حوی سعید

[ویکی نور] سعید حَوّی، مفسر قرآن و از رهبران اخوان المسلمین در سوریه، در 1314ش / 1935م در محله فقیرنشین علیلیات در حماه متولد شد. مادرش را در خردسالی از دست داد و پدرش، محمد دیب، نیز به اتهام قتل متواری و سپس زندانی شد. ازاین رو سعید کودکی را تحت کفالت عمو و مادر بزرگش گذراند. مادربزرگ سعید نخست او را نزد معلم قرآن و سپس به مدرسه ابتدایی فرستاد، ولی پدرش پس از آزادی از زندان، او را از رفتن به مدرسه بازداشت تا کمک کارش باشد. پدرش عمده فروش محصولات کشاورزی بود و از سعید برای حساب و کتاب معاملات کمک می گرفت و بدین ترتیب سعید خواندن و نوشتن و ریاضیات را فراگرفت. او در یازده سالگی به مدرسه شبانه رفت و تحصیلات ابتدایی خود را کامل کرد. سعید از کودکی شیفته مطالعه بود و همین امر او را در نگارش توانمند ساخت. در دبیرستان به همراه برخی از دوستانش به حفظ و تلاوت قرآن پرداخت، به طوری که در پایان دوره دبیرستان بیشتر قرآن را حفظ بود.
محمد حامد (متوفی 1348ش / 1969)، شیخ صوفی طریقه نقش بندی، مفتی و خطیب شهر حماه و از پایه گذاران اخوان المسلمین در این شهر، معلمِ تعلیمات اسلامی در دبیرستانِ سعید بود. این آشنایی به رابطه بیشتر و شرکت وی در جلسات دینی شیخ در مسجد جامع سلطان انجامید. شیخ حامد در تکوین دیدگاه های دینی و اعتقادی سعید بسیار نقش داشت؛ چنان که وی در خاطرات خود از پیوند روحی عمیقش با شیخ حامد و تأثیر فراوان او خبر داده است.
در 1331ش / 1952 به توصیه شیخ محمد حامد به اخوان المسلمین پیوست و تحت تعلیم مصطفی صیرفی، از شخصیت های بارز اخوانی قرار گرفت. سعید این موضوع را تحولی بزرگ در زندگی خویش دانسته که بُعد اجتماعی وجود او را پرورش داده است. او به سرعت از عضوی ساده در حزب، به مسئول شاخه دانش آموزی اخوان در حماه ارتقای درجه یافت و در بسیاری از تظاهرات و اجتماعات آنان سخنرانی کرد. وی همچنین در آموزش های نظامی و تجمعات سالیانه اخوانیان در سوریه شرکت جست.
سعید حوی در 1335ش / 1956م، به قصد یادگیری فقه اسلامی، به دانشکده الهیات دانشگاه دمشق رفت و در کلاس درس استادانی چون مصطفی سباعی، محمد مبارک، مصطفی زرقا و معروف دوالیبی حضور یافت. وی در همان سال موفق به حفظ کل قرآن نیز شد. او در این دوران به فعالیت های سیاسی خویش ادامه داد و مسئول گروه اخوان در دانشکده شد؛ هرچند در سال دوم تحصیلات دانشگاهی اش، اخوان المسلمین به سبب وحدت سیاسی سوریه و مصر منحل شد.
سعید تحت تأثیر شیخ حامد به تصوف نیز متمایل شد و به تشویق او نزد شیوخ تصوف سوریه از جمله محمد هاشمی، ابراهیم غلایینی، رمضان بوطی و محمدعلی مراد تلمذ و از آنها اجازه اخذ کرد. او همچنین قرآن را نزد علوانی، شیخ قرّاء دمشق و فقه را از عبدالوهاب دبس وزیت فراگرفت و از دانش عبدالکریم رفاعی، از بزرگان نهضت اصلاح در قرن چهاردهم، بسیار بهره برد. رفاعی، مروج اندیشه تبدیل مساجد به مدرسه بود و خود نیز مدیر مدرسه ای بود که در مسجد زید بن ثابت تأسیس کرده بود. سعید به تبعیت از وی، یک گروه صوفی با نام فقرا تأسیس کرد که هریک از اعضای این گروه به فعالیت آموزشی در یکی از مساجد حماه پرداختند.
حوی در 1340ش / 1961م، از دانشگاه فارغ التحصیل شد و مدتی معلم تعلیم و تربیت اسلامی بود. در همان زمان به ایراد خطبه در نماز جمعه و برگزاری مجلس درس در مساجد نیز می پرداخت. در 1342ش / 1963م، به خدمت سربازی رفت. در همان سال حزب بعث در سوریه قدرت را به دست گرفت. حوی پس از اتمام دوره سربازی به حماه بازگشت و اندکی بعد در قیام مسلحانه مردم حماه بر ضد حزب حاکم که سکولار و بی توجه به شعائر دینی بود، شرکت جست. وی در ساماندهی نیروها سهمی جدّی داشت، هرچند با درگیری مسلحانه مخالف بود. این درگیری 29 روز طول کشید و حکومت نام حوی را نیز در زمره متهمان اعلام کرد؛ ازاین رو وی به همراه برخی از سران اخوان که در قیام شرکت داشتند، به عراق و پس از چهل روز به اردن گریختند و سرانجام با اعلام عفو عمومی حکومت، به حماه بازگشتند.