حوضه ابریز رودخانه اترک

حوضه آبریز رودخانه اترک. حوضۀ آبریز رود اترک یکی از حوضه های باز ایران است که در تقسیم بندی حوضه های آبریز ایران، حوضهٔ فرعی به شمار می رود و زیرمجموعهٔ حوضهٔ آبریز دریای مازندران است. مساحت این حوضه، ۲۶٬۴۳۰ کیلومتر مربع[ ۱] و رود اصلی آن، اترک می باشد.
برپایهٔ دستورالعمل تقسیم بندی حوضه های ایران، حوضهٔ آبریز رود اترک به زیرحوضه های زیر تقسیم می شود:[ ۲]
حوضۀ آبریز اترک از دو قسمت کوه و دشت تشکیل شده است و دشت عموماً قسمتی از صحرای ترکمن صحرا است که شامل استپ و جلگۀ مسطحی است که از نشست آب دریای کاسپی تشکیل یافته، ناهمواری ها و برجستگی مهمی جز تپه های بلند و تپه های مصنوعی قره تپه، آلتین تخماق و قره لر در آن مشاهده نمی شود. مناطق کم ارتفاع ( زیر ۵۰۰ متر ارتفاع ) عموماً از سازندهای لسی تشکیل یافته اند.
قسمت شرق اراضی به عنوان بالادست مرتفع تر و کوهستانی بوده و ارتفاعات آن به بیش از ۴٬۰۰۰ متر می رسد، ارتفاعات مهم منطقه شامل کوه سونگی داغ، کوه های قازان قایه و باباشملی در شرق و کوه های خالد نبی و نارلی با ارتفاع متوسط در قسمت میانی و جنوبی حوضه واقع شده اند؛ ولی قسمت میانی منطقه شامل جلگۀ لسی چات ( قسمت شمالی ) تا داشلی برون و تپۀ ماهورهای چوپانجیق ( در قسمت جنوبی و دامنۀ کوه های خالد نبی ) بوده و قسمت غرب نیز شامل دشت مسطح سیلتی رسی با سطح آب زیرزمینی بالا ( اراضی تنگلی تا گمیشان ) است که منطقه ای باز با بلندی های کمی است.
ارتفات تپه های لسی منفصل و متعددی که میان بیشک تپه و اینچه برون و قره ماخر دیده می شود، در حقیقت ارتفاعات جلگۀ رسی - سیلتی شور در منطقۀ اینچه برون تا دریا را شامل می شوند. در این جلگه صاف آثار دیوار قدیمی به درازای ۱۷۵ کیلومتر به نام دیوار اسکندر دیده می شود که پس از گذشتن از شمال گنبد در خواجه لر در دامنۀ ارتفاعات شرقی پایان می یابد و آغاز آن از گمیشان است. این دیوار در ۲ تا ۱۵ کیلومتری شمال رودخانۀ گرگان ساخته شده، در قسمت غربی حوضه مرز منطقه را تشکیل می دهد.
گرمی هوا و کمی بارندگی و اراضی شور، گیاهان مخصوص به خود را دارا است. با توجه به اقلیم منطقه پوشش گیاهی از تنوع خاصی برخودار است که به طور کلی نباتات بومی غالب در منطقه عبارتند از:
• خانوادۀ گرامینه
• گیاهان چمنی
• گیاهان خانواده سالسولا، خارشتر، مقداری اسفند و . . . .
در امتداد رودخانۀ اترک نیزارهای زیاد و بلند و درختچۀ گز کم ارتفاع وجود دارد. به دلیل شوری خاک منطقه نباتات طبیعی اکثراً گیاهان مقاوم به شوری می باشند. قسمت اعظم زراعت کشت جو به صورت دیم است.