نبوات و منامات. سهروردی در منطق به چگونگی تعریف نزد مشائیان خرده گرفته و شناسایی به حد از راه جنس و فصل را امر دُوری دانسته است. درباب قضایا نیز بر قضیۀ شخصیه، جزئیه و مهمله خرده گرفته و بازگشت همۀ قضایا را به قضیۀ کلیه دانسته، و با تحلیل قضایای محصّله و معدوله، بازگشت آن ها را نیز به قضیۀ موجبه دانسته است. در بررسی قضایای موجهه، جهت تمام قضایا را ضروریه دانسته و بر حجیت شکل چهارم قیاس اشکال گرفته و شکل دوم و سوم را به شکل اول برگردانده است. همچنین با نوآوری در تحلیل حدسیات، مغالطات، عکس قضایا و غیره اشکالات متعددی بر منطق ارسطویی وارد آورده است. سهروردی در مباحث طبیعی و الهی با طرح بحث نور و ظلمت، نظام آفرینش را بر این دو اصل استوار کرده، و اشکالات دشواری را بر دستگاه فلسفی مشاء در شناسایی هیولی، عرض و جسم وارد ساخته و مآلاً با طرح آموزۀ نور و اعتبار ارباب انواع و مُثُل نوریه، بنیاد فلسفۀ اشراق را تبیین ساخته است. وی در وصیت مندرج در این کتاب، ورود افراد بدون مکاشفه در مبانی حکمةالاشراق را منع کرده و آن ها را از پی بردن به مبانی آن بی بهره دانسته است. حکمة الاشراق، دو شرح و یک تعلیقۀ مهم دارد: شرح های شمس الدین شهرزوری و قطب الدین شیرازی و تعلیقۀ ملاصدرا. ملاصدرا درتعلیقۀ خود به تفسیر آرای سهروردی با رویکرد حکمت متعالیه و گاه به توضیح شرح قطب الدین پرداخته است. حکمة الاشراق به ضمیمۀ شرح قطب الدین شیرازی و تعلیقۀ ملاصدرا در ۱۳۱۵ق در تهران به چاپ رسیده است. متن تحقیقی حکمةالاشراق به تصحیح هانری کربن در جلد دوم مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق منتشر شده است. این کتاب را سید جعفر سجادی به فارسی ترجمه و شرح کرده است (تهران ۱۳۵۷ش).